ตำนานนักอนุรักษ์...ผู้กล้าแห่งป่าดงใหญ่

ตำนานนักอนุรักษ์ผู้กล้าแห่งป่าดงใหญ่ 

วันที่ 1 กันยายน 2550 ครบรอบ 17 ปี วันเสียชีวิตของ คุณสืบ นาคะเสถียร ผมจึงขอนุญาติใช้บันทึกนี้เพื่อเป็นการรำลึกถึง วีรกรรมของผู้กล้าแห่งป่าดงใหญ่ ผู้ที่จุดประกายความรักในธรรมชาติและสัตว์ป่าในตัวของผมและอีกหลายต่อหลายคน
คนมากมายเกิดมาแล้วถูกลืม แต่!คุณเกิดมาเพื่อเป็นตำนาน คุณคือวีระบุรุษที่สอนให้รัฐบาลและข้าราชการไทยรู้จักกับบทเรียนการในตื่นตัวเพื่อรักษาธรรมชาติที่เป็นทรัพย์สมบัติของแผ่นดินและเป็นเวลากว่า 17 ปีแล้ว ที่เสียงปืนในวันนั้นยังคงก้องดังมาจนถึงวันนี้...เพราะคุณไม่ได้จากเราไปไหน...หากแต่คุณยังคงอยู่ในความทรงจำของเรา ยังคงปกป้องผืนป่าและเฝ้ามองทุกชีวิตที่กำลังบุกรุกป่าอยู่นั้นเอง แม้วันนี้คุณจะไม่ได้ยิน ไม่ได้ได้ฟังทุกคำพูดที่เรายกย่อง แต่เราก็ขอคารวะดวงวิญญาณของคุณด้วยความเคารพ
                                                                                                                                                                                                    พิทักษ์ป่าแห่งเทือกเขาพนมดงรัก

หนึ่งเปรี้ยง! ปืนลั่นสะท้านป่า  หนึ่งวูบไหวผวา .. ทั้งป่าลั่น
หนึ่งคืน ... นานยาวราวกัปกัลป์             หนึ่งฝันฟุบแล้วลับแนวไพร

หนึ่งคน ควรค่าคารวะ        สืบสร้างสัจจะ ยิ่งใหญ่
หมื่นคำร่ำหาอาลัย                               รวมใจสืบทอดเจตนา

                                                                   จีรนันท์ พิตรปรีชา

  หนึ่งชีวิตร่วงไปในราวป่า หนึ่งกายาร่วงไปใจหม่นหมอง
หนึ่งชีวิตจากไปใครเล่ามอง น้ำตานองทั่วผืนป่าศรัทธาคลาย
หนึ่งความหวังจากไปใครเคยคิด หนึ่งชีวิตจากไปใจสลาย
กับหนึ่งคนหนึ่งร่างที่วางวาย มอดมลายเพื่อดงในพงไพร

หนึ่งความหวังยังจุดประกายหวัง
หนึ่งความหลังยังรู้สึกไม่สลาย
หนึ่งคุณค่าทอดร่างลงวางวาย
หนึ่งคนตายหมื่นคนสืบเจตนา ฯ

ศรัทธาแห่งวนพื้น.....ผืนไพร
แสงหนึ่งคือดวงไฟ.....ชีพนั้น
มอดตัวปลดครรไล.....ลอยล่อง
สู่สัจจะสืบขั้น.............เอนกสร้างหวนพนา ฯ

แด่ผู้พิทักษ์ป่าที่สละชีพเพื่อผืนป่าทุกๆคนครับ

อนิจจาสัตว์ป่าน่าสงสาร
ถูกล้างผลาญเข่นฆ่าให้อาสัญ
ผิดด้วยหรือจึงถูกล่าต้องจาบัลย์
มนุษย์นั้นจะโหดร้ายเพียงไหนกัน
ธรรมชาตินำสัตว์ป่ามาคู่โลก
สร้างสมดุลพูนโภคให้โลกนั้น
หากมนุษย์ยังคิดล่าล้างเผ่าพันธุ์
จะรู้สึกสักวันเมื่อบรรลัย"
(แต่งโดย สืบ นาคะเสถียร) 

ปืนเถื่อน หนังสติ๊ก และทรัมเป็ตมือหนึ่ง

สืบ นาคะเสถียร มีบ้านพักอยู่ในย่านฝั่งธน เป็นบ้านไม้เก่าแก่ของตระกูลที่เขาพักอาศัยอยู่กับน้องชาย บนฝาผนังบ้านมีภาพถ่ายพ่อสมัยเป็นนายอำเภอหนุ่ม ถ่ายกับซากเสือโคร่งที่ลงมากินชาวบ้านเมื่อประมาณ ๔๐ ปีก่อน และยังมีเขาละองละมั่งคู่หนึ่ง อันเป็นสัตว์ป่าสงวนที่สูญพันธุ์ไปจากเมืองไทยนานแล้ว เป็นเขาสัตว์เก่าแก่ที่นายพรานสมัยนั้นล่าได้ และเป็นสมบัติตกทอดมาถึงคนรุ่นปัจจุบัน
    สืบ นาคะเสถียร เคยพูดให้เพื่อนฟังว่า "เราทุกคนล้วนเคยทำความผิดมาก่อน"
    ในวัยเด็ก สืบก็เป็นนักยิงนกตัวยงคนหนึ่ง
สืบเป็นคนเมืองปราจีนบุรี มีนามเดิมว่า สืบยศ นาคะเสถียร เกิดเมื่อวันเสาร์ที่ ๓๑ ธันวาคม ๒๔๘๒ เป็นลูกชายคนโตในจำนวนพี่น้องสามคน
    ตระกูลของแม่มีอาชีพทำนา และเก็บค่าเช่านา สืบเคยเล่าถึงชีวิตในวัยเด็กให้ฟังว่า
    "สมัยเด็ก ๆ แม่สอนผมทุกอย่าง แม่ยังคิดว่าจะเป็นลูกผู้หญิง ผมเย็บจักรได้ ผมทำกับข้าวเป็น ตื่นเช้าผมจะต้องถูบ้าน ต้องหุงข้าว ใส่บาตรก่อนไปโรงเรียน กลับมาบ้านผมจะต้องไปเก็บกวาด แม่สอนผมทุกอย่าง"

บางครั้งสืบยังต้องช่วยแม่ทำนา ยามว่างมักชวนเพื่อน ไปเที่ยวยิงนกตกปลา ตามประสาเด็กบ้านนอก โดยมีไม้ง่ามหนังสติ๊กเป็นเพื่อนคู่ใจ 
    สืบได้รับการศึกษาชั้นประถมต้นในโรงเรียนประจำจังหวัด พอจบชั้นประถมสี่สืบก็ย้ายจากปราจีนบุรีไปเรียนต่อที่โรงเรียนเซ็นต์หลุยส์ จังหวัดฉะเชิงเทรา เพราะพ่ออยากให้ลูกชายได้เรียนในโรงเรียนดี ๆ นับเป็นการจากบ้านเป็นครั้งแรก เขาเริ่มรับผิดชอบตัวเอง มีผลการเรียนที่ดี ชอบวาดรูปและเล่นดนตรีเก่งจนได้เป็นนักทรัมเป็ตมือหนึ่งของวงดุริยางค์ประจำโรงเรียน พอปิดเทอมสืบก็นั่งรถไฟกลับบ้าน เอารูปที่ตัวเองวาดไปอวดพ่อแม่ บางครั้งสืบจะไปช่วยแม่ยกคันนา เพราะชาวบ้านข้างเคียงไถนาเข้ามาในที่นาของแม่จนที่นาเว้าเข้ามา สืบกับแม่ช่วยกันยกคันนาท่ามกลางแดดแผดกล้า ทำให้เขารู้รสชาติความยากลำบากของชาวนามาตั้งแต่เยาว์วัย แม้บางครั้งสืบและน้องชายจะเกเรไม่ยอมทำงาน แต่พอเห็นแม่ทำงานคนเดียวสองพี่น้องก็ละอายใจ  ทุกครั้งที่มีเวลาว่าง สืบยังชอบไปเที่ยวเล่นกับน้องชายเหมือนเดิม ต่อมาเริ่มหัดทำปืนเถื่อน ซึ่งนิยมกัน มากในจังหวัดชายแดนสมัยนั้น ฝีมือการยิงเฉียบคมมากจนเป็นที่รู้กันในละแวกบ้านว่า สืบยิงปืนสั้นแม่นมาก จนพ่อที่เป็นนายอำเภอขู่ลูกชายทั้งสองให้เลิกปืนเถื่อน มิฉะนั้นจะจับไปโรงพัก สองพี่น้องต้องเอาปืนทิ้งคลอง   กอบกิจ นาคะเสถียร หรือโด่ง น้องชายผู้สนิทกับสืบที่สุดเล่าว่า "พวกเราทำปืนเถื่อนกันเองทั้งนั้น  ใช้เหล็กมาเจาะเอา ดินปืนเราก็ตำเอง พี่สืบชอบใช้ปืนสั้น ส่วนผมถนัดปืนยาว มีอยู่ครั้งหนึ่งพี่เขาเสียใจมาก เพราะไปยิงลูกนก แม่นกตามลูกนก แต่เราไปพรากลูกพรากแม่ ตอนนั้นเรายิงด้วยความภาคภูมิใจ ยิงเอาสนุก จริง ๆ ตอนเด็กเราก็ใกล้ชิดกับธรรมชาติมาก พี่เขารักป่าแต่เราก็ไปทำลายชีวิตนก อย่างสัตว์ป่าเราก็เคยเลี้ยง ชาวบ้านเอาค่างเอาชะนีมาให้ เราก็เลี้ยงตามมีตามเกิดแบบไม่ถูกวิธี ตายไปก็เยอะ บางทีเราเอาเชือกผูกคอ มันก็รัดคอจนตายเอง"
    เมื่อเรียนถึงชั้น ม.ศ. ๓ สืบก็เลิกยิงนกตกปลาล่าสัตว์โดยเด็ดขาด ตามนิสัยของคนที่ทำอะไรจริงจัง
    "ผมกับน้องสาวจะใกล้ชิดกับครอบครัวมากกว่า เพราะพี่สืบจากบ้านไปเรียนตั้งแต่เด็ก จึงมักตัดสินใจด้วยตนเอง เป็นตัวของตัวเอง ตามประสาคนที่ต้องพึ่งตัวเองสูง แต่ใจร้อนมาก วัยเด็กถ้าทำอะไรไม่ได้ดังใจ จะแสดงอาการโมโห ถ้าโกรธจะตอบโต้ และพยายามเอาชนะให้ได้ แต่พอโตขึ้น ก็ไม่ค่อยตอบโต้ โกรธใครก็จะไม่ว่า" โด่งเล่า 
    "แต่ผมก็รู้สึกปลอดภัยและมั่นใจในตัวแก กลางค่ำกลางคืนไปไหน ผมจะอุ่นใจ เขาจะคอยปกป้องน้องชายเสมอ ผมจำได้ว่าคราวหนึ่งเราไปตีผึ้งด้วยกัน ผึ้งมักจะอยู่บนยอดไม้ แกก็บอกให้ผมเอาควันรม ผมกลัวผึ้งจะมาต่อย แกบอกว่าไม่ต้องกลัว สองมือแกจับขาผมไว้มั่น ผมเชื่อมั่นว่าแกจะไม่ทำให้ผมหล่นจึงปีนขึ้นไป แล้วเราก็ได้รังผึ้งมาอย่างไม่น่าเชื่อ ผมมั่นใจคำพูดแก ผมไม่กลัวตกเลย"
    นิสัยอีกประการหนึ่งที่ติดตัวมาตั้งแต่เด็ก คือ หากจะทำอะไรต้องทำให้ได้ดี แม้ว่าจะเป็นสิ่งเล็กสิ่งน้อยก็ตาม
    สืบมีฝีมือด้านศิลปะมาตั้งแต่เด็ก เขามักจะเอาไม้ไผ่ที่มีอยู่มากมายละแวกบ้าน มาเหลาทำเป็นว่าว บางทีก็เอาดินมาปั้นเป็นรถเก๋งอย่างสวยงาม สืบจะรักษาสมบัติของตัวเองมาก แต่เมื่อน้องชายเอาเชือกมาลากรถไปมาจนพัง หรือเอาว่าวไปเล่นจนขาด พี่ชายก็ไม่ได้ว่าอะไร 
    "ช่างมันเถอะ" สืบพูดสั้นๆ                                                                

 โดย...สะแกกรัง