งานศิลปะกับเด็กเล็ก
คุณค่าและความสำคัญของศิลปะต่อเด็กเล็ก
งานศิลปะในความคิดของคนเป็นจำนวนมากเน้นไปที่ความสวยงาม ความเป็นระเบียบเรียบร้อยเท่านั้น แต่งานศิลปะมีความหมายและคุณค่ามหาศาล เริ่มตั้งแต่คุณค่าในกระบวนการทำงานศิลปะ ที่ทำให้พัฒนากล้ามเนื้อเล็ก-ใหญ่ พัฒนาประสาทสัมพันธ์ระหว่างตากับมือ ส่งเสริมให้มีอารมณ์แจ่มใส ร่าเริง เพลิดเพลิน การแสดงออก ความมั่นใจในตนเอง พัฒนาด้านความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ ด้านมิติสัมพันธ์ คุณธรรมที่ปลูกฝังความเป็นมนุษย์ซึ่งจำเป็นต้องเริ่มในวัยเด็กเล็ก คือความพอใจ ความวิริยะอุตสาหะ การมีสมาธิในการทำงาน ความมีวินัยและความภูมิใจในตนเอง เป็นต้น
จุดมุ่งหมายในการเรียนการสอนศิลปะไม่ใช่อยู่ตรงที่ความสวยงาม การแข่งขัน การเป็นศิลปิน ผลงานทางศิลปะชิ้นเอกต่างๆ งานศิลปะเป็นการพัฒนามนุษย์ หล่อหลอมความเป็นมนุษย์ตั้งแต่ในวัยที่ทำได้ หากพ้นวัยที่เหมาะสมหรือพ้นจากช่วงปฐมวัยไปแล้วโอกาสจะทำให้เกิดตามจุดมุ่งหมายก็เป็นไปได้ยาก แล้วจะทำอย่างไร มีโรงเรียนที่ทำได้สำเร็จและกำลังดำเนินการอยู่ขณะนี้ คือโรงเรียนรุ่งอรุณ คณะครูศิลปะได้ประมวลปัจจัยการสอนศิลปะซึ่งได้จากการเรียนรู้ ปรับปรุง และเปลี่ยนแปลง ดังนี้
1. ผู้สอน จะต้องเป็นผู้ที่เข้าใจคุณค่าของกระบวนการทำงานศิลปะ และมีสายตาที่มองเห็นความงามในทุกสิ่งรอบๆตัว สามารถนำมาเป็นเครื่องมือหรือสร้างเป็นงานศิลปะได้ เป็นคนที่เอาใจใส่ สังเกตการเรียนรู้ของเด็กเพื่อปรับเปลี่ยนการเรียนการสอนให้เหมาะสม
2. สภาพแวดล้อม ห้องเรียนศิลปะไม่จำเป็นต้องตายตัว ที่ไหนๆก็สามารถใช่เป็นห้องเรียนศิลปะได้ เช่น ใต้ต้นไม้ บนสนามหญ้า สถานที่ที่เปิดโอกาสให้เด็กๆ ได้ใช้จินตนาการได้อย่างเต็มที่
3. การเตรียมความพร้อมก่อนเรียน ครูจะต้องเตรียมให้เด็กๆพร้อมทุกครั้งที่เรียน โดยผ่านการเล่านิทาน ฟังเพลง บทบาทสมมติ ชวนพูดคุยให้เกิดอารมณ์เชิงบอก และมีสมาธิพร้อมที่จะดำเนินการตามกระบวนการทำงานลักษณะการพูดจาและท่าทีครู จะมีส่วนช่วยให้เด็กๆเกิดความสนใจที่จะเรียนรู้
4. ลักษณะโจทย์ที่เหมาะสมกับวัย การเข้าใจธรรมชาติของเด็กจะช่วยให้ครูตั้งโจทย์ที่สอดคล้องกับความสนใจและความสามารถ พัฒนาการของเด็กวัยนั้นๆได้ เด็กทุกวัยต้องการกำลังใจและความเชื่อมั่นจากครู ว่าเขาสามารถทำงานได้ดีในแบบของตัวเองทุกคน ครูจะต้องเข้าใจและรู้ถึงความสามารถของเด็กแต่ละคน
5. เรียนรู้ซึ่งกันและกัน การเรียนรู้เกิดขึ้นอีกครั้งในการรับรู้งานของตนเองและงานของผู้อื่นผ่านการวิจารณ์ ชื่นชมผลงาน การประมวลความรู้ แลกเปลี่ยนซึ่งกันและกันโดยที่งานศิลปะเป็นการสะท้อนจินตนาการ ความคิดภายในออกมาเป็นรูปธรรมภายนอกแล้วป้อนกลับเข้าสู่สมอง ทำให้สมองได้รับรู้จินตนาการและความคิดนั้นๆซ้ำอีกรอบ ก่อให้เกิดความชัดเจนยิ่งขึ้น ยิ่งทำยิ่งจัดระบบความคิดได้ดีขึ้น การแสดงออกทางศิลปะต่อการได้สำรวจระบบความคิดของตัวเอง อันเป็นกระบวนการที่สำคัญสำหรับสมองของเด็กที่กำลังพัฒนา
6. การประเมินผล เป็นการเสริมแรงให้เกิดการพัฒนารายบุคคล ครูต้องประเมินจากพัฒนาการของเด็กรายบุคคล และไม่อาจเปรียบเทียบกับมาตรฐานของครูหรือของเพื่อนได้ วิธีการประเมินจะช่วยให้เด็กเข้าใจความสามารถของตนเอง ทำให้เด็กเกิดการยอมรับตนเอง มีความหนักแน่น มีความภูมิใจและมั่นใจในตนเอง
ผู้เขียนนำเสนอปัจจัยดังกล่าว เพื่อให้ครูปฐมวัยได้ตระหนักในการสอนศิลปะ งานศิลปะซึ่งในระดับปฐมวัยเรียกว่ากิจกรรมสร้างสรรค์ ครูจะได้จัดกิจกรรมตรงตามจุดมุ่งหมาย เพื่อการพัฒนาเด็กเล็กๆอย่างเต็มที่สู่ความเป็นมนุษย์ที่เต็ม
ความเห็น (2)
เห็นด้วยเป็นอย่างมากค่ะ เกี่ยวกับการสอนศิลปะให้กับเด็ก เพราะศิลปะให้อะไรๆกับเด็กมาก แต่ผู้บริหารมักคิดว่า เมื่อเราสอนศิลปะแล้วเราต้องส่งประกวดแข่งขัน และต้องได้รางวัลด้วย มันเป็นความกดดันสำหรับคนสอนมากค่ะ
อยากให้ครูสอนเด็กเล็กๆ เข้าใจการสอนศิลปะ และทำให้ได้อย่างจริงจัง เด็กไทยจะได้
พัฒนาในแนวทางที่ถูกต้องสักที