พรหมวิหาร ๔
หลักธรรมประจำใจที่จะช่วยให้เราดำรงชีวิตอยู่ได้
ช่วงนี้มีเรื่องให้น่ายินดี ดีใจกับข่าวดีของเพื่อนร่วมงานที่ได้เลื่อนตำแหน่ง
เป็นครูชำนาญการพิเศษ ๒ คน หลังจากที่ลุ้นกันมาอย่างเต็มที่
ปีก่อนก็มีให้ลุ้นอยู่ ๔ คน ประสบผลสำเร็จทุกคน
น่าชื่นใจมากๆ และทำให้ครูนึกถึงหลักธรรม "พรหมวิหาร ๔"
การมีมุทิตาจิตต่อผู้อื่น เป็นส่วนหนึ่งของพรหมวิหารธรรม
พรหมวิหาร แปลว่า ธรรมของพรหมหรือของท่านผู้เป็นใหญ่
พรหมวิหาร เป็นหลักธรรมสำหรับทุกคน
เป็นหลักธรรมประจำใจที่จะช่วยให้เราดำรงชีวิตอยู่ได้
อย่างประเสริฐและบริสุทธิ์
หลักธรรมนี้ได้แก่
เมตตา |
ความปรารถนาให้ผู้อื่นได้รับสุข |
กรุณา |
ความปราถนาให้ผู้อื่นพ้นทุกข์ |
มุทิตา |
ความยินดีเมื่อผู้อื่นได้ดี |
อุเบกขา |
การรู้จักวางเฉย |
๑. เมตตา : ความปราถนาให้ผู้อื่นได้รับสุข
ความสุขเป็นสิ่งที่ทุกคนปรารถนา
ความสุขเกิดขึ้นได้ทั้งกายและใจ เช่น ความสุขเกิดการมีทรัพย์
ความสุขเกิดจากการใช้จ่ายทรัพย์เพื่อการบริโภค
ความสุขเกิดจากการไม่เป็นหนี้
และความสุขเกิดจากการทำงานที่ปราศจากโทษ เป็นต้น
๒. กรุณา : ความปรารถนาให้ผู้อื่นพ้นทุกข์
ความทุกข์ คือ สิ่งที่เข้ามาเบียดเบียนให้เกิดความไม่สบายกาย ไม่สบายใจ และเกิดขึ้นจากปัจจัยหลายประการด้วยกัน
พระพุทธองค์ทรงสรุปไว้ว่าความทุกข์มี 2 กลุ่มใหญ่ๆ ดังนี้
- ทุกข์โดยสภาวะ หรือเกิดจากเปลี่ยนแปลงตามธรรมชาติของร่างกาย เช่น การเกิด การเจ็บไข้ ความแก่ และความตาย สิ่งมีชีวิตทั้งหลายที่เกิดมาในโลกจะต้องประสบกับการเปลี่ยนแปลงทางร่างกายอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ ซึ่งรวมเรียกว่า กายิกทุกข์
- ทุกข์จร หรือทุกข์ทางใจ เป็นความทุกข์ที่เกิดจากสาเหตุที่อยู่นอกตัวเรา เช่น เมื่อปรารถนาแล้วไม่สมหวังก็เป็นทุกข์ การประสบกับสิ่งอันไม่เป็นที่รักก็เป็นทุกข์ การพลัดพรากจากสิ่งอันเป็นที่รัก ก็เป็นทุกข์ รวมเรียกว่า เจตสิกทุกข์
๓. มุทิตา : ความยินดีเมื่อผู้อื่นได้ดี
คำว่า "ดี" ในที่นี้ หมายถึง การมีความสุขหรือมีความเจริญก้าวหน้า ความยินดีเมื่อผู้อื่นได้ดีจึงหมายถึง ความปรารถนาให้ผู้อื่นมีความสุข
ความเจริญก้าวหน้ายิ่งๆ ขึ้น โดยไม่มีจิตใจริษยา
(ความริษยา คือ ความไม่สบายใจ ความโกรธ ความฟุ้งซ่าน ซึ่งมักเกิดขึ้นเมื่อเห็นผู้อื่นได้ดีกว่าตน)
เราต้องหมั่นฝึกหัดตนให้เป็นคนที่มีมุทิตา
เพราะจะสร้างไมตรีและผูกมิตรกับผู้อื่นได้ง่ายและลึกซึ้ง
๔. อุเบกขา : การรู้จักวางเฉย
หมายถึง การวางใจเป็นกลางเพราะพิจารณาเห็นว่า
ใครทำดีย่อมได้ดี ใครทำชั่วย่อมได้ชั่ว ตามกฎแห่งกรรม
คือ ใครทำสิ่งใดไว้สิ่งนั้นย่อมตอบสนองคืนบุคคลผู้กระทำ
เมื่อเราเห็นใครได้รับผลกรรมในทางที่เป็นโทษ
เราก็ไม่ควรดีใจหรือคิดซ้ำเติมเขาในเรื่องที่เกิดขึ้น
เราควรมีความปรารถนาดี คือพยายามช่วยเหลือผู้อื่น
ให้พ้นจากความทุกข์ในลักษณะที่ถูกต้องตามทำนองคลองธรรม
ครูเห็นด้วยว่าหลักธรรมนี้จำเป็นอย่างยิ่งสำหรับทุกคน ทุกสังคม
ไม่ว่าเราจะอยู่ที่ใด เกี่ยวข้องกับใคร เราก็จะมีมิตรไมตรีกับบุคคลทั่วไปโดยง่าย
ยิ้มแย้มแจ่มใสด้วยจิตใจที่เบิกบาน ก่อเกิดความสามัคคีโดยอัตโนมัติ
ฉะนั้น หากจะปลูกฝังคุณธรรม "พรหมวิหาร 4" ให้เกิดในใจเด็กๆ
ผู้ใหญ่จึงควรต้องปรับตน ปรับจิตน้อมรับพรหมวิหารธรรมมาไว้ในใจ
พฤติกรรมแสดงออกย่อมเป็นประสบการณ์ให้เด็กๆ ได้เรียนรู้ ฝึกฝน
หมายเลขบันทึก: 185551เขียนเมื่อ 1 มิถุนายน 2008 11:54 น. ()แก้ไขเมื่อ 6 กันยายน 2013 19:07 น. () สัญญาอนุญาต: สงวนสิทธิ์ทุกประการจำนวนที่อ่านจำนวนที่อ่าน:
ความเห็น (14)
สวัสดีครับอาจารย์ ตอนนี้ที่ยากสำหรับผมก็คือ การวางเฉยนี่ล่ะครับ 555
สวัสดีค่ะคุณกวิน
เฉยไม่ไหว อดเขียนไม่ได้ 555
- สวัสดี่ค่ะพี่แจ่มใส ตุ้มชอบความหมายของ มุทิตา มาก ตอนหลานสาวเกิดเมื่อเดือนเมษาที่ผ่านมา บอกให้ตั้งชื่อนี้สิ น้องสาวไม่เอา บอกไม่อยากให้เรียก น้องมุ
- กำลังดาวน์โหลดเพลงใส่บล็อก มาจากเพลงนี้ค่ะ เลยเอามาฝากค่ะ
- สวัสดีจ้ะน้องตุ้ม ขอบคุณมากค่ะสำหรับเพลง Santa Lucia
ถูกใจพี่มากที่สุดเลย เคยแอบขอเจ้าหนูจิแล้วเหมือนกัน - ไพเราะมากๆ ฟังแล้วมีพลังขึ้นมาอย่างไม่น่าเชื่อ
- คิดถึงสมัย senior จัง ประสบการณ์ชีวิตมันลงตัว
อย่างพอหมาะพอดี ได้เป็นทั้งผู้นำ ผู้ตาม งานกิจกรรม
ทุกอย่างราบรื่น สำเร็จ มีแต่คนคอยช่วยเหลือทั้งอาจารย์
เพื่อนๆ และน้องๆ โดยเฉพาะ น้องปี ๑ (พี่หลอกเด็กเก่งนะ)
นอกจากน้องรหัสของตัวเองแล้ว พี่ยังมีน้องอื่นๆ ให้ดูแล
อีกหลายคน พี่ก็เลยเกณฑ์มาช่วยงานซะเลย - พี่จบแล้วเจ้าน้องๆ ทั้งหลายไม่ยอมให้พี่กลับบ้าน จำต้อง
หางานทำเอาแถวๆ นั้น ไปเป็นอักษรศาสตร์การบัญชีอยู่
โรงงานหนึ่งปี
- วันนี้มีครูได้รับรางวัลดีเด่นหลายคน
- ต่างก็แสดงความยินดีแก่กันและกัน
- ที่นี่ ก็มี จากครูจิตราค่ะ ขอบคุณมากๆๆ ค่ะ
- ได้อ่าน "มุทิตาจิต" จากหนังสือพุทธธรรม ๕ นาที ของพระธรรมกิตติวงศ์
- มุทิตา หมายถึงความเป็นผู้มีใจชื่นชมยินดีในเมื่อผู้อื่นได้ดีหรือได้รับความสำเร็จ เป็นอาการที่เกิดขึ้นในใจเองโดยมิได้บังคับ เกิดขึ้นเพราะจิตใจปราศจากความอิจฉาริษยา เกิดขึ้นเพราะเป็นผู้มีปกติยอมรับในผลสำเร็จหรือความคิดของคนอื่น
- คนที่ทำให้จิตเกิดมุทิตาได้เป็นบุคคลพิเศษที่ยกระดับจิตใจให้สูงกว่าคนธรรมดาสามัญได้แล้ว ยอมรับความดีของผู้อื่น และพร้อมเสมอที่จะแสดงความชื่นชมยินดีด้วยเมื่อผู้อื่นได้ดี
- จิตใจที่เปี่ยมด้วยมุทิตา ย่อมกำจัดอารมณ์ในใจ "อรติ" ให้ได้เด็ดขาด อรติคือความไม่พอใจเพราะเกิดความอิจฉาริษยา เกิดความไม่ยินดี
- คนที่มีความริษยาชอบหงุดหงิด ไม่พอใจอะไรง่ายๆ เกิดความงุ่นง่าน ไม่สบอารมณ์ตลอดเวลา
- มุทิตาจิตเป็นยาวิเศษที่ทำให้คนเรายิ้มแย้มเข้าหากัน คบกันโดยสนิทใจ
สวัสดีค่ะน้องสาว
- ครูอ้อย เข้ามาอ่านแล้ว สบายใจจังเลย
- จะแวะเข้ามาอ่านบ่อยๆนะคะ
ขอบคุณที่เป็นกำลังใจ
สวัสดีค่ะพี่อ้อย
- ขอบคุณค่ะที่แวะมาเยี่ยม
- มอบความสบายใจให้ตักตวงเอาเต็มที่เลยค่ะ
- แล้วเจอกันใหม่นะคะ
- ขอบคุณมากค่ะ
สวัสดีค่ะ ท่าน ผอ.ประจักษ์
- ขอบคุณท่านมากๆ ค่ะ ที่แวะมาให้กำลังใจกันเป็นประจำ
- แอบแวะไปเยี่ยมค่ายภาษาอังกฤษโรงเรียนบางลี่มาแล้วค่ะ
ขอชื่นชมในความสำเร็จค่ะ - เห็นหนูจิสลบไสลด้วยล่ะ ทีมงานคงเหนื่อยกันมาก
- ขอบคุณค่ะ
สวัสดีครับอาจารย์ แจ่มใส เห็นแว๊บๆ นึกว่าอาจารย์ ตั้งประเด็น เขาพระวิหาร เพ่งดีๆ อ่อ พรหมวิหาร ฮาๆเอิ๊กๆ
- กายิกทุกข์ = ทุกข์กาย
- เจตสิกทุกข์ =ทุกข์ใจ
สวัสดีค่ะคุณกวิน
วันนี้เข้าบล็อกยากจังคาะ เลยไม่ได้ขึ้นเขาพระวิหารกะใคร 555
นี่มาโพสเป็นครั้งที่ ๒ นะ จะได้ไหมเอ่ย เพี้ยง...
ได้เห็นความสำเร็จของงานของเพื่อนครูหลายๆ ท่าน ขอแสดงความยินดีมา ณ ที่นี้
ขอให้ความตั้งใจอันเป็นกุศลของท่านทั้งหลายจงประสบผลสำเร็จโดยพลัน
ขอแสดงความยินดีกับความสำเร็จ ของคุณครูวราภา แสนปินตา คุณครูนันทาวดี แสงสุกใส และคุณครูกัลยำ คำเงิน และจะเป็นกำลังใจให้เสมอ