แผนที่ความยากจน (Poverty Maps)

แผนที่ความยากจน (Poverty Maps) คืออะไร

        หลายท่านอาจจะไม่คุ้นหรือไม่รู้ว่าแผนที่ความยากจนคืออะไร นำไปใช้ประโยชน์อะไรได้บ้างที่จะช่วยเหลือคนจน 

          แผนที่ความยากจนเป็นเครื่องมือแสดงรายได้ รายจ่าย ความยากจน และการกระจายรายได้ ในระดับพื้นที่ย่อย ตั้งแต่จังหวัด อำเภอ ตำบล และหมู่บ้าน ซึ่งสามารถนำเสนอในระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ (Geographic Information System) จัดสร้างขึ้นโดยการเชื่อมโยงข้อมูลการสำรวจภาวะเศรษฐกิจ และสังคมของครัวเรือน ข้อมูลสำมะโนประชากรและเคหะ และข้อมูลการสำรวจหมู่บ้านเข้าด้วยกัน  แล้วจึงนำมาวิเคราะห์ด้วยเทคนิคทางสถิติและเศรษฐมิติ กล่าวอีกนัยหนึ่งแผนที่ความยากจนจะช่วยให้เรารู้ว่า คนจนในประเทศไทยอาศัยอยู่ที่ใดบ้าง ระดับความยากจนและการกระจายรายได้เป็นอย่างไร

          เนื่องจากนโยบายเพื่อแก้ปัญหาความยากจนของรัฐบาลมักมีปัญหาในการเข้าถึงคนจน   จนเป็นสาเหตุให้คนจนเป็นจำนวนมาก ไม่ได้รับประโยชน์จากนโยบาย  ดังนั้นรัฐบาลสามารถใช้แผนที่ความยากจนเป็นเครื่องมือสนับสนุนการดำเนินนโยบาย ในการกำหนดกลุ่มเป้าหมายให้ชัดเจนว่าใคร คือ คนจน และคนจนอยู่ที่ไหนบ้าง  ระดับความยากจน และการกระจายรายได้เป็นอย่างไร เพื่อให้ความช่วยเหลือได้ตรงกลุ่มคนยากจนที่แท้จริงโดยไม่ตกหล่น  และป้องกันการให้ความช่วยเหลือแก่ผู้ที่ไม่ยากจน ที่ไม่ใช่กลุ่มเป้าหมาย ซึ่งจะช่วยการจัดสรรงบประมาณลงพื้นที่ ตลอดจนการดำเนินนโยบายแก้ไขปัญหาความยากจนอย่างมีประสิทธิภาพประสิทธิผลมากยิ่งขึ้น

        อย่างไรก็ดี คงจะมีผู้สงสัยว่า ความแม่นยำของแผนที่ความยากจนที่จะระบุพื้นที่ยากจนมีมากน้อยเพียงใด ซึ่งจากการลงสำรวจพื้นที่ของทีมงานที่ศึกษาเรื่องนี้ เพื่อตรวจสอบความแม่นยำของแผนที่ความยากจนในภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ในระดับตำบลและหมู่บ้าน พบว่าพื้นที่ยากจนที่ระบุจากแผนที่ความยากจนมีความแม่นยำสูงเป็นที่น่าพอใจ สอดคล้องกับสภาพความเป็นอยู่ที่แท้จริงของประชากรไทยจากมุมมองของประชาชนเองถึงร้อยละ 80 - 90 ในขณะที่ข้อมูลอื่นๆ ยังมีความคลาดเคลื่อนจากความเป็นจริง