ปัจจุบันกับความเสี่ยงของเกษตรกรในการประกอบอาชีพทางการเกษตร
ความเสี่ยงของเกษตรกรในการประกอบอาชีพทางการเกษตร
ในอดีตของชุมชนจะประกอบอาชีพทางการเกษตรแบบยังชีพ มีการแลกเปลี่ยนและแบ่งปัน ผลผลิตทางการเกษตรที่ตนผลิตอยู่ในชุมชน แต่หากช่วงที่มีผลผลิตออกมากก็จะจำหน่ายในตลาดระดับชุมชน
หากจะพูดถึงความปลอดภัยจากสารเคมีที่ตกค้างในผลผลิตทางการเกษตรแล้ว ในอดีตผลผลิตปลอดภัยแน่นอนครับเพราะว่าไม่มีการใช้สารเคมีเลยหรือมีก็น้อยมาก ไม่เป็นอันตรายต่อสุขภาพและสิ่งแวดล้อม เมื่อประมาณ 30 ปีที่แล้ว เราจะสังเกตเห็นคลังอาหารในชุมชนที่เกิดขึ้นในแปลงนาได้แก่ กุ้ง หอย ปู ปลา พืชอาหารและสาหร่ายที่เกิดขึ้น ตามธรรมชาติในแปลงนาของเกษตรกร
ในขณะเดียวกันฐานทรัพยากรธรรมชาติในชุมชน มีสภาพแวดล้อมที่ ที่เป็นแหล่งทรัพยากรทางธรรมชาติได้แก่ป่าไม้ แหล่งน้ำ ห้วยหนอง คลอง บึง รวมทั้งแหล่งอาหารจากป่าธรรมชาติ มีอยู่อย่างเพียงพอ ความอุดมสมบูรณ์ในอดีตทำให้คนที่อยู่ในแต่ละชุมชนในชนบทจึงอยู่อย่างสมดุล
ในปัจจุบันนี้ระบบการผลิตในชุมชน ถูกปรับเปลี่ยนเป็นการผลิตเป็นพืชเชิงเดี่ยวมากขึ้น ซึ่งดำเนินการมาไม่น้อยกว่า20 ปีมาแล้ว โดยหวังพึ่งพิงการตลาดเป็นตัวนำ โดยเฉพาะตลาดต่างประเทศ แนวความคิดนี้คาดหวังว่าหากมีการส่งออกได้ดีเกษตรกรผู้ผลิตที่เป็นเกษตรกรคงจะมีรายได้เพิ่มขึ้นอย่างแน่นอน แต่ในทางกลับกันครับ ระบบการผลิตทางการเกษตรในชุมชน ขึ้นอยู่กับปัจจัยเสี่ยงที่ไม่สามารถควบคุมได้ ความจริงแล้วมีอยู่หลายปัจจัย ได้แก่ ฐานทรัพยากรทางธรรมชาติถูกมนุษย์ทำลาย การควบคุมราคาผลิตทางการเกษตรที่สามารถทำให้ผู้ผลิตอยู่ได้ ณ.จุดคุ้มทุน และความเสี่ยงที่สำคัญอีกประการหนึ่งก็คือ ภัยพิบัติจากธรรมชาตินั่นเอง
ผมจะขอยกตัวอย่างเมื่อเร็วฯนี้ ระหว่างวันที่ 13-17 ตุลาคม 2550 ที่ผ่านมา ในพื้นที่ทำการเกษตรของจังหวัดกำแพงเพชร เกิดฝนตกหนักติดต่อกันมาหลายวัน เกิดน้ำไหลหลาก จากที่สูงลงสู่ที่ต่ำอย่างรวดเร็ว ทำให้พื้นที่ทำการเกษตรของเกษตรกร ได้รับความเสียหายไม่น้อยเลย ได้แก่
1.พื้นที่ปลูกข้าวในฤดูนาปี 2550 มีพื้นที่ปลูกข้าวของเกษตรกรในเขตอำเภอเมืองกำแพงเพชร อำเภอคลองลาน อำเภอปางศิลาทอง อำเภอคลองขลุง อำเภอขาณุวรลักษบุรีและอีกหลายอำเภอที่ประสบภัยพิบัติน้ำท่วม ข้าวที่เสียหายซึ่งอยู่ในระยะกำลังเจริญเติบโต ระยะที่ออกรวง และระยะที่ออกรวงใกล้จะเก็บเกี่ยวแล้ว แต่ก็ถูกกระแสน้ำที่ไหลหลากท่วมเสียหายแบบสิ้นเชิงจำนวนไม่น้อย
ซึ่งเป็นความเสี่ยงที่ไม่สามารถควบคุมได้ ท่วมซ้ำซากและต่อเนื่องกันมาหลายปีแล้ว
2.พื้นที่ปลูกมันสำปะหลังและพืชไร่ จากการขยายพื้นที่ปลูกมันสำหลังและพืชไร่อื่นเช่น อ้อยโรงงาน ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ เป็นต้น นอกจากจะปลูกในสภาพพื้นที่ไร่ บางพื้นที่ได้ขยายพื้นที่มาปลูกในสภาพพื้นที่นาดอน ปรกติน้ำจะไม่ท่วม แต่ในฤดูการผลิตปี 2550 นี้เมื่อมีฝนตกหนักติดต่อกันหลายวัน ก็จะถูกกระแสน้ำไหลหลากอย่างรวดเร็วทำให้ผลผลิตมันสำปะหลังและพืชไร่อื่นได้รับความเสียหายไม่น้อยเช่นกัน
จากตัวอย่างดังกล่าว ณ.ปัจจุบันจึงเกิดคำถามขึ้นว่า เมื่อกรณีเกิดภัยพิบัติน้ำท่วมที่ทำให้พื้นที่ทำการเกษตรได้รับความเสียหายแล้ว ผู้ที่จะต้องรับผิดชอบในการประสานงานในการสำรวจพื้นที่ที่ประสบภัยพิบัติ ร่วมกับชุมชน แกนนำกลุ่มอาชีพทางการเกษตร และคณะกรรมการศูนย์บริการและถ่ายทิดเทคโนโลยีการเกษตรประจำตำบล และอปท. คงจะหนีไม่พ้นนักวิชาการส่งเสิรมการเกษตรที่ทำหน้าที่เลขานุการคณะกรรมการบริหารศูนย์บริการฯนั่นเอง ซึ่งจะต้องปฏิบัติตามบทบาทภารกิจตามระเบียบวิธีการปฏิบัติของทางราชการในการดำเนินการสำรวจพื้นที่ประสบภัยเพื่อที่จะขอรับการสนับสนุนเพื่อช่วยเหลือเกษตรกรผู้ประสบภัยดังกล่าวตามลำดับแล้ว
จึงเกิดโจทย์ที่สำคัญขึ้นมาอีกว่า หลังจากน้ำได้ลดลงแล้ว การแก้ไขปัญหาเร่งด่วน ที่จะต้องแนะนำเกษตรกร ว่าจะทำกิจกรรมอะไรในระยะสั้น ระยะปานกลาง ที่จะเสริมรายได้ให้แก่ครอบครัวเกษตรกร จะมีหน่วยงาน องค์กรใดบ้างที่เข้ามาช่วยดำเนินการในเรื่องนี้หรือเราจะปล่อยไปตามยะถากรรมก็คงไม่ใช่
นี่ก็คงจะเป็นอีกบทบาทหนึ่งของนักส่งเสริมการเกษตรที่ทำหน้าที่เลขานุการคณะกรรมการบริหารศูนย์บริการและถ่ายทอดเทคโนโลยีการเกษตรประจำตำบล ที่จะต้องทำหน้าที่ผู้ประสานงานในระดับพื้นที่ และเป็นผู้ที่ปฏิบัติงานอย่างใกล้ชิดกับเกษตรกร ซึ่งจะต้องทำบทบาท-หน้าที่นี้อยู่ซ้ำแล้วซ้ำเล่าเกือบจะทุกปีก็ว่าได้ จึงพอจะสรุปได้ได้ว่า การประกอบอาชีพของเกษตรกรจึงมีแต่ความเสี่ยงของระบบการผลิทางการเกษตรอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ สอดคล้องกับคำกล่าวที่ว่า น้ำท่วม ฝนแล้ง แมลงกิน ดินไม่ดี มีโรคมา และราคาตก
ความเห็น (8)
- สวัสดีค่ะ พี่เขียวมรกต
- แวะตามมาขอบคุณค่ะ
- เกิดน้ำไหลหลากจากที่สูงลงสู่ที่ตำอย่างรวดเร็วทำให้พื้นที่ทำการเกษตรของเกษตรกรได้รับความเสียหาย
- ใช่ค่ะ เวลาหน้าฝน หรือช่วงพายุเข้านี่ เกษตรกร และชาวบ้าน เดือดร้อนทุกทีสิน่า เมื่อไหร่จะหมดปัญหาตรงนี้นะ...
- ขอบคุณค่ะ ที่นำมาแบ่งปันกัน
- ลืมบอกไปว่า ตอนนี้มีบล็อคใหม่แล้วนะค่ะ
- "เพราะห่วงใยในสุขภาพ...จึงสรรหามาฝาก"
- อย่าลืมแวะไปเที่ยวบ้างนะค่ะ
- ภัยอีกอย่างหนึ่งก็คือ FTA ครับ มันกำลังคืบคลานเข้ามา รบกวนพี่น้องเกษตรกร
- หากตั้งรับไม่ดี คงจะเกิดความสูญเสียแก่อาชีพการเกาตรบ้านเราอย่างมาก อย่างที่ผู้ค้ารายย่อย โดนห้างยักษ์ใหญ่ข้ามชาติทำลายเลย ครับ
- สวัสดีครับน้องอ้อยควั่น
- ขอบคุณที่มาแวะเยี่ยมและลปรร.
- สวัสดีครับอ.หนุ่มฯ
- ขอบคุณมากที่ช่วยเติมเต็มครับ
- เห็นด้วยกับอ.หนุ่มทุกประการ
- สวัสดีค่ะ พี่เขียวมรกต
- แวะตามมาขอบคุณค่ะ
- ช่วงนี้...น่าเป็นห่วงนะค่ะ
- สภาพลมฟ้าอากาศไม่เป็นใจเลย
- บางพื้นที่เจอสภาพลมฟ้าอากาศช่วงนี้เข้าไป
- ก็อาการหนักเอาการเหมือนกัน...
- แล้วกำแพงเพชร...เป็นอย่างไรบ้างค่ะ
- สวัสดีครับน้องอ้อยควั้น
- ขอบคุณที่มาแวะเยี่ยมและลปรร.
- อากาศที่จะกำแพงเพชรกำลังจะปรับเปลี่ยนเข้าฤดูแล้ง(หนาว) แต่ก็แปลก บางครั้งก็จะมีฝนตกลงมาอีกเหมือนกัน พูดง่ายฯก็ดินฟ้าอากาศ มีการผันแปรครับ
