ชีวิตที่พอเพียง : ๗๙๗a. ครุ่นคิดเรื่องระบบวิจัย

          กว่าสิบหกปีครึ่งแล้วสิหนอ ที่ชีวิตของผมเข้ามาพัวพันกับระบบวิจัยของชาติ   ได้เห็นว่าชาติของเราไปไม่ถึงไหนเพราะอะไร    เอกสาร “สรุปการประชุมเครือข่ายทางปัญญา ปฏิรูปประเทศไทย เพื่อสุขภาวะคนไทย ครั้งที่ ๑๓ วันที่ ๙ ก.ค. ๕๒”   มีรายละเอียดการนำเสนอเรื่อง “การปฏิรูประบบวิจัยแห่งชาติ” ที่มองเห็นภาพใหญ่    กระตุ้นให้ผมค้นด้วย Google ด้วยคำหลัก “การปฏิรูประบบวิจัยของประเทศไทย”   เลือกได้เอกสารในเว็บไซต์ของกองแผนงาน มหามกุฎราชวิทยาลัย   อ่านไปชมไปว่าเขียนได้ดีจัง    จนถึงบรรทัดสุดท้ายจึงรู้ว่าเป็นเอกสารของ สกว.   ก็รู้ทันทีว่าเป็นฝีมือของ ผศ. วุฒิพงศ์ เตชะดำรงสิน   คนเดียวกันกับที่นำเสนอในการประชุมเมื่อวันที่ ๙ ก.ค. นั่นเอง 

          การค้นด้วย Google ทำให้ระลึกได้ว่า การเคลื่อนไหวปฏิรูประบบวิจัยของไทยเกิดขึ้นเมื่อ ๒ ปีที่แล้วดังที่ผมเคยบันทึกไว้ที่นี่   แล้วผมก็ไม่ได้เข้าไปเกี่ยวข้องอีก 

          ภาพระบบวิจัยที่ผมเห็น (ตาของผมอาจฝ้าฟาง) คือภาพซ้อนการแก่งแย่งอำนาจ แก่งแย่งบทบาท   ไม่ค่อยเห็นภาพความร่วมมือ   ไม่ค่อยเห็นภาพการทำงานอย่างจริงจังและประณีตอย่างที่เห็นในเอกสารของ ผศ. วุฒิพงศ์ 

          การค้นเอกสารใน อินเทอร์เน็ต ก็บอกอะไรหลายอย่าง    ใช้ประเมินการทำงานของหน่วยงานได้เลยนะครับ

          หากบ้านเมืองของเราเต็มไปด้วยความเห็นแก่ตัวเช่นนี้    ก็ต้องปลง ว่าในที่สุดสังคมไทยก็จะค่อยๆ ล้าหลังลงไปเรื่อยๆ    การดำรงความสงบสุขก็จะยากขึ้นเรื่อยๆ   

          เพราะ root cause นี้ เราจึงมีแต่แผนสวยหรู   ไม่ค่อยมีการปฏิบัติ   ดังจะเห็นว่าแผนปฏิรูประบบวิจัยยังไม่มีการนำไปแปลงเป็นแผนปฏิบัติอย่างจริงจัง 

          เป็นการครุ่นคิดเรื่องอนาคตของบ้านเมืองผ่านแว่นระบบวิจัยของประเทศ    ซึ่งก็คงจะสะท้อนภาพของสังคมไทยทุกวงการ    จะแตกต่างกันบ้างก็แค่ระดับความรุนแรง 

   
          ทำฉันใดหนอ  เราจึงจะคิดถึงผลประโยชน์ส่วนรวมของประเทศมากกว่าผลประโยชน์ส่วนตัว ส่วนหน่วยงานย่อย    ทำอย่างไร ดีกรีความร้อนแรง ของความเห็นแก่ตัวของเราจะลดลง 

 
          เพราะความเห็นแก่ตัวนี้เอง เราจึงทำงานแบบขัดแข้งขัดขากัน    ดูในทีวีจะเห็นภาพซ้อนนี้   คนที่มีตำแหน่งสูงๆ จึงเป็นคนมีวิชามารสูง    ไม่ใช่วิชาการสูง ไม่ใช่คุณธรรมสูง    ผมภาวนาให้สภาพในย่อหน้านี้เบาบางลง    เพื่ออนาคตของสังคมไทย

วิจารณ์ พานิช
๒๑ ก.ค. ๕๒

[ยายธี]

เพิ่งเห็นข่าว(ในเยอรมัน)เมื่อกี้..อดีตนายก เปรู..ถูกตัดสินจำคุก ข้อหาคอรับชั่น..โรคผลประโยชน์เป็นโรคสากลไปเสียแล้ว..โรคขัดแข้งขัดขา..จึงเป็นโรค..ธรรมดาๆ..คนไทยคิดว่าเป็นเรื่องที่ทนได้..ถูกขัดขาหกล้ม..ขอโทษค่ะ..ไม่เป็นไรค่ะ..ยิ้มหวานๆสักนิดแถมให้..กับการถูกตัดขา...เมืองสยามเมืองยิ้มเจ้าค่ะ..ยิ้มไม่ออกก็..หัดนั่งหลับหูหลับตา..เดินถอยหลังเข้าวัดกันเป็นแถว..ขอครุ่นคิดด้วยคนเจ้าค่ะ

[โหน่ง สคส.]

"คนที่มีตำแหน่งสูงๆ จึงเป็นคนมีวิชามารสูง ไม่ใช่วิชาการสูง ไม่ใช่คุณธรรมสูง"

บทความของอาจารย์สะท้อนระบบที่นำไปผิดทางได้ตรงใจมากเลยครับ

ปัจจุบันคนมีความรู้สูงคือคนที่ได้รับตำแหน่งสูง ได้รับเงินเดือนดี

เวลารับเข้าบรรจุก็ดี ตำแหน่งในทางราชการหรือเอกชน ก็จะระบุว่า ปริญญาตรี โท เอก

สมัครตำแหน่งนี้ำ ได้ ไม่ได้ ได้รับอัตราค่าจ้าง เท่านี้เท่านั้น

คนที่ตำแหน่งสูง เห็นแก่ตัวมาก วิชามารล้ำลึก หาตัวจับได้ยาก ประเทศชาติเสียหายมาก (ขออนุญาตเลี่ยงคำ_ิบหายครับ)

ถ้าเปลี่ยนเป็น ปริญญาไม่ว่าขั้นไหนก็สมัครงานขั้นต้นได้เหมือนกัน แล้วเลื่อนตำแหน่งเอาจากคุณธรรมความสามารถ ประเทศชาติคงไม่มีแต่ คนที่มีตำแหน่งสูงแต่คุณธรรมน้อยครับ

คนมีคุณธรรมท้อถอย เพราะไม่ชอบการหาช่องทางซิกแซก ถึงมีช่องให้ลัดคิวยังไม่อยากทำ

คนไม่มีคุณธรรมก้าวหน้าใหญ่โต เพราะมีแต่ช่องทางซิกแซกเยอะไปหมด

[นาย ศุภรักษ์ ศุภเอม]

ระบบการวิจัยที่ดีเกิดจากคน

คนมีพลัง จากสังคม หากมองผ่านกรอบ social facilitation

อาจพบว่า เราอาจต้องสร้างสังคม นักวิจัยโดยเฉพาะคนรุ่นใหม่

นักวิจัยอาวุโส ควรทำให้บรรยากาศ การวิจัย

น่าสนุก น่ารื่นรมณ์ ไม่ผลักใส การวิจัย

ออกจากชีวิต คนธรรมดา

ควรทำระบบวิจัย ให้ เข้าสู่ระบบธรรมชาติ

ตอนนี้ ข้าราชการ ส่วนมาก เกลียดและกลัวงานวิจัย

หลายคนคิดว่า งานวิจัยเป็นเรื่องที่ไม่ได้ประโยชน์(ซึ่งทำให้อยากร้องไห้)

ระบบต้องเปลี่ยน

งานวิจัย ต้องสนุก ต้องง่าย และมีประโยชน์คุ้มค่าครับ

[รักษ์นที]

"เพราะความเห็นแก่ตัวนี้เอง เราจึงทำงานแบบขัดแข้งขัดขากัน ดูในทีวีจะเห็นภาพซ้อนนี้ คนที่มีตำแหน่งสูงๆ จึงเป็นคนมีวิชามารสูง ไม่ใช่วิชาการสูง ไม่ใช่คุณธรรมสูง ผมภาวนาให้สภาพในย่อหน้านี้เบาบางลง เพื่ออนาคตของสังคมไทย"

อาจารย์คะ ข้อความข้างต้นตรงและชัดมากกับภาพที่เป็นจริงในมหาวิทยาลัยท้องถิ่น ราชภัฏเป็นมหาวิทยาลัยในท้องถิ่น ในการทำงานวิจัยเพื่อท้องถิ่นทำแล้วสนุก มีความสุขที่ได้ช่วยเหลือชุมชน

แต่งานวิจัยแบบบูรณาการใช้ในท้องถิ่นไม่สามารถนำมาใช้ขอผลงานวิชาการ

ทำไมคะ ผู้เชี่ยวชาญที่ประเมินผลงานวิชาการจึงมีแต่นักวิจัยที่ไม่มองมุมกว้าง มองแค่เจาะลึกในสาขาวิชาจึงจะได้รับการยอมรับ ทั้งที่ขัดแย้งกับนโยบายส่งเสริมการวิจัยของหน่วยงานต่างๆ และแหล่งทุนวิจัย ที่จะให้ทำวิจัยพัฒนาชุมชนช่วยสร้างความเข้มแข็งในท้องถิ่นซึ่งจะส่งผลดีต่อประเทศชาติมากกว่าทำวิจัยในห้องLab

การทำงานวิจัยเพื่อขอผลงานวิชาการต้องทำวิจัยแล้วได้ตีพิมพ์ แม้ว่าชุมชนจะไม่ได้ประโยชน์อไรเลยจากงานวิจัยนั้น ก็ไม่เป็นไร

การทำงานวิจัยลงท้องถิ่นอย่างทุ่มเท จึงเหมือนเดินถอยหลัง ไม่ได้รับความก้าวหน้าทางวิชาการ จึงสับสน และเสียกำลังใจ ทำงานมีความสุข ก็ไม่ได้เลื่อนยศ ตำแหน่ง คงต้องกลับมาเดินตามเส้นทางวิจัยที่ทำกันทั่วไป แม้จะเป็นงานที่เห็นแก่ตัว เพราะต้องทำวิจัยเพื่อตนเองเพื่อสาขาวิชาที่เกี่ยวข้อง จึงจะก้าวหน้าได้

เมื่อไรประเทศไทย นักวิชาการจะมีแนวคิดมุมมองว่านักวิจัยที่ดี ควรทำงานวิจัยในท้องถิ่น เป็นประโยชน์ต่อท้องถิ่น และควรมีการส่งเสริมความก้าวหน้าในการทำงานราชการให้ด้วย

อยากทำงานวิจัยดีๆให้ชุมชน แต่ครอบครัวอยากให้ทำวิจัยเพื่อให้ก้าวหน้าในชีวิตราชการด้วย เพราะรุ่นน้องที่ทำงานวิชาการอย่างเดียว ได้เลื่อนยศ ตำแหน่งกันแซงหน้าไปหมดแล้ว

เหนื่อยใจมากคะ กับระบบการทำงาน และการประเมินผลงานวิชาการที่คับแคบมาก

[กลางหลาง]

ผมว่า root cause อยู่ที่ผู้กุมนโยบายวิจัยระดับประเทศ (พูดอีกอย่าง คือผู้กุมเงิน)

1. ไม่ชอบปลูกป่า ใช้วิธีประมูล/ขโมยต้นไม้ใหญ่จากสวนหนึ่ง ไปอีกสวนหนึ่ง คือถ้าวิจัยเก่ง ทุนวิจัยจะรวมศูนย์ เทแบบหมดหน้าตัก มากจนใช้ไม่ทัน ต้องไปเททิ้งก่อนบูดเน่าให้คนอื่นคุ้ยกิน (ศัพทวิชาการเรียก subcontract งานวิจัย) แต่ไม่มีการหว่านลงทุนให้นักวิจัยใหม่ ๆ ได้มีโอกาสเกิดผ่านการลองผิดลองถูกและสร้างวัฒนธรรมวิจัยให้เป็นเรื่องธรรมดาของสังคม
2. จิตเภท แต่ละวันบอกไม่ตรงกัน บางวันอยากให้ตีพิมพ์ บางวันอยากให้ตอบสนองชุมชนโดยไม่ต้องตีพิมพ์ บางวันบอกให้ทำร่วมมือข้ามสาขา บางวันบอกต้องทำงานคนเดียวเกินครึ่ง

ใครทำได้ มือระดับเมพขิง ๆ