คุณคิดถึงเรื่องเล็ก ๆ น้อย ๆ ในสิ่งที่คุณไม่มี เป็นไม่ได้ ซึ่งเป็นเรื่องเล็กน้อยมาก ใคร ๆ ก็มีข้อบกพร่องเหล่านี้ แต่คุณจะคิดซ้ำ ๆ จนกลายเป็นเรื่องใหญ่ เป็นความคิดที่ฟุ้งและซ่าน (ที่เรียกฟุ้งซ่านนั่นแหละ) จนทำให้ไม่มีความสุข
- มีผู้ทุกข์มาปรึกษาเรื่องขาดความมั่นใจตัวเองมากขึ้น ๆ
- บางคนเป็นบัณฑิตเกียรตินิยมเหรียญทอง
- บางคนเป็นนางงาม นางแบบ สวยงามระดับชาติ
- และบางคนก็จบด็อกเตอร์มีผลงานเด่น ๆ เห็นได้ชัด
บุคคลเหล่านี้รู้สึกว่าตัวเองทำอะไรได้แล้วไม่ถูกใจตัวเอง เรียกแบบชาวบ้าน ๆ ว่า ทำอะไรไม่ได้ดังใจตัวเอง แถมมองหรือคิดว่าคนอื่นคงทำได้ดีกว่า
จึงมีความกลัวลึก ๆ อยู่ในใจว่า คนอื่นจะเห็นความไม่ถูกต้อง ไม่เก่ง ไม่ดี ไม่งาม ไม่สวย ฯลฯ ในตัวเอง
คิดวนไปวนมาเหมือนกวนความคิดจนฟุ้งด้วยคำว่า ไม่ดี ไม่เข้าท่า ไม่เก่ง จนเกิดความช้ำในความคิดของตนเอง
เหมือนคำกล่าวหรือเพลงที่ว่า "คิดเอง ช้ำเอง"
ความคิดที่ "ฟุ้ง" ด้วยสิ่งไม่ดี จึง "ซ่าน" ออกมาภายนอกที่เรียกว่าเป็นคน "ฟุ้งซ่าน" กลายเป็นคนไม่มีความสุข คิดแต่สิ่งด้อยของตนเอง พฤติกรรมที่แสดงออกบ่อย ๆ จึงเป็นพฤติกรรมของคนที่มีปมด้อยในใจ เช่น
ชอบบ่นน้อยใจตัวเอง
ชอบตำหนิติเตียน จับผิด ดูถูกคนอื่น บางคนชอบตำหนิสิ่งแวดล้อม สังคม ศาสนา รวมทั้งรัฐบาล แต่ไม่มีการเสนอวิธีแก้ไข เข้าข่ายเป็นคนจับผิดเก่งมาก ๆ
บางคนเศร้า เสียใจบ่อย ไม่ภูมิใจตัวเอง
บางคนชอบล้วงคอให้อาเจียน เพราะกลัวจะอ้วนแล้วไม่สวย ทั้ง ๆ ที่ความจริงเป็นคนสวย หุ่นผอมสวยอยู่แล้ว
หลาย ๆ คนคิดมากจนเป็นโรคจิต-สรีระแปรปรวน คือมีความเครียดแล้วทำให้ป่วยทางกาย เช่น ปวดหัว ปวดท้อง หายใจไม่ทัน เป็นผื่นตามตัว ถ่ายเป็นเลือด กามตายด้าน ฯลฯ
ถ้าจะถามว่าคนเหล่านี้เป็นคนเก่งไหม ? ดีไหม ?
ก็ต้องตอบว่าส่วนใหญ่เป็นคนเก่ง (มาก) และดี (มาก) ด้วย
แต่เหตุการณ์ในอดีต การอบรมเลี้ยงดู และสิ่งแวดล้อมบางอย่างทำให้เขาต้องคิดว่า เขาไม่ดีพอ ไม่เก่งพอสำหรับคนบางคนที่เขาคาดหวังจะได้รับคำชม
ซึ่งคนนั้นอาจมีจริง หรือไม่มีจริงก็ได้
ที่มีจริง ๆ ก็เช่น พ่อแม่ ญาติพี่น้อง เพื่อน แฟน
ที่ไม่มีจริง ๆ ก็เช่น อยากให้คนทั้งโลกมารักและทึ่งในความเก่งความดีของเขา...เร็ว ๆ ด้วย ซึ่งเป็นเรื่องของจินตนาการฟุ้งซ่านมากไป
บุคคลเหล่านี้จึงมีความทุกข์ซ้ำซ้อนทั้งที่ไม่ควรจะทุกข์
ผมอยากจะบอกความจริงข้อหนึ่งที่จะช่วยคนทุกข์เหล่านี้ได้มากก็คือ "คุณเป็นคนที่เก่งกว่าที่คุณคิด" ทั้งนั้น
แต่คุณคิดถึงเรื่องเล็ก ๆ น้อย ๆ ในสิ่งที่คุณไม่มี เป็นไม่ได้ ซึ่งเป็นเรื่องเล็กน้อยมาก ใคร ๆ ก็มีข้อบกพร่องเหล่านี้ แต่คุณจะคิดซ้ำ ๆ จนกลายเป็นเรื่องใหญ่ เป็นความคิดที่ฟุ้งและซ่าน (ที่เรียกฟุ้งซ่านนั่นแหละ) จนทำให้ไม่มีความสุข
และจากการที่คุณคิดซ้ำ ๆ บ่อย ๆ ในเรื่องที่ไม่ดีหรือด้อยนั้น ทำให้คุณ "เชื่อ" ว่าคุณเป็นคนไม่ดีหรือด้อยจริง ๆ ตามที่คุณคิด
โดยที่คนอื่นเขาไม่ได้คิดหรือมองอย่างนั้นเลย
ท่องไว้ในใจซิ "เราเก่งกว่าที่เราคิดเอาไว้ ๆๆ" บ่อย ๆ
แล้วคุณจะลืมโรคปมด้อย หรือโรคขาดความมั่นใจตัวเองไปได้มากทีเดียว
ที่มา : โดย ศ.ดร.นพ.วิทยา นาควัชระ (จิตแพทย์) ผู้จัดการรายสัปดาห์ 27 มกราคม 2549 17:20 น.