World Trade Organization

องค์ความรู้สำหรับผู้บริหาร : องค์การการค้าโลก                 

องค์การการค้าโลก (WTO) ก่อตั้งเมื่อวันที่ 1 มกราคม 2538 ปัจจุบันมีประเทศสมาชิก 150 ประเทศ จุดประสงค์คือ เป็นเวทีในการเจรจาเพื่อกำหนดกฎเกณฑ์เกี่ยวกับการค้าระหว่างชาติต่างๆ ในระดับโลก                  หลักปฏิบัติขององค์การการค้าโลกคือ ไม่มีการเลือกปฏิบัติ (Principle of non - discrimination)ซึ่งแบ่งออกเป็นหัวข้อใหญ่ๆ คือ

1.      Most – Favoured Nation (MFN)                        หลักปฏิบัติเกี่ยวกับชาติที่ได้รับความอนุเคราะห์เป็นอย่างยิ่ง จะต้องปฏิบัติต่อผลิตภัณฑ์จากชาติสมาชิก WTO ทุกชาติอย่างเท่าเทียมกัน ยกเว้น ถ้ามีการตกลงการค้าเสรีกับแต่ละชาติ 

2.      National Treatment (NT)      หลักปฏิบัติต่อคนต่างชาติเหมือนปฏิบัติต่อคนในชาติ จะต้องปฏิบัติต่อสินค้าที่ผลิตในประเทศกับสินค้าที่นำเข้ามาอย่างเท่าเทียมกัน

WTO ได้มีการตกลงกันในระหว่างชาติต่างๆ ที่จะค้าขายร่วมกัน ในด้านต่างๆ คือ                 

 - Trade in good หมายถึง ข้อตกลงเกี่ยวกับการซื้อขายสินค้า เช่น สินค้าเกษตรกรรม สินค้าสิ่งทอและเครื่องนุ่งห่ม กฎว่าด้วยแหล่งกำเนิด การตอบโต้ การทุ่มตลาด เป็นต้น                

  - Trade in Service หมายถึง ข้อตกลงเกี่ยวกับการให้บริการด้านต่างๆ หรือเป็นสินค้าประเภทบริการ เช่น การเคลื่อนย้ายของบุคคลากร การให้บริการทางการเงิน การโทรคมนาคมพื้นฐาน การขนส่งสินค้าทางต่างประเทศ                

  - Intellectual Property หมายถึง ข้อตกลงที่เกี่ยวข้องกับทรัพย์สินทางปัญญา เช่น ทรัพย์สินทางปัญญาและสุขภาพ การบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ การคุ้มครองพืชและสัตว์ ภูมิปัญญาท้องถิ่นและความหลายหลาก                  ซึ่งหลักการกว้างๆ เหล่านี้ เป็นไปตามข้อตกลงที่สืบเนื่องมาและพัฒนาขึ้นใหม่ได้แก่

-          GATTS - General Agreement on Tariffs and Trade (for goods)

-          GATS – General Agreement in Service

-          TRIPS – Trade – Related Aspects of Intellectual Property Rights                 

นอกจากนี้ยังมีข้อตกลงเพิ่มเติม และบทแนบท้าย (Annex) เกี่ยวข้องกับความต้องการเฉพาะของแต่ละสาขา รวมถึงกำหนดการบังคับใช้ที่แต่ละประเทศจะต้องปฏิบัติ                  การมีปฏิสัมพันธ์กันหลายประเทศ ถ้ามีข้อขัดแย้งกัน WTO ก็กำหนดแนวทางการระงับข้อพิพาทไว้ เรียกว่า Dispute Settlement                  

และเพื่อความโปร่งใส จึงให้ชาติสมาชิกมีการทบทวนนโยบายทางการค้า Trade Policy Reviews                                    

 ยังมีข้อตกลงที่เป็นเพียง Plurilataral เพราะทุกๆ ชาติยังไม่ได้ลงนามพร้อมเพรียงกัน คือเรื่องเกี่ยวกับ การบินพลเรือน และการจัดหาของภาครัฐบาล อย่างไรก็ตามยังมีข้อตกลงที่ยังไม่นิ่ง ยังมีการเจรจากันอยู่ และสามารถมีข้อตกลงใหม่เพิ่มเข้ามาโดยเจรจากันในรอบโดฮา หรือที่เรียกว่า Doha Development Agenda ซึ่งจัดโดย WTO เมื่อพฤศจิกายน 2001 ที่เมืองโดฮา ประเทศการ์ตาร์ ซึ่งแม้ยังตกลงกันไม่ได้ แต่ก็มีประกาศออกมาเป็นระยะ เรียกว่า Ministerial Declarations and Dicisions                  

 โครงสร้างพื้นฐานของข้อตกลงองค์การการค้าโลก แสดงอยู่ในตารางที่ 1

ตารางที่ 1   โครงสร้างพื้นฐานของข้อตกลงองค์การการค้าโลก 

Umbrella	Agreement Establishing WTO
	Goods	Service	Intellectual Property
Basic Principle	GATT	GATS	TRIPS
Additional details	Other goods agreements andannexes	Service annexes
Market access commitments	Countries’ schedules of commitments	Countries’ schedules of commitment (and MFN exemptions)
Dispute Settlement	Dispute Settlement
Transparency	Trade Policy Review
Remark   -                 Plurilateral – civil aircraft and government procurement                           -                Ministerial Declarations and Decision

                   แต่ปัจจุบันแนวคิดนี้ยังไม่ตกผลึก ในการประชุมรอบโดฮา (Par31-33) จึงเพียงแค่ระบุว่าเป็น new negotiation และยังไม่มีมาตรการอะไรออกมาบังคับ                 

โดยสรุปแล้ว การกำเนิดขึ้นของ WTO เป็นปัจจัยที่ส่งผลกระทบต่อแต่ละประเทศอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ ผู้บริหารจึงควรศึกษาผลได้เสีย หรือผลกระทบที่อาจเกิดขึ้น เพื่อให้ประเทศไม่เสียผลประโยชน์จากเรื่องดังกล่าว                  สำหรับอีกด้าน ที่มีความสำคัญ และควรนำมาสู่การตกลงกัน คือ Trade and environment หมายถึง มาตรการทางการค้า ภายใต้ข้อตกลงด้านสิ่งแวดล้อม และกฎเกณฑ์ของ WTO