|
สุภาษิตสอนหญิง
***เกิดเป็นสตรีมีศรีศักดิ์***
ผู้ใดเกิดเป็นสตรีอันมีศักดิ์
บำรุงรักกายไว้ให้เป็นผล
สงวนงามตามระบอบให้ชอบกล
จึงจะพ้นภัยพาลนินทา
***เป็นสาวศรีเหมือนมณีมีค่านัก***
เป็นสาวแซ่แร่รวยสวยสะอาด
ก็หมายหมาดเหมือนมณีอันมีค่า
แม้แตกร้าวรานร่อยถอยราคา
ก็จะพาค่าหายจากกายนาง
***ค่อยเสงี่ยมเจียมใจไว้ศักดิ์ศรี***
อันตัวต่ำแล้วอย่าทำให้กายสูง
ดูเยี่ยงยูงแววยังมีที่วงหาง
ค่อยเสงี่ยมเจียมใจจะไว้วาง
ให้ต้องอย่างกิริยาเป็นนารี
***จะนุ่งห่มทาแป้งแต่งพอดี***
จะนุ่งห่มดูพอสมศักดิ์สงวน
ให้สมควรรับพักตร์ตามศักดิ์ศรี
จะผัดหน้าทาแป้งแต่งอินทรีย์
ดูฉวีผิวเนื้ออย่าเหลือเกิน
***เอาผมไว้ให้รับกับใบหน้า***
จะเก็บไรไว้ผมให้สมพักตร์
บำรุงศักดิ์ตามศรีมิให้เขิน
เป็นสุภาพราบเรียบแลเจริญ
คงมีผู้สรรเสริญอนงค์ทรง
***รู้จัดแจงแต่งร่างเหมือนอย่างหงส์***
ใครเห็นน้องต้องนิยมชมไม่ขาด
ว่าฉลาดแต่งร่างเหมือนอย่างหงส์
ถึงรูปงามทรามสงวนนวลนงค์
ไม่รู้จักแต่งทรงก็เสียงาม
***เดินนิ่มนวลก้าวไปไม่ไกวแขน***
ประการหนึ่งซึ่งจะเดินดำเนินขาด
ค่อยเยื้องยาตรยกย่างไปกลางสนาม
อย่าไกวแขนสุดแขนเขาห้ามปราม
เสงี่ยมงามสงวนไว้แต่ในที
***อย่าเดินกรายขยับเสื้อผ้าอย่าเสยผม***
อย่าเดืนกรายย้ายอกยกผ้าห่ม
อย่าเสยผมกลางทางหว่างวิถี
อย่าพูดเพ้อเจ้อไปไม่สู้ดี
เหย้าเรือนมีกลับมาจึ่งหารือ
***ให้กำหนดจดจำแต่คำชอบ***
ให้กำหนดจดจำแต่คำชอบ
ผิดระบอบแบบกระบวนอย่าควรถือ
***อย่านุ่งผ้าใต้สะดือถือตามเขา***
อย่านุ่งผ้าพกใหญ่ใต้สะดือ
เขาจะลือว่าเล่นไม่เห็นควร
***เวลาเดินให้ปกป้องของสงวน***
อย่าลืมตัวมัวเดินให้เพลินจิต
ระวังปิดปกป้องของสงวน
เป็นนารีที่อายหลายกระบวน
จงสงวนศักดิ์สง่าอย่าให้อาย
***อย่าเที่ยวทอดสอดส่ายส่งสายตา***
อนึ่งเนตรอย่าสังเกตให้เกินนัก
จงรู้จักอาการประมาณหมาย
แม้นประสบพบเหล่าเจ้าผู้ชาย
อย่าชม้ายทำชม้อยตะบอยแล
***อันนัยน์ตาพาตัวให้มัวหมอง***
อันนัยน์ตาพาตัวให้มัวหมอง
เหมือนทำนองแนะออกบอกกระแส
จริงไม่จริงเขาก็เอาไปเล่าแซ่
คนรังแกมันก็ว่านัยน์ตาคม
***รักในใจอย่าให้ออกมานอกหน้า***
อันที่จริงหญิงกับชายย่อมหมายรัก
มิใช่จักตัดทางที่สร้างสม
แม้นจักรักรักไว้ในอารมณ์
อย่ารักชมนอกหน้าเป็นราคี
ดั่งพฤกษาต้องวายุพัดโบก
เขยื้อนโยกก็แต่กิ่งไม่ทิ้งที่
จงยับยั้งชั่งใจเสียให้ดี
เหมือนจามรีรู้จักรักษากาย
***สตรีเหมือนดอกไม้ที่ชายหมายดมดอม***
อันตัวนางเปรียบอย่างปทุเมศ
พึ่งประเวศผุดพ้นชลสาย
หอมผกาเกสรขจรจาย
มิได้วายภุมรินถวิลปอง
ครั้นได้ชมสมจิตพิศวาส
ก็นิราศแรมจรัลผันผยอง
ไม่อยู่เฝ้าเคล้ารสผันผยอง
ไม่อยู่เฝ้าเคล้ารสเที่ยวลดลอง
ดูทำนองใจชายก็คล้ายกัน
***ให้รู้จักเชิงชายที่หมายมั่น***
แม้นชายใดใจประสงค์มาหลงรัก
ให้รู้จักเชิงชายที่หมายมั่น
อันความรักของชายนี้หลายชั้น
เขาว่ารักรักนั้นประการใด
จงพินิจพิศดูให้รู้แน่
อย่าทำแต่ใจเร็วจะเหลวไหล
เปรียบเหมือนคิดปริศนาอย่าไว้ใจ
มันมักไพล่แพลงขุมเป็นหลุมพลาง
***พวกแม่ชักแม่สื่ออย่าถือนัก***
อันแม่สื่ออย่าได้ถือเป็นบรรทัด
สารพัดเขาจะพูดนี้สุดอย่าง
แต่ล้วนดีมีบุญลูกขุนนาง
มาอวดอ้างให้อนงค์หลงอาลัย
อันร้ายดีมีได้เห็นเป็นแต่ว่า
จะคาดหน้าแน่ลงที่ตรงไหน
เหมือนเขาหลอกบอกลาภถึงเมืองไกล
อย่าควรไปตามคำเขารำพัน
ทางไกลตาอุปมาเหมือนเสียเนตร
สุดสังเกตเท็จจริงทุกสิ่งสรรพ์
เขาจะนำให้ไปตายก็ตายพลัน
คนทุกวันเชื่อมันยากปากมันโกง
อันแม่สื่อคือปีศาจอันอาจหาญ
ใครบนบานเข้าสักหน่อยก็พลอยโผง
อย่าเชื่อนักมักตับจะคับโครง
มันชักโยงอยากกินแต่สินบน
***จงฟังหูไว้หูดูให้แน่***
อันความชั่วอยู่ที่ตัวของเราหมด
ต้องกำสรดโศกร้างอยู่กลางหน
จงฟังหูไว้หูกับผู้คน
สืบยุบลเสียให้แน่อย่าแร่ไป
***คนขี้เหล้าเมายาอย่าไปเลือก***
คิดถึงตัวหาผัวนี้หายาก
มันชั่วมากนะอนงค์อย่าหลงใหล
คนสูบฝิ่นกินสุราพาจัญไร
แม้นหญิงใดร่วมห้องจะต้องจน
มักเบียดเบียนมีทางประดาเสีย
เหมือนเลี้ยง***อัปรีย์ไม่มีผล
ไม่ทำมาหากินจนสิ้นตน
แล้วซุกซนตีชิงเที่ยววิ่งราว
***จะหาคู่ดูชายดีมีไม่น้อย***
จะหาคู่สู่สมนิยมหวัง
จงระวังชั่วช้าอัชฌาสัย
ที่ชายดีนั้นก็มีอยู่ถมไป
ใช่วิสัยเขาจะชั่วไปทั่วเมือง
***อย่าหลงผิดคิดไพล่คว้าชายชั่ว***
แต่ใจคนมักจะรนไปหาผิด
ครั้นได้คิดจิตตรอมออกผอมเหลือง
ต้องเดือดดิ้นกินน้ำตาอยู่นองเนือง
สุดจะเปลื้องราคินให้สิ้นคาว
***จะดีชั่วก็แต่ยังกำลังสาว***
เป็นสตรีสุดดีแต่เพียงผัว
จะดีชั่วก็ยังแต่กำลังสาว
ลงจนสองสามจืดไม่ยืดยาว
จะกลับหลังอย่างสาวสิเต็มตรอง
<span style="COLOR: navy; FONT-FAMILY: '
|
