โครงงานคุณธรรม

โครงงานคุณธรรม (Moral Project)

 

โครงงานคุณธรรม เป็นกิจกรรมการเรียนรู้เชิงบูรณาการ (Integral Learning Activity) ที่พัฒนาผู้เรียนอย่างเป็นองค์รวม (Holistic Development) ที่มีคุณธรรมหรือความดีงามเป็นพื้นฐานหรือแก่นหลัก (Moral based) โดยใช้เทคนิควิธีการเรียนรู้แบบโครงงาน (Project Approach) ที่เกิดขึ้นมาจากความสนใจความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ของผู้เรียนเอง (Learner centered) และเน้นการเรียนรู้ผ่านการปฏิบัติจริง (Learning by doing) ด้วยความพากเพียรจดจ่อต่อเนื่องในช่วงระยะเวลาที่ยาวนานตามสมควรในลักษณะวิจัยปฏิบัติการ (mini Action Research) ก่อให้เกิดการแก้ไขปัญหาด้านความเสื่อมทรามทางศีลธรรม (Problem solving) และส่งเสริมการบ่มเพาะความดีมีคุณธรรม (Moral Incubation) อย่างเป็นรูปธรรมและเป็นระบบ (Pragmatic & Systematic) รวมทั้งการขยายความมีส่วนร่วมไปสู่บุคคลต่างๆ (Participation) ในสถานศึกษาและชุมชนของตนเอง หรือชุมชนอื่นที่เกี่ยวข้อง

 

          กระบวนการเรียนรู้แบบ “โครงงานคุณธรรม” นั้น มีหลักการสำคัญว่าต้อง “ร่วมกัน-ทำดี-อย่างมีปัญญา” กล่าวคือ กระบวนการเรียนรู้ที่ดีและสมบูรณ์นั้น จะต้องเริ่มต้นจากการสร้างความเป็นกัลยาณมิตรต่อกันก่อน อันเป็นปัจจัยต้นเริ่มที่สำคัญที่สุด จึงต้องออกแบบและจัดวางเงื่อนไขให้เกิดการรวมกลุ่มกัน โดยมีองค์ประกอบโครงสร้างและความสัมพันธ์ในกลุ่ม ให้สามารถดึงด้านบวกของแต่ละคนออกมาหากันให้ได้มากที่สุด ซึ่งก็จะทำให้เกิดการใฝ่ดีคิดดีและทำดีร่วมกันออกมาได้อย่างเต็มที่เต็มตามศักยภาพของแต่ละคน เกิดการซึมซับความดี พร้อมๆ กับมีการเรียนรู้หรือมีกระบวนการทางปัญญาเกิดขึ้นตลอดสาย ตั้งแต่เริ่มต้นระดมความคิด การสังเกตสำรวจสภาพปัญหา ปัญญาตระหนักรู้ในสถานการณ์หรือสภาพปัญหาและสืบสาวถึงสาเหตุ ปัญญาค้นคว้าหาความรู้จากแหล่งเรียนรู้ต่างๆ เพิ่มเติม การรวบรวมประมวลข้อมูล ปัญญาคิดวิเคราะห์คิดสังเคราะห์ ปัญญาคิดริเริ่มสร้างสรรค์ การทำความคิดให้ชัดและเป็นระบบ การคิดวางแผนงาน การร่างโครงงาน ปัญญาการปรับประยุกต์จากนามธรรมให้เป็นรูปธรรม ปัญญาการติดตามดำเนินงานปรับปรุงงาน ปัญญาการแก้ปัญหาเฉพาะหน้า ปัญญาการประเมินผลสรุปผล และปัญญาการนำเสนอ ตลอดจนสติปัญญาที่จะเท่าทันและสามารถวางใจต่อโลกธรรมทั้ง ๘ ที่มาถูกต้องสัมผัสใจได้อย่างฉลาดและเป็นกุศลได้ในที่สุด

 

การพัฒนาการเรียนรู้และคุณธรรมของผู้เรียนผ่านการทำโครงงานคุณธรรมนั้น จะเกิดขึ้นควบคู่กันไป จากกระบวนการกัลยาณมิตร, กระบวนการเปิดการเรียนรู้ภายใน (ปรโตโฆสะ สู่ สัทธาและโยนิโสมนสิการ), กระบวนการเรียนรู้อย่างเป็นองค์รวม (ตามหลักไตรสิกขา-ภาวนา๔) และกระบวนการพัฒนาแบบเวียนรอบต่อเนื่อง (สำหรับผู้สนใจเชิงลึก สามารถอ่านบทความที่อธิบายกระบวนการเรียนรู้ทั้ง ๔ ขั้นตอนนี้ได้เพิ่มเติม ทางเวบไซต์ www.moralproject.net)