มีหลายคนถามว่า “ทำไมองค์กรต้องมีวิสัยทัศน์?” ก่อนที่จะตอบคำถามนี้ได้คงต้องมาทำความเข้าใจกันก่อนว่าเราเข้าใจคำว่า “วิสัยทัศน์” นี้อย่างไร? เพราะผมเชื่อว่าถ้าเราเข้าใจว่าวิสัยทัศน์คืออะไรแล้ว เราคงจะไม่ถามคำถามนี้ . . . ใช้เวลานานไหมในการจัดเตรียมวิสัยทัศน์ “ทำไมบางองค์กรใช้เวลาไม่นานก็ได้ข้อความวิสัยทัศน์ออกมาแล้ว?”. . . ยังไม่ทันจะตอบคำถามแรก ก็มีคำถามที่สองตามมาติดๆ ถ้าเข้าใจว่าวิสัยทัศน์คืออะไรแล้วก็คงจะไม่มีคำถามที่สองนี้เช่นกัน
แล้วตกลง “วิสัยทัศน์คืออะไรกันแน่?” ถ้าจะให้ผมตอบตามความเข้าใจ (ของผม) ผ่านประสบการณ์การใช้วิสัยทัศน์ในหลายองค์กรที่เคยอยู่มา ก็ต้องบอกว่า วิสัยทัศน์ คือ ภาพที่เราปรารถนา อยากจะเห็นว่าเกิดการเปลี่ยนแปลงอะไรในอนาคต เป็นภาพแห่งอนาคต (Picture in the Future) ไม่ใช่ภาพปัจจุบัน เป็นกึ่งๆ ความฝัน แต่ต้องเป็นฝันที่เป็นจริงได้ (Possible Dream)
วิสัยทัศน์ที่มีพลังจะต้องสร้างมาจากจินตนาการและแรงบันดาลใจ ผมมักจะเขียนเป็นสมการเพื่อใช้เตือนใจ ดังนี้:
วิสัยทัศน์ = จินตนาการ + แรงบันดาลใจ
ส่วนจินตนาการนั้นเป็นส่วนที่ได้จาก Head เป็นพลังที่มาจากสมอง (ฝั่งขวา) เป็นพลังสร้างสรรค์ เป็นพลังการสร้างภาพที่ปรารถนา ส่วนแรงบันดาลใจเป็นส่วนที่มาจาก Heart เป็นส่วนที่มาจากใจ เป็นพลังที่ทำให้สิ่งต่างๆ เป็นจริงได้
ในการปรับองค์กร สคส. ใหม่ จำเป็นอย่างยิ่งที่เราต้องมาเริ่มต้นกันที่ “ภาพในใจ” ของผู้ที่เกี่ยวข้อง โดยเฉพาะอย่างยิ่งทีมงานของ สคส. เพื่อให้วิสัยทัศน์นั้นมี “จินตนาการ” และ “แรงบันดาลใจ” ของทุกคนอยู่ในนั้น เพื่อให้ได้เห็นร่วมกันว่า “ภาพที่เราปรารถนา” ภาพที่เราอยากจะเห็น อยากจะให้เป็น นั้นคืออะไร . . . จึงจำเป็นต้องใช้กระบวนการที่ส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์ จินตนาการ และการมีส่วนร่วมอย่างเต็มที่
จะต้องสร้างเวทีที่ให้คนได้มีโอกาสร่วมกันฝัน ร่วมกันคิด ร่วมกันแบ่งปันแรงบันดาลใจ และช่วยกัน “เจียรนัย” ภาพที่ได้นี้ให้เป็น "ผลึก" ที่สดใสไปได้เรื่อยๆ กระบวนการสร้างวิสัยทัศน์จึงเป็นกระบวนการแบบชัดบ้างไม่ชัดบ้าง เป็นกระบวนการแบบค่อยเป็นค่อยไป และต้องให้ความสำคัญตรงที่ว่า ในท้ายที่สุดแล้ว ภาพที่ว่านี้ “เข้ามาอยู่ในใจ” ทุกคนแล้วหรือยัง? ไม่ใช่หวังเพียงแค่ได้ข้อความบางอย่างในกระดาษแล้วก็ดีใจนึกว่าได้วิสัยทัศน์แล้ว!!
ขอเพิ่มนิดหน่อยครับ
ขออนุญาตเสริม
"อย่างเป็นธรรมชาติ"
"ความสุขอย่างยั่งยืน"
สคส. เป็นองค์กรที่กระตุ้น (change agent ) ให้ภาคส่วนต่างๆ ของสังคมไทย เกิดการเปลี่ยนแปลงโดยใช้ ศักยภาพ ภูมิปัญญา และความรู้อย่างเต็มที่ เกิดการเชื่อมโยงเป็นเครือข่าย มีการพัฒนาวัฒนธรรมการเรียนรู้ เพื่อการอยู่ร่วมกันในสังคมอย่างมีความสุข”
สคส. จะยังทำหน้าที่เป็นหน่วยกลางในการเชื่อมโยงเครือข่าย และขับเคลื่อน KM เหมือนเดิมครับ . . . ที่แตกต่างคงเป็นเพียง“โครงสร้างองค์กร” ที่แต่ก่อน สคส. เป็นโครงการหนึ่งใน สกว. แต่ตอนนี้เปลี่ยนสภาพมาเป็น “มูลนิธ สคส.” ครับ
ผมได้แต่คิด (ฝัน) ว่า เราน่าจะทำหน้าที่นี้ได้ดีกว่าแต่ก่อนตอนที่เป็นโครงการครับ . . . แต่แน่นอนเรื่องรูปแบบการบริหารงานคงต้องปรับเปลี่ยนไปบ้าง เพราะแต่ก่อนได้รับทุนในการดำเนินโครงการจาก สสส. แต่ตอนนี้ต้อง “หาเลี้ยงตัวเอง”
. . . ก็ได้แต่หวังว่าบรรดาเครือข่ายคงจะไม่ “ใจร้าย” และคงจะไม่รังเกียจ “คนเคยรวย” นะครับ
สวัสดีครับ
พอดีผมมีปัญหาที่อยากได้ข้อแนะนำจากผู้ที่มีประสบการณ์มาก
ตอนนี้ผมอยากสร้าง คำว่า วิสัยทัศน์ ให้แก่องค์กรของผม (องค์กรขนาดกลาง)
เพราะตอนนี้ องค์กรไม่ค่อยมีเป้าหมาย มุ่งอย่างเดียวแค่ว่า ผลกำไร จึงทำให้เกิด
ปัญหาตามมามากมาย ในเรื่องของการบริหารองค์กร
ขอขอบคุณล่วงหน้าครับ
ถ้าจะให้แนะนำอย่างสั้นๆ ต้องเริ่มจาก "ภาพฝัน" ว่าเราอยากจะไปอยู่ตรงไหน? เราต้องการจะให้องค์กรเป็นอย่างไร? โดยที่สิ่งที่พูดมานี้เป็นสิ่งที่อยู่ในใจ หรือเข้าไปอยู่ในใจของคนในองค์กร . . . แนะให้คุณทวีศักดิ์หาอ่านเรื่องนี้ใน gotoknow หรือใน google ก็ได้ครับ เรื่องวิสัยทัศน์มีพูดกันไว้เยอะครับ
ได้อ่านบทความข้างต้นดีจังเลยครับ