ใคร ใคร ก็เรียนรู้ได้

คนและสัตว์แสดงพฤติกรรมและเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมได้โดยอาศัยการเรียนรู้ โดยเฉพาะการรับรู้ เรียนรู้จากการมองเห็น ตัวอย่าง เช่น เจ้ากีวี่ แม้จะเป็นหมา  เมื่อเฝ้าดูการขึ้นบันไดของเจ้าของอยู่ระยะหนึ่งก็รู้จักทำตาม แม้ระยะแรกจะยังไม่สามารถขึ้นบันไดได้  เนื่องจากยังกะจังหวะการก้าวเท้าไม่ถูกและมีลำตัวยาว ทำให้พลาดตกบันไดหลายครั้ง แต่ก็ยังมีความพยายามในการขึ้นบันไดต่อไปวันแล้ววันเล่า จนกระทั่งวันหนึ่งก็สามารถขึ้นบันไดจนกระทั่งถึงชั้นบนได้สำเร็จ  

ถ้าวิเคราะห์ดูจะพบว่าการที่เจ้ากีวี่สามารถขึ้นบันไดได้ ตามหลักการเรียนรู้น่าจะเกิดจากการเห็นตัวอย่างที่เจ้าของขึ้นบันไดทุกวัน ทุกวัน ทำให้เกิดการเรียนรู้วิธีการขึ้นบันได แล้วจึงลองปฏิบัติตาม ซึ่งก็จะยังไม่คล่องแคล่วหรือประสบผลสำเร็จในระยะแรก              แต่การที่เจ้ากีวี่มีความพยายามขึ้นบันไดต่อไปจนประสบผลสำเร็จนั้น น่าจะเกิดจากการที่มีแรงจูงใจในการอยากขึ้นไปหาเจ้าของที่อยู่บนบ้าน  แต่หลังจากที่เจ้ากีวี่ขึ้นบันไดเป็นแล้วระยะหนึ่ง ก็เริ่มสร้างความรำคาญให้กับเจ้าของ เนื่องจากมักชอบขึ้นไปปลุกเจ้าของตอนเช้าโดยตะกายประตูมุ้งลวด  เจ้าของจึงใช้มาตรการป้องกันโดยหาสิ่งของมากั้นที่บันไดขั้นบนสุด  ระยะแรกเจ้ากีวี่ก็พยายามไต่บันไดขึ้นมาทุกวัน แต่เมื่อมาเจอของขวางทางก็จะกลับลงไปเช่นนี้ทุกครั้ง  จนกระทั่งเกิดการเรียนรู้ว่าขึ้นไม่ได้  จึงเลิกขึ้นบันได ได้แต่หมอบรออยู่ที่ตีนบันได   มีนานๆ ครั้งที่จะเดินขึ้นบันไดไปครึ่งทาง แต่เมื่อเห็นของกั้นอยู่ก็จะเดินกลับลงมาไม่ขึ้นไปจนสุดทางเช่นช่วงแรกๆ   ดังนั้น จะเห็นได้ว่าการสร้างพฤติกรรมให้เกิดขึ้น ( ตัวอย่าง เดินขึ้นบันได) ต้องอาศัยต้นแบบ ความพยายามของบุคคลนั้น และแรงจูงใจซึ่งอาจเกิดขึ้นภายในตัวของเราเองที่อยากจะทำให้ได้เอง  หรือแรงจูงใจภายนอกที่มากระตุ้นให้อยากทำเพื่อให้ได้ในสิ่งที่ต้องการ ( ตัวอย่าง อยากขึ้นไปหาเจ้าของ) หรือทั้ง 2 อย่างร่วมกัน  และการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมไปสู่สิ่งที่เราอยากให้เกิดขึ้นจะเริ่มเปลี่ยนไปจนกระทั่งอยู่ในระยะคงทนนั้น ( ตัวอย่าง หยุดขึ้นบันไดเพื่อไปตะกายมุ้งลวดปลุกเจ้าของ)  ขึ้นอยู่กับการที่เรายังยืนยันที่จะเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมนั้นและยังทำอย่างสม่ำเสมอเพื่อกำจัดหรือลดพฤติกรรมที่ไม่ต้องการให้เกิดอยู่หรือไม่ (ตัวอย่าง การใช้อุปกรณ์ขวางทางเข้าไปตะกายมุ้งลวด)   ถ้าใช่ ในไม่ช้าพฤติกรรมที่ท่านต้องการให้เกิดก็จะบังเกิดผล และอาจมีบางครั้งที่พฤติกรรมที่เราไม่ต้องการอาจเกิดขึ้นอีก   เพื่อทดสอบดูให้แน่ใจว่าเราจะยังคงทำอย่างสม่ำเสมอหรือไม่  แต่ถ้าเรายังยืนยันวิธีการในการหยุดพฤติกรรมที่ไม่ต้องการ  พฤติกรรมที่ไม่ต้องการนั้นก็จะหายไปในที่สุด       

 เราสามารถสอนให้คนและสัตว์แสดงพฤติกรรมที่ต้องการให้ทำและเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมที่ไม่อยากให้ทำได้ โดยอาศัยหลักการเรียนรู้ในการสร้างและปรับเปลี่ยนพฤติกรรม   นี่เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเพื่อให้ผู้อ่านได้เข้าใจมากขึ้นเท่านั้นว่าใคร ใคร ก็เรียนรู้ได้  เพียงแต่ระยะเวลาในการเรียนรู้และเทคนิคในการใช้อาจแตกต่างกันตามความแตกต่างของบุคคลที่ได้รับการสอน