เกษตรผู้นำ

ข้าวเม่าอ่อนของดีตำบลสุขเกษม

เกษตรกรผู้นำ                     นายเจริญ   วิงสระน้อย   อายุ 44 ปี   อยู่บ้านเลขที่ 129   หมู่ 4  บ้านพุปลาไหล   ต.สุขเกษม    อ.ปักธงชัย  จ.นครราชสีมา เรียนจบชั้นประถมปีที่ 4 มี ภรรยาชื่อนางสมจิตร  ฉัตรพรมราช  อายุ 42 ปี มีบุตรชาย 1 คน ชื่อนายสมภพ    วิงสระน้อย อายุ  21  ปี  กำลังศึกษาอยู่ชั้น ปวส.2  วิทยาลัย A-TECH  นครราชสีมา   เป็นเกษตรกรตัวอย่างที่มีงานเป็นอาชีพของตนเอง คือการทำข้าวเม่าส่งขายตลอดฤดูกาล                เมื่อปี พ.ศ. 2528 นายเจริญ  วิงสระน้อย   กับนางสมจิตร   ฉัตรพรมราช  ได้ทำข้าวเม่าอ่อนคลุกขายแต่เป็นแค่ฤดูปลูกข้าวเหนียวเท่านั้น    หลังจากนั้นนายเจริญ ก็จะไปปลูกอ้อยและน้ำอ้อยมาหีบ        เพื่อเอาน้ำอ้อยมาเคี่ยวเป็นน้ำตาลอ้อยขายทั่วไป ขณะที่หีบอ้อยไปนายเจริญก็นั่งคิดเปลี่ยนจากเครื่องหีบอ้อย         มาเป็นเครื่องรีดข้าวเหนียวให้แบนได้ก็จะดี        เพราะหลักการทำงานของเครื่องหีบอ้อยกับเครื่องรีดข้าวเหนียวให้แบบเป็นข้าวเม่าก็มีลักษณะเดียวกัน จึงพยายามคิดค้นและดัดแปลงได้ในปี  2543  นายเจริญ  ก็เลิกทำการหีบอ้อย  หันมาทำข้าวเม่าอ่อนคลุกขายตั้งแต่ปี  2543  เป็นต้นมา เครื่องมือที่นายเจริญคิดค้นขึ้นมาจะมีราคาประมาณ 6,000 บาท ปัจจุบันนายเจริญ    มีเครื่องมือในการประกอบอาชีพดังนี้  1.เครื่องสีข้าวเม่า 1 เครื่อง                 2. เครื่องรีดข้าวเม่า  1  เครื่อง                 3.เครื่องขุดมะพร้าว  1  เครื่อง                 4.เครื่องคั่นน้ำกะทิ   1 เครื่อง                 5.กระทะพร้อมเตา สำหรับคั่วข้าวเม่า  4  ชุด                 6.รถยนต์ปิกอัพ   2  คัน                                                                                                                                            2 การทำข้าวเม่าอ่อน แบ่งได้ออกเป็น 2 ชนิด                1.การทำข้าวเม่าอ่อนจากข้าวเหนียวซึ่งมีปลายรวงเหลือง                2.การทำข้าวเม่าอ่อนจากข้าวเหนียวที่เป็นข้าวเปลือก                    1. การทำข้าวเม่าอ่อนจากข้าวเหนียวซึ่งมีปลายรวงเหลือง  ( ข้าวเหนียวสด ) เป็นภูมปัญญาชาวบ้านพุปลาไหลมาแต่โบราณ เริ่มจากข้าวเหนียวที่ออกรวงเริ่มนับตั้งแต่ออกรวงไปจนถึง 25  วัน ข้าวเหนียวจะเริ่มมีสีเหลืองที่ปลายรวงก็หมายถึงข้าวเหนียว  เริ่มไม่รับอาหารและต้นข้าวเหนี่ยวก็จะไม่เจริญเติบโตต่ออีก  หลังจากเกี่ยวข้าวเหนียวมาแล้วนำมานวดให้ได้แต่เมล็ดข้าวเหลืองๆ    นำเมล็ดข้าวที่ได้มาคั่วบนเตาด้วยกระทะหรือหม้อปากกว้างโดยใช้ก้านกล้วยเป็นพายสำหรับคั่วข้าวเหนี่ยวใช้เวลาคั่วประมาณ  5-10  นาที  ข้าวเหนียวจะสุก  นำเอาข้าวเหนียวที่คั่วสุกแล้วใส่ครกกระเดื่องตำให้ข้าวเหนียวมีลักษณะเมล็ดแบน จึงนำไปใส่กระด้งฝัด  เพื่อเอาเปลือกออกหรือเอาแกลบออก  ให้สะอาดเหลือแต่เมล็ดข้าวเหนียวแบนๆ ซึ่งไม่มีผงหรือแกลบผสมอยู่  ก็จะได้ข้าวเม่าอ่อนชนิดข้าวเหนียวสด  พร้อมที่จะนำไปทำข้าวเม่าคลุกต่อไป               2.การทำข้าวเม่าอ่อนจากข้าวเปลือก  เป็นการทำข้าวเม่าอ่อนนอกฤดูกาล  ซึ่งเป็นภูมิปัญญาชาวบ้านพุปลาไหล           ซึ่งนำมาปรับปรุงใหม่   เพื่อให้มีข้าวเม่าอ่อนได้รับประทานกันตลอดทั้งปี  เริ่มจากการนำข้าวเหนียวที่เป็นข้าวเปลือกมาล้างน้ำสะอาดสัก  2  ครั้ง    แล้วแช่น้ำไว้จนเมล็ดข้าวเหนียวอิ่มน้ำสงข้าวเหนียวขึ้นมาจากน้ำ    ผึ่งไว้ในที่ร่ม   นำกระทะตั้งไฟนำข้าเหนียวที่ผึ่งไว้มาคั่วจะใช้แรงงานคนหรือเครื่องจักรก็ได้คั่วไปประมาณ 5-10  นาที   ข้าวเหนียวที่คั่วจะสุก    นำมาใส่กระสอบปุ๋ยอบไว้สัก  20  นาที    เพื่อให้ข้าวระอุคือสุกทั่วๆกัน       แล้วจึงนำไปใส่เครื่องรีดที่ทำให้เมล็ดข้าวเหนียวแบน  เมื่อออกจากเครื่องรีดแล้วก็นำข้าเหนียวไปฝัด   เพื่อเปลือกที่มีลักษณะสะอาดเรียกว่า ข้าวเม่าอ่อนจากข้าวเปลือกพร้อมที่จะนำไปทำข้าวเม่าคลุกต่อไป                                                                                                                                         3วิธีการทำข้าวเม่าอ่อนคลุก                นำใบเตยมาหั่นและนำมาตำให้ละเอียดแล้วนำไปต้มกับน้ำเดือดจะได้น้ำมีลักษณะสีเขียวและมีกลิ่นหอมของใบเตย  กรองเอาแต่น้ำในขณะที่น้ำยังอุ่นอยู่นำเอาไปผสมกับข้าวเม่าอ่อนที่เราเตรียมไว้หมักทิ้งไว้ประมาณ  20 นาที นำกะทิมาเคี่ยวบนเตาให้ตกมันทิ้งไว้ให้เย็น  นำน้ำตาลทรายขาวและเกลือมาปรุงรสเข้มข้น  แล้วจึงนำมาคลุกกับข้าวเหนียวและเกลือแล้วนำไปนึ่งให้สุก เพื่อป้องกันไม่ให้มะพร้าวเสียนำมาโรยหน้าข้าวเม่าอ่อนที่เราคลุกเสร็จแล้ว  จึงนำไปรับประทานหรือนำไปจำหน่ายได้ การทำข้าวเม่าอ่อนคลุกมีข้อเสียคือ  ไม่สามารถเก็บไว้ได้นานจะเก็บไว้ได้เพียงไม่เกิน  12   ชั่วโมง               ปัจจุบันนี้นายเจริญ    วิงสระน้อย  จะใช้ข้าวเหนียวที่เป็นข้าวเปลือกในการผลิตข้าวเม่าอ่อนคลุกปีละ 30 ตัน      ใช้มะพร้าวประมาณปีละ 60,000  ลูก     หาซื้อในตำบลใกล้เคียงในเขตอำเภอปักธงชัย การทำงานของนายเจริญ  เขาจะตื่นขึ้นมาทำงานในเวลา  02.00 น.เพื่อมาคลุกข้าวเม่าอ่อนให้ภรรยาคือนางสมจิตร ไปขายที่ตลาดปักธงชัยทุกวันในเวลา 05.00 น.  โดยไม่มีวันหยุดและก็จะส่งให้แม่ค้าที่มารับไปขาย หลังจากนั้นนายเจริญ  ก็จะเริ่มทำการแช่ข้าวเปลือกจนถึงการรีดข้าวเม่าอ่อนไปจนถึงการเตรียมมะพร้าวอีกจนเวลา 21.00 น.ถึงจะได้เข้านอน  นายเจริญจะมีเวลานอนวันละไม่เกิน 5  ชั่วโมง ซึ่งไม่มีวันหยุดนอกจากป่วยเท่านั้น  นายเจริญจะเก็บกำไรจากการขายวันละ 500  บาท ฝากไว้สำหรับอนาคตที่เหลือจะเป็นค่าจ่ายในการศึกษาของบุตรชายและจ่ายเบ็ดเตล็ดทั่วไป  นายเจริญ ยังมีเว็บไซด์เสนอขายและแสดงผลงานของข้าวเม่าคลุกชื่อ www.sukasam.com.  วัตถุดิบและต้นทุนการทำข้าวเม่าอ่อนคลุกของนายเจริญใน 1 วัน                1. ข้าวเปลือกข้าวเหนียว   50   กิโลกรัม           ราคา   400  บาท                2. มะพร้าวทำกะทิ           20   ลูก                    ราคา   100  บาท                3. มะพร้าวทึนทึก            30  ลูก                     ราคา   150  บาท                4.น้ำตาล                        5  กิโลกรัม               ราคา   100 บาท                5.เกลือ                           2  ถุงเล็ก                  ราคา   10   บาท                6. ใบเตย                        1   กำ                       ราคา   10   บาท                7. ถุงหูหิ้ว                        2  แพ็ค                    ราคา   30   บาท                8. ถุงใส                           3  ขีด                       ราคา  45   บาท                                                                                                                                    4                9. ยางรัดถุง                     2  ขีด                       ราคา   20   บาท                10. ค่าแรงคนงาน              1   คน                    ราคา  200  บาท                                                     รวมลงทุน                        1,065   บาท                                                     จะขายได้                         2,000   บาท                                                      คงเหลือ                           935     บาท/วัน ข้าวเปลือก 1  กิโลกรัม         เมื่อนำมาทำเป็นข้าวเม่าอ่อนแล้วจะได้ประมาณ  6 ขีด   ถ้าข้าวเปลือก 50 X 6 = 30  กิโลกรัม  เมื่อนำไปทำข้าวเม่าคลุกแล้วต้องใส่ ส่วนผสมทุกอย่างแล้วจะได้เป็นข้าวเม่าอ่อนคลุก  50  กิโลกรัม     ราคาขายส่งกิโลกรัมละ   40  บาท  จะได้ 2,000  บาท/วัน หลังหักค่าใช้จ่ายแล้วนายเจริญ จะเหลือเงินประมาณ 15,000  บาท/ นี้คือตัวอย่างหนึ่งของคนบ้านพุปลาไหล     ที่มีชีวิตความเป็นอยู่ค่อนค่างสงบราบรื่นและมีความสุขทั้งนี้เพราะความอุดมสมบูรณ์ของพื้นที่และความขยันขันแข็งอันเป็นลักษณะของชาวบ้านที่ถ่ายทอดจากคนรุ่นปู่ ย่า ตา ยาย ประกอบกับการบริหารครอบครัว การบริหารชุมชนที่มุ่งเน้นการมีส่วนร่วมของชาวชุมชน โดยมีระบบเครือญาติ   ระบบความขยันขันแข็งและระบบประเพณีที่เหนียวแน่นเป็นกลไกลสำคัญ   ในการหลอมรวมจิตใจ สิ่งเหล่านี้สะท้อนให้เห็นถึงวิถีชีวิติที่สอดคล้องกับกลักการสำคัญ         ของปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงทั้งในด้านความพอประมาณและเป็นการสร้างภูมิคุ้มกันไปในตัว      โดยจะได้เห็นจากระบบการเกษตรและการทำการค้าขาย    อาชีพแต่ละครอบครัวทำจะเน้นในครอบครัวก่อนแล้วจึงขยายไปยังเครือญาติและชุมชน สะท้อนถึงความรอบครอบและมีเหตุผลในการดำเนินชีวิต                                                                                                                                          

                                                                                                                                   

แฟ้มรูปภาพ  วัตถุดิบในการทำข้าวเม่า ของคุณเจริญ และ คุณสมจิตร        

 เครื่องคั่นน้ำกะทิ ของคุณเจริญ 

        

 

      

                               เครื่องรีด                                                     เครื่องสี 

                                                                            เครื่องคั่ว เครื่องเมือในการทำข้าวเม่า  ของคุณเจริญ          

  ขั้นตอนในการทำข้าว 

[กลุ่มกล้วยหอมทอง ปักธงชัย]

ข้าวเม่าอ่อนสุขเกษมนอกจากจะเป็นของดีประจำตำบลยังเป็นสินค้าส่งออกของตำบลอีกด้วย นับเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นที่ควรอนุรักษ์และสืบทอด

 

                นายประคอง   พงษ์สูงเนิน