พ่อสอนลูก : ขันธ์ 5

 

• เมื่อคืนนี้ผมตัดสินใจ สอน เรื่อง "ขันธ์ 5" ให้กับเจ้าภูตะวัน (ลูกชายวัย 8 ขวบ)
• จริง ๆ แล้ว ผมได้พยายามสอดแทรกธรรมะพาสนุกมาเป็นระยะเวลาหนึ่งแล้ว เขาท่องไตรลักษณ์ อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา ได้แล้ว ท่องเกิด แก่ เจ็บ ตาย ได้แล้ว (แต่เขายังไม่เข้าใจความหมายทั้งหมด)
• ระหว่างที่ผมนั่งทำงานหน้าคอม เขาเองก็ทำการบ้านอยู่นั้น ภู พูดขึ้นว่า "ป๋า คนมีจริงหรือไม่ ?" ผมนั่งคิดและจะตอบอย่างไรดีอยู่พักหนึ่ง จึงตอบว่า "ไม่มีจริง แล้วภูล่ะ คิดว่า คนมีจริงไหม ?"
• ภูตอบว่า "มี"
• ใคร ?
• นี่ไง
• ไหน
• นี่ไง
• ใคร
• ก็ภูนี่ไง
• แล้ว อีก 500 ปี จะมีภูไหม
• ถ้าอีก 100 ปี ไม่แน่นะ แต่ถ้า 500 ปี เราคงตายกันหมดแล้ว ...
• จากประเด็นการสนทนาดังกล่าว นำไปสู่การเล่านิทานก่อนนอน เรื่อง " งิ้วดำ "
• (ก่อนนอนทุกวัน จะเล่านิทานให้เขาฟัง เช่น กระต่ายกับเต่า ภาค 1, 2, 3..)
• ป๋า วันนี้จะเล่าเรื่องอะไร ?
• "งิ้วดำ" (เขาไปเที่ยวงานกาชาดมาไปดูคนเล่นมายากลงู และเขาได้รู้จักสรรพคุณ งิ้วดำ จากตงนั้นมา)
• ดี ๆ เล่าเลย
• แต่ก่อนจะถึง งิ้วดำ ภูต้องเข้าใจ ความหมาย คำบางคำก่อน
• ป๋า เล่า ลัด เอาตอนงิ้วดำ เลยก็ได้
• คงไม่ได้ เพราะต้องใช้ศัพธ์ ภาษาบาลี เช่น ขันธ์ 5, อายตนะ 6, โภชงค์ 7 แล้วภูรู้ความหมายหรือยัง
• เออ งั้นเล่าก่อนก็ได้
• ขันธ์ 5 ได้แก่ 1.รูป 2.เวทนา 3.สัญญา 4.สังขาร 5.วิญญาณ ภูต้องฟังด้วยนะแล้วป๋าจะถามว่า ขันธ์ 5 คืออะไร ถ้าตอบไม่ได้ป๋าจะหยุดเล่า
• เออ เอาใหม่ ภูจะตั้งใจฟัง
• OK ขันธ์ 5 ประกอบด้วย รูปกาย 1 ส่วน และจิตใจอีก 4 ส่วน จะถามแล้วนะว่า ขันธ์ 5 ประกอบด้วยอะไรบ้าง
• ประกอบด้วย ร่างกาย หัวใจ ตับ ไต อะไรอีกจำไม่ได้แล้วป๋า
• เอาอย่างนี้ ให้ตั้งใจฟังใหม่นะ ภูเห็นคอมพิวเตอร์ นั่นไหม ตอนนี้เราไม่ได้เปิด มันก็มีแต่ตัวเครื่องเฉย ๆ ไม่มีโปรแกรมมาสั่งงาน แต่ถ้าภูเปิดขึ้นมา ภูจะเห็นโปรแกรมวินโดว์ เวิร์ด และเกมส์ต่าง ๆ คอมพิวเตอร์ก็เปรียบเสมือนตัวเราและขันธ์ 5 ตัวเครื่องก็คือรูปกาย และโปรแกรมข้างในก็เหมือนจิตใจของเรา เข้าใจไหมลูก
• อ้อ
• งั้นค่อย ๆ ทำความเข้าใจไปนะ ถ้าสงสัยให้ถาม
• ขันธ์ 5 ประกอบด้วยส่วนที่เป็นรูปกาย 1 ส่วน และจิตใจ 4 ส่วน คำว่า จิตใจ ไม่ใช่ หัวใจ นะลูก มันเป็นคล้าย ๆ ความรู้สึก ความจำได้ ความคิด ซึ่งมันไม่มีอยู่จริงมันปรุงแต่งและคิดเอาเองขึ้นมา
• ป๋าลัดไปเล่าตอน งิ้วดำ เลยดีไหม
• ถ้าลัดเอา พูดไปภูก็ไม่เข้าใจอยู่ดี หรือจะนอนก่อนและเล่าต่อวันหลัง
• เล่าต่อเลยดีกว่า
• อ้าวมีคำใหม่มาอีกแล้ว อายตนะ 6 ให้ภูลองท่องตามนะ หู ตา จมูก ลิ้น กาย ใจ
• หู ตา จมูก ปาก หัวใจ อะไรอีกนะ
• หู ตา จมูก ลิ้น กาย ใจ
• อ้อ
• ภูเอาอะไรฟังป๋า
• หู
• เอาอะไรดูทีวี
• ตา
• ดมกลิ่น
• จมูก
• มะม่วงเปรี้ยว
• ปาก
• มดกัด
• ขา
• โกรธเพื่อน อยากกินเป็บซี่แม็ก เราใช้ใจรับรู้
• ทุกสิ่งทุกอย่างที่เข้าสู่ความคิดของเราเข้าผ่านทางอายตนะทั้ง 6 นี้ ภูว่าไหม
•  (มองไปอีกทีเหมือนกำลังหลับ)
• ง่วงจังเลย หลับดีกว่า
• ไม่เอา พูดต่อ
• ถ้าจะพูดต่อ ต้องอีกประมาณ 1 ชั่วโมงจึงจะถึงตอน งิ้วดำ เอาไงดี
• เล่าต่อ
• ตั้งใจฟังนะ จิตใจของเรารับรู้สิ่งต่าง ๆ ผ่านอายตนะทั้ง 6 ทำให้เกิดความรู้สึก หรือเรียกว่า เวทนาขันธ์ ซึ่งจะเป็นสะพานนำไปสู่ สัญญาขันธ์  คือ ความจำได้หมายรู้ เช่น เวลาภูเดินไปเห็น กร เพื่อนภูที่งานกาชาด ตาของภูเห็นเพื่อน เกิดความรู้สึกว่า เห็น เป็นเวทนาขันธ์ และภูก็จำได้ว่า กร คือ เพื่อน ความจำได้นี้เป็น สัญญาขันธ์ หรือเวลาที่ภูดูหนังไอ้แมงมุม เมื่อภูเห็นภูก็อยากกระโดดได้แบบไอ้แมงมุง คือ ภูคิดปรุงแต่งไปเอง
• มองไปอีกทีหลับเสียแล้ว