บือบ้าน : ภูมิปัญญาการปลุกผีเฝ้าบ้าน(1)
“บือบ้าน” คำนี้คงไม่คุ้นหูมากนัก แม้แต่คนอีสานที่เป็นเจ้าของคำก็คงไม่คุ้นหรือบางคนก็ลืมไปเสียเลยว่ามีคำนี้อยู่ในสาระบบภาษาอีสาน เหตุที่มาที่จะเล่าเรื่อง “บือบ้าน”ให้ทุกท่านฟังเพราะเป็นจังหวะเหมาะที่หมู่บ้านที่ผมอาศัยอยู่(บ้านป่าบาก ต.ขอนแก่น อ.เมือง จ.ร้อยเอ็ด)ได้ร่วมกันสร้างศาลาประชาคมและมีการจัดสร้าง “บือบ้าน” วันที่ผมไปดูสถานที่ทำบือบ้านนั้นได้สนทนาถึงทิศทางการวางกับผู้ใหญ่บ้านเผอิญมีข้าราชการท่านหนึ่ง(ซี9) ลูกหลานชาวบ้านป่าบากได้เดินมาชมสถานที่เช่นกันและถามผมว่าอะไรคือบือบ้าน? คำถามนี้ชวนให้ผมสังเวชใจอย่างยิ่ง เพราะท่านนั้นเป็นผู้สูงอายุมากกว่าผมน่าจะเข้าใจ ด้วยควาสะเทือนใจอย่างแรงจึงอยากอธิบายให้ท่านทั้งหลายฟังเสียเลย
“บือบ้าน” คำนี้กร่อนมาจาก “สายบือ”(สะดือ) หมายถึง บริเวณกึ่งกลางของหมู่บ้าน ชาวอีสานจะสร้างศาลากลางบ้าน(ศาลาประชาคม) และมีการฝังหลักบ้านที่เรียกกันว่า “บือบ้าน” ธรรมเนียมการฝังหลักบ้านก็เช่นเดียวกับการฝังหลักเมือง คือ การสร้างสัญลักษณ์อันเชื่อนกันว่าเป็นที่สถิตของผีผู้มีอำนาจเพื่อให้ปกป้องคุ้มครองชาวบ้าน ทุกปีชาวบ้านจะมีการจัดประเพณีบูชาบือบ้านเพื่อความสงบสุขของชาวบ้าน
ความสำคัญของบือบ้านนั้นใช้เพียงเป็นที่ยึดเหนี่ยวทางใจของชาวบ้าน หากแต่เป็นการสร้างสัญลักษณ์เพื่อควบคุมพฤติกรรมของคนในสังคมนั้น ๆ กล่าวคือ เมื่อจะเดินทางไปที่ใดก็ต้องมากราบลาเพื่อขอพรอันเป็นการเสริมกำลังใจ หรือเมื่อใครเดินทางผ่านบือบ้านต้องหยุดกระทำการคารวะก่อนและยังควบคุมพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสมโดยอิงว่าหากทำแล้วผีหลักบ้านบือบ้านจะทำร้ายให้ถึงแก่ความตายได้
ดังนั้นบือบ้านจึงเป็นมากกว่าหลักแก่นของหมู่บ้าน แต่เป็นการสร้างกุศโลบายเพื่อสร้างความสุขสงบมาสู่ชุมชนได้เป็นอย่างดี
ปล. ขั้นตอนการฝังหลักบือบ้านจะกล่าวในโอกาสต่อไป(ตอนนี้เขายังไม่ทำพิธีกันเลย)พร้อมกับภาพวันงานจะนำเสนอให้ชมด้วยครับ
ความเห็น (3)
ขอสอบถามเรื่องบือบ้านหน่อยนะคะ
ตอนนี้สนใจทำวิใจเรื่องดังกล่าวนี้อยู่น่ะ
ในแง่มุมเรื่องการพัฒนาเป็นเสาหลักเมือง
ไม่ทราบว่า ข้อมูลเรื่องบือบ้านพอจะหาได้จากแหล่งไหนบ้างคะ
มีข้อมูลที่ถูกตีพิมพ์ไว้บ้างรึป่าว
รบกวนด้วยค่ะ ขอบคุณล่วงหน้า^^
เรียนคุณ โบว์ [IP: 124.121.60.20] ลองศึกษาจากเอกสารของ รศ.วิโรฒ ศรีสุโร ของ รศ.ศรีศักดิ์ วัลลิโภดม หรือการพัฒนาความเชื่อจากพราหมณ์สู่ปัจจุบันคือการกลายของศิวลึงค์เป็นเสาหลักบ้านหลักเมืองนะครับ
ขอบคุณมากค่ะสำหรับข้อมูล^^