ประสาทเทคโนโลยี: เทคโนโลยีแห่งอนาคต?

ถึงแม้ว่ายุคนี้จะเป็นยุคของเทคโนโลยีสารสนเทศ (Information technology era) ซึ่งคาดว่าจะไปถึงจุดสูงสุดในปี ค.ศ. 2020 และอีกไม่กี่ปีข้างหน้าคือในช่วงปี ค.ศ. 2010-2050 โลกเราจะเปลี่ยนผ่านไปสู่ยุคประสาทเทคโนโลยี (neurotechnology era)

ปัจจุบันนี้ศาสตร์แขนงต่างๆ มีแนวโน้มที่จะผนวกรวมกันเพื่อเพิ่มขีดความสามารถของมนุษย์ (human enhancement) ในโลกแห่งอนาคต  “ประสาทเทคโนโลยี” (neurotechnology) เป็นวิชาการแขนงใหม่ที่กำลังทวีความสำคัญมากขึ้นซึ่งประเทศไทยอาจจำเป็นต้องรับมือและปรับกลยุทธ์หาตำแหน่งที่เหมาะสมในเวทีโลก  

 

เทคโนโลยีดังกล่าวนี้เป็นผลพวงมาจากความสำเร็จของศาสตร์ “NBIC” โดยที่ 

N หมายถึง nanotechnology คือสาขาวิชาด้านนาโนเทคโนโลยี

B หมายถึง biological science หรือ Biotechnology คือสาขาวิชาด้านวิทยาศาสตร์ชีวภาพและเทคโนโลยีชีวภาพ

I หมายถึง informatics หรือ Information technology คือสาขาวิชาด้านสารสนเทศศาสตร์

C หมายถึง cognitive neuroscience คือสาขาวิชาด้านประสาทวิทยาศาสตร์การรู้คิด 

ความก้าวหน้าทางด้านประสาทเทคโนโลยีที่พอจะเห็นได้ชัด ได้แก่ การใช้ประโยชน์จากเทคโนโลยีเซลล์ต้นกำเนิดประสาท (neural stem cells) การกระตุ้นการซ่อมแซมของระบบประสาท (neuroregeneration) โดยใช้วัสดุที่เล็กในระดับนาโน (nanomaterials) เทคโนโลยีภาพถ่ายทางระบบประสาท (neuroimaging) เทคโนโลยีการส่งผ่านเยื่อกั้นระหว่างหลอดเลือดกับสมอง (Blood Brain Barrier) และแนวทางการรักษาโรคระบบประสาทแบบใหม่ เป็นต้น 

ในอนาคตอันใกล้เภสัชภัณฑ์ปรับการทำงานประสาท (neuroceuticals) อาจไม่ได้มีวัตถุประสงค์เพื่อการบำบัดรักษาเท่านั้น หากแต่มุ่งเพิ่มศักยภาพการทำงานของระบบประสาท (neuroenhancement) นักวิชาการบางกลุ่มก็เกิดความกัลวลถึงสถานะความเป็นมนุษย์ (humanism) ว่าจะให้เทคโนโลยีเหล่านี้เปลี่ยนแปลงมนุษย์ได้มากน้อยเพียงใด ขอยกตัวอย่างประกอบในกรณีของสารเคมีที่มีผลต่อความจำ หากมีบริษัทคิดค้นยาเพิ่มความจำ (ความจริงมีบริษัททั่วโลกหลายแห่งกำลังวิจัยและบางแห่งได้วางตลาดสินค้าแล้ว) ให้มนุษย์จำได้มากขึ้นกว่าที่เป็นอยู่จะเกิดอะไรขึ้น หรือในทางตรงกันข้ามอาจมีผู้ที่ต้องการสร้างอาวุธใหม่เป็นสารเคมีที่ออกฤทธิ์ปิดวงจรประสาทการจดจำซึ่งมีผลให้คนเราสูญเสียความทรงจำอย่างถาวร เป็นต้น ซึ่งประเด็นเหล่านี้กำลังเป็นข้ออภิปรายทางวิชาการในประเด็นด้านจริยธรรม (neuroethics) ที่รอการวางกรอบให้โลกใบนี้อยู่กับเทคโนโลยีขั้นสูงอย่างสงบสุข 

เภสัชภัณฑ์ปรับการทำงานประสาทอาจแบ่งคร่าวๆ ได้เป็น

1.      เภสัชภัณฑ์ปรับการรู้คิด (Cogniceuticals)
- Alzheimer's Disease
- Mild Cognitive Impairment
- Attention Deficit Disorders เป็นต้น

2.      เภสัชภัณฑ์ปรับอารมณ์ (Emoticeuticals)
- Depression
- Anxiety Disorders เป็นต้น

3.      เภสัชภัณฑ์ปรับการรับความรู้สึก (Sensoceuticals)
- Chronic Pain
- Retinal and Optic Nerve Disorders เป็นต้น 

นอกจากนี้อุปกรณ์ทางประสาท (Neurodevice) ก็มีจะมีบทบาทต่อความก้าวหน้าทางการแพทย์อยู่ไม่น้อย เช่น

1.      อุปกรณ์เสมือนประสาท (Neuroprosthetic Devices)
- Cochlear Implants
- Retinal Implants
- Motor Prostheses & Brain-Computer Interface เป็นต้น

2.      อุปกรณ์กระตุ้นประสาท (Neurostimulation Devices)
- Brain Stimulation
- Spinal Cord Stimulation
- Vagus Nerve Stimulation
- Peripheral Nerve Stimulation เป็นต้น

3.      อุปกรณ์ศัลยกรรมประสาท (Neurosurgical Devices)
- Neurosurgical Navigation Equipment
- Radiosurgical Devices
- Neurovascular Intervention เป็นต้น

4.      ซอฟแวร์ประสาท (Neurosoftware)
- Attention Deficit Disorders
- Pain Control
- Age-related Disorders เป็นต้น 

นักพยากรณ์อนาคตบางท่านถึงกับกล่าวว่าถึงแม้ว่ายุคนี้จะเป็นยุคของเทคโนโลยีสารสนเทศ (Information technology era) คาดว่าจะไปถึงจุดสูงสุดในปี ค.ศ. 2020 และอีกไม่กี่ปีข้างหน้าคือในช่วงปี ค.ศ. 2010-2050 โลกเราจะเปลี่ยนผ่านไปสู่ยุคประสาทเทคโนโลยี (neurotechnology era) อนาคตจะมีธุรกิจที่เกี่ยวกับประสาทเกิดขึ้นมากมาย ตอนนี้ทั่วโลกกำลังตั้งแนวรุกเพื่อก้าวไปกับการเปลี่ยนผ่านครั้งนี้ อีกไม่นานสินค้าที่เกี่ยวข้องกับ “neurotech” ก็จะเกิดขึ้นมากมาย เช่น ในประเทศสหรัฐอเมริกามีการจัดตั้งองค์กรเพื่อขับเคลื่อนเทคโลโลยีดังกล่าวนี้พร้องส่งเสริมให้ภาคเอกชน เช่น Neurotechnology Industry Organization (NIO) ได้วางกลยุทธ์ทางธุรกิจที่เกี่ยวข้อง รวมทั้งมีการดำริจัดตั้ง National NeuroTechnology Initiative (NNTI) เพื่อพัฒนาศาสตร์สาขานี้อย่างบูรณาการทั้งประเทศ เป็นต้น  

เมื่อถึงเวลานั้นจะเกิดอะไรขึ้น มนุษย์จะใช้ชีวิตอย่างไร ศักยภาพการทำงานของระบบประสาทจะเปลี่ยนไปเพียงใด มนุษย์จะยังคงเป็นมนุษย์ (human species) หรือไม่ โปรดติดตามการเปลี่ยนแปลงของโลกด้านประสาทเทคโนโลยีในตอนต่อๆ ไปครับ 

เว็บไซต์อ้างอิง

1. http://www.neuroinsights.com/tableofcontents.html

2. http://lifeboat.com/ex/neurotechnology.and.society

3. http://www.neurotechindustry.org/

4. http://www.brown.edu/Research/Neurotechnology/index.htm 

5. http://www.ncl.ac.uk/ion/research/neurotechnology.htm 

6. http://bss.utwente.nl/research/neurotechnology/index.html

7. http://www.neurotechnetwork.org/educate0105.html 

[ดร. จันทวรรณ ปิยะวัฒน์]

พอดีดิฉันจบมาทางด้าน Human-Computer Interaction ค่ะ

Neuro Science เป็นเรื่องที่ลึกมากแต่น่าสนใจมากเลยค่ะ

ขออนุญาตนำบล็อกคุณ weerapong_rx เข้าแพลนเน็ต System Development & Cognitive Psychology นะค่ะ จะได้ติดตามกันอ่านง่ายๆ ค่ะ ขอบคุณค่ะ

[ดร.ไสว เลี่ยมแก้ว]

ผมรู้สึกตื่นเต้นมากกับบันทึกนี้ ขอบคุณทั้งผู้เขียนและ ดร.จันทวรรณ ที่ได้นำเอามาใส่ในแพลนเน็ตนี้ครับ อ่านแล้วผมเกิดความคิดขึ้นบางอย่างครับคือ (๑) มีผู้เสนอคำศัพท์ใหม่ๆในสาขานี้เข้ามาในโลกจำนวนหนึ่ง  ซึ่งจะทำให้พจนานุกรมหนาขึ้น  (๒) ผมไม่เคยได้ยินหรือเห็นอะไรๆทำนองนี้ที่ใหม่แปลกเกิดขึ้นในระบบมหาวิทยาลัยของเราเลย  (๓) เกือบจะเป็นข้อสรุปได้ว่า "คนไทยชอบที่จะคอยอ่านหรือคอยพูดตามคนอื่น"แทนที่จะ"เป็นผู้สร้าง ผู้ผลิตให้คนอื่นเอาอย่าง"  พฤติกรรมเช่นนี้คือ "ผู้ตาม"  เราจะได้ยินเสมอว่า "ไม่นาน ก็คงจะมีใช้ในบ้านเราบ้าง" 

หรือว่า  เราสอนลูกหลานของเราให้ "ตามหลังผู้ใหญ่หมาไมกัด"  หรือ "หัวล้านนอกครู" ?

[เภสัชกร วีระพงษ์ ประสงค์จีน]

ขอบพระคุณอาจารย์ผู้เชี่ยวชาญทั้งสองท่านครับ ส่วนตัวผมยึดถือพูดของอาจารย์สมัย ป.ตรีท่านหนึ่งที่สอนผมว่า "จะต้องสอนให้นักเรียนเก่งและมีความรู้มากกว่าครู" แนวคิดนี้ผมคิดว่าคงไม่ใช่การลบหลู่หรือทำให้เกิดผลเสียต่อทั้งครูและศิษย์ ตรงกันข้ามนักเรียนจะได้เร่งรีบขวนขวายความรู้ที่ขาดหายแล้วค้นคว้าวิจัยสร้างเป็นองค์ความรู้ใหม่และหากได้ทำหน้าที่เป็นครูอาจารย์ในอนาคตก็พร้อมที่จะสร้างศิษย์ให้มีความรู้มากกว่าตนเองเพื่อเป็นกำลังสำหรับคนแห่งโลกอนาคตครับ

[ดร.ไสว เลี่ยมแก้ว]

จะว่าเข้ามาเยี่ยมง่ายก็ได้ครับ  เพราะว่าเรื่องของคุณวีระพงษ์ อยู่ในแพลนเนทของผมในแพลนเนทของ ดร.จันทวรรณอีกทอดหนึ่ง  เข้ามาดูเพื่อว่าคุณนำเสนอเรื่องอะไรอีกเกี่ยวกับ Neurotechnology   แสดงว่าผมชักสนใจคุณเข้าแล้วซีนะ  ผมทราบว่ามหาวิทยาลัยในอังกฤษเขาสอนแบบให้ทำโครงการ ซึ่งหมายถึง่วา  คุณอาจจะ"ค้นพบ"อะไรใหม่ๆ "ด้วยตัวคุณเอง"

เมื่อนานมาแล้ว สมัยที่ผมเรียนเลือกวิชาเอกจิตวิทยา ผมได้ยิน  และอ่านพบเกี่ยวกับคำว่า "Science" และ "Technology"  มันแปลกหูผมมากเมื่อคิดให้ลึกๆ  ผมอยากรู้ จึงค้นคว้าจากหนังสือต่างๆ เพื่อหาดูว่า  คนเก่าๆก่อนๆ เขามี "มโนทัศน์" หรือ C0ncept นั่นแหละครับ ว่าอย่างไรบ้าง อ่านไป ๆ จนไปสิ้นสุดที่ Philosophy of Science และ Philosophy ของพวก Materialism  และ Realism  พวกเหล่านี้พูดจาฉลาดล้ำลึกอย่างน่าทึ่ง  จากนั้น ผมจึงเขียนบทความ (ขณะนี้ผมพบว่ายังมีเก็บอยู่ที่บางมหาวิทยาลัยในรูปของ อิเลคโตรนิก )

แต่นั่นมันนานมาแล้ว  และผมก็ยังชอบที่จะพูดตามผู้รู้อยู่  เรื่องเช่นนี้เราต้องคุยกับคนใน "วงการ" หรือ "ต้องคยกับนักเลงในด้านนั้นๆ"  เช่น ถ้าจะรู้ให้ลึกขึ้นในด้านประสาทก็ต้องคุยกับ"นักเทกโนโลยีในด้านประสาทวิยาที่ค้นคว้าไปสุดขั้ว" อะไรทำนองนั้น  เพราะพวกที่ค้นยุ่งอยู่กับเรื่องใด ก็จะรู้แจ้งในเรื่องนั้น  ดังเช่นเจ้าชายสิทธัตถะของเรา  หรือ กาลิเลโอ  นิวตัน ที่รู้ลึกซึ้งถึงแรงโน้มถ่วงของโลก  หรือ การดึงดูดกันและกันของเทหวัถุในจักรวาล  หรือ ที่ แมกซ์เวลส์ และ ไอน์สไตน์ ที่รู้เรื่องคลื่นแสง  หรือ วอนตัมที่เป็นเม็ดๆแทนเป็นคลื่น เป็นต้น  ถ้าได้คุยกับพวกเหล่านี้แล้ว มันคงจะวิเศษอย่างหาที่เปรียบมิได้

จึง ถ้าคุณแบ่งเวลาได้  ถ้าคุณจะค้นคว้า "ความหมายของคำว่า Technology,  Science " จากผู้รู้สดขั้วแล้ว  คาดว่า น่าได้"ลึกถึงกึ๋น" ของพวกเขาเกี่ยวกับมโนทัศน์ของคำนั้นๆ  จากนั้นเราจึง วิพากษ์  สรุป แล้วตีพิมพ์  เผยแผ่  อาจจะนำไปแปลงเป็นเกรดจากอาจารย์ก็ได้นี่  ผลที่ได้คือ (๑) จะได้รู้การเคลื่อนไหวของความหมายของมันนับมาจนถึงปี ๒๐๐๗ (๒) คนที่ไม่ใช่นักเลงประจำสาขาจะได้ตรวจสอบกับความหมาย หรือ มโนทัศน์ ของตน (๓) จะทำให้มหาวิทยาลัยที่ชอบตั้งชื่อว่า "เทคโนโลยี" ทั้งหลายนั้น ได้ชัดเจนเกี่ยวกับจุดยืนของตนบ้าง