มาฝึกให้เด็กๆเรียนรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นผ่านการเล่นกันเถอะ
ถ้าสมองเด็กๆชอบเรียนรู้ผ่านการเล่น การจะทำให้เด็กๆภาคภูมิใจในภูมิปัญญาท้องถิ่นของพวกตนได้ ต้องออกแบบกระบวนการให้เด็กๆเรียนรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นผ่านการเล่น
เด็กทุกคนชอบของเล่นครับ แต่ละคนก็มีของเล่นชิ้นโปรด ไม่เฉพาะเด็กนะครับ แต่ผู้ใหญ่เองก็หาของเล่นที่แพงขึ้นๆๆๆ บางคนมีรถสปอร์ตเป็นของเล่น บางคนมีบ้าน มีเครื่องใช้ไม้สอย มี เครื่องประดับเยอะแยะเป็นของเล่น หนักหน่อยก็เห็นคน เห็นบ้านเมืองเป็นของเล่น แต่เล่นแบบผู้ใหญ่อย่างนี้ไม่ค่อยดีครับ คือเล่นไม่ดูตาม้าตาเรือ ไม่ดูกำลังตัวเอง เดี๋ยวก็กลุ้ม สังคมก็พลอยเดือดร้อน
มาดูกันว่าเด็กๆเขาเล่นกันยังไง
เท่าที่ผมศึกษามา เด็กเรียนรู้จากการเล่นเป็นหลักครับ พ่อแม่ปัจจุบันที่สนใจการศึกษาของลูกจริงๆจังๆ จะสนใจการเล่นของลูกด้วย โดยเฉพาะการเล่นของเด็กเล็ก
เท่าที่ผมสังเกต เด็กมีการเล่นปรับไปตามอายุนะครับ มีหนังสือหลายเล่มทีเดียวพูดถึงการเล่นอย่างไรจึงจะพัฒนาสมอง พัฒนาไอคิว อีคิวลูก ผมก็หาอ่านหลายเล่ม ส่วนใหญ่เป็นหนังสือแปลจากฝรั่งนะครับ โดยเนื้อหาสาระก็ถือว่าโดนใจชนชั้นกลางอย่างเราๆ เพราะเนื้อหาว่าเป็นตอนๆเป็นระบบชัดเจนมาก
แต่พอคิดถึงคนยากจน คนป่าคนดอย อ่านหนังสือก้อมๆแก้มๆ กำลังซื้อก็ไม่มี ผมก็เลยคิดว่า เอ นี่เราจะประยุกต์อะไรให้เข้ากับชนบทได้บ้าง
มาดูลูกชายวัยสองขวบกว่าของตัวเอง นี่เค้ามีของเล่นเยอะแยะเลย ซื้อเกือบทุกเดือน ส่วนใหญ่เป็นรถยนต์พลาสติก เล่นแล้วก็แบ่งเด็กข้างบ้านมาเล่นด้วยกัน พักหลังผมคิดถึงของเล่นพื้นบ้านขึ้นมา ก็เลยแสวงหาความรู้เพิ่มก็พบว่าในปางมะผ้านี่มีของเล่นชนเผ่าต่างๆหลายอย่าง บางอย่างก็มีเล่นกันอยู่ แต่ส่วนใหญ่ก็เสื่อมความนิยมและกำลังสูญหายไป ผมก็เลยคิดทำ "โครงการของเล่นพื้นบ้าน นิทานพอเพียง"ขึ้นมา เบื้องต้น คิดว่าน่าจะได้ความรู้ และฟื้นฟูความสัมพันธ์ของญาติพี่น้อง ได้เห็นสายสัมพันธ์ การทำการเล่นของเล่นระหว่างคนในครอบครัวชาวบ้านในชนบทกลับฟื้นคืนมา และได้ทำให้เด็กๆภาคภูมิใจในภูมิปัญญาท้องถิ่นของพวกตน
เพราะสมองเด็กๆชอบเรียนรู้ผ่านการเล่น ผมคิดว่าจะทำให้เด็กๆภาคภูมิใจในภูมิปัญญาท้องถิ่นของพวกตนได้ ต้องออกแบบกระบวนการให้เด็กๆเรียนรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นผ่านการเล่นครับ
นักวิชาการบ้านนอกอย่างเราๆ ก็ต้องเล่นเป็นกับเขาด้วย เล่นเพื่อให้ได้ความรู้ ให้สมองได้ผ่อนคลาย ให้คืนความเป็นหนุ่มสาว ให้ได้ความเป็นมนุษย์ที่มีอารมณ์ความรู้สึกที่สร้างสรรค์กลับคืนมา และให้ได้จินตนาการ อันนี้สำคัญครับ จะเอาแต่อยู่หน้าคอม เดี๋ยวเป็นผีบ้าผีบอไป
นักวิชาการที่จะทำงานกับเด็กจึงน่าจะเป็นคนที่ชอบเล่นแบบเด็กๆ ....ผมคิดแบบ "เด็กๆ" นะครับ
การเรียนรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นผ่านการเล่น
จริงๆมีคนที่ทำงานด้านภูมิปัญญาท้องถิ่นอยู่เยอะแยะนะครับ คนที่ทำงานด้านการเรียนรู้ของเด็กก็มีอยู่เยอะ ผมเองก็เพิ่งจับพลัดจับผลูมาจับงานด้านนี้ อาศัยความเป็นคนชอบเขียนก็เลยวิเคราะห์ไปพลาง ทำไปพลาง ตั้งสมมติฐานเล่นๆ แต่ทำจริงๆว่า “ถ้าสมองเด็กๆชอบเรียนรู้ผ่านการเล่น การจะทำให้เด็กๆภาคภูมิใจในภูมิปัญญาท้องถิ่นของพวกตนได้ ต้องออกแบบกระบวนการให้เด็กๆเรียนรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นผ่านการเล่น”
คิดแล้วก็ลองออกแบบโครงการไปนำเสนอสถาบันสิ่งแวดล้อมไทย (สสท) เขาก็ใจป้ำให้เงินมาแสนกว่าๆมาทำโครงการ ตอนนี้เด็กๆในทีม สยชช. ก็ลงไปเก็บข้อมูลของเล่นและนิทานพื้นบ้านจากชนเผ่าต่างๆ ได้มามากพอสมควร ก็ถึงขึ้นทดลองทำ ทดลองเล่นกัน สองสัปดาห์ที่ผ่านมานี่ก็ลองทำ ลองเล่น ของเล่นพื้นบ้านชาวไทใหญ่เจ็ดชิ้น ได้แก่ “หมากนิม” “หมากโข่ย” “ปืนแต้บ” “ไม้โต้งต้าง” “ไม้เก็บ” “ลูกข่าง”
ภาพที่นำมาให้ดูนี่ก็เป็นตัวอย่าง การทำ “ล้อโท” หนึ่งในของเล่นพื้นบ้านของชาวไทใหญ่ครับ
อานิสงส์ก็เลยตกมาถึงเด็กชายออมสิน ลูกชายของผม (มัดจุกอยู่ทางขวาของภาพ) วันนี้คุณพ่อมีของเล่นจากวัสดุธรรมชาติมาฝาก
เห็นลูกเรียนรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นอย่างสนุกสนาน คุณพ่อก็พลอยชื่นบานไปด้วยครับ
สัปดาห์หน้า เด็กๆและเยาวชนจะฝึกทำของเล่นเผ่าอื่นๆกัน เสร็จแล้วก็จะมีค่ายถ่ายทอด- แบ่งปัน- แข่งขัน –ร่วมมือ หนึ่งค่ายในเดือนเมษายน เป็นค่ายเล็กๆไม่ใหญ่โต
แล้วจะนำมาเล่าต่อนะครับ
ใน สโมสรผู้นำเยาวชนเพื่อการศึกษาและพัฒนาชุมชน จังหวัดแม่ฮ่องสอน
ความเห็น (4)
สวัสดีครับพี่ยอดดอย
สบายดีนะครับ
เห็นด้วยเป็นอย่างยิ่ง ขอใช้แนวความคิดดีๆแบบนี้ไปใช้นะค่ะ
ลูกชายน่ารักมากค่ะ เอาไว้จะติดตามนะค่ะว่ามีของเล่นแบบไหนอีกค่ะ
- สวัสดีครับ คุณหมอสุพัฒน์ ผมสบายดีครับ หวังว่าคุณหมอคงสบายดีเช่นกัน รวมถึงน้องสบายด้วยนะครับ
- ถึงศูนย์พัฒนาเด็กเล็กครูประกายดาว ขอบคุณที่ชมลูกชายนะครับ ส่วนของเล่นจะมีมาให้ยลโฉมเรื่อยๆ แวะมาเยี่ยมชมกันนะครับ
ดีใจด้วยนะคะน้องออมสิน
เห็นของเล่นของหนูแล้ว
น้านกอยากเล่นมั่งจังเลย
แบ่งหน่อยได้มั้ยคะ
