ชีวิตที่พอเพียง 4540. Experientialism

 

หนังสือ Stuffocation : Living More with Less (2013)  เขียนโดย James Wallman    บอกว่าประสบการณ์ในชีวิตให้ความสุขมากกว่าทรัพย์สมบัติ    และแนะนำปรัชญา experientialism    ที่เสนอว่า ประสบการณ์คือสิ่งมีอิทธิพลสูงสุดต่อชีวิต

ซึ่งผมเถียง    ว่า ประสบการณ์เฉยๆ ไม่น่าจะมีผลมากนัก    ต้อง การเรียนรู้จากประสบการณ์ จึงจะมีอิทธิพลต่อชีวิตอย่างแท้จริง    คนเราจึงต้องฝึกให้รู้จัก เรียนรู้จากประสบการณ์ จึงจะมีชีวิตที่ดีได้    โดยขอย้ำว่า การเรียนรู้จากประสบการณ์ มีมิติของการเรียนรู้จากทฤษฎีบูรณาการอยู่ด้วย    แต่เรียนรู้จากประสบการณ์เป็นพระเอก  เรียนรู้จากทฤษฎีเป็นผู้ช่วยพระเอก

หนังสือ Stuffocation บอกว่าทรัพย์สมบัติสิ่งของที่มากเกินเป็นภาระในชีวิต   ซึ่งอาจมีผลเสียต่อสุขภาวะ    เป็นด้านลบของลัทธิวัตถุนิยม   สิ่งที่กำลังมาทดแทนคือ ประสบการณ์    ที่ผมตีความต่อว่า หมายถึงปัญญา    การเรียนรู้จากประสบการณ์ เป็นเส้นทางสู่ปัญญา      

หนังสืออ้างผลงานวิจัยในปี 2003 โดยนักจิตวิทยาชื่อ Golivich และ van Boven ที่สรุปได้ว่าประสบการณ์ให้ความสุขแก่มนุษย์ได้มากกว่าการมีทรัพย์สมบัติ    ซึ่งผมก็เถียงอีก    ว่าคนที่สมาทานมิจฉาทิฐิ มีความคิดเชิงลบเป็นเจ้าเรือน  ประสบการณ์มีโอกาสสร้างความทุกข์มากกว่าความสุข     

เส้นทางสู่ปัญญามีความซับซ้อน ขึ้นอยู่กับหลายมิติของปัจจัย    ที่ต้องฝึก ใช้ การเรียนรู้จากประสบการณ์ เป็นเครื่องมือฝึกฝน    ซึ่งหมายความว่า ประสบการณ์เชิงลบ ก็เป็นเส้นทางสู่ปัญญาได้    เครื่องมือฝึกสำคัญคือ Kolb’s Experiential Learning Cycle      ซึ่งตัวสำคัญคือ การฝึกทักษะใคร่ครวญสะท้อนคิด    เน้นสะท้อนคิดสู่หลักการ    และตัวประสบการณ์มีทั้งประสบการณ์ภายนอกตัว  และประสบการณ์ภายในตัวเอง คือภายในใจ ภายในอารมณ์ของตนเอง   

หนังสือเสนอ experience economy  และ customer experience  ซึ่งสะท้อนความสำคัญของประสบการณ์ในยุคที่เกือบสองในสามของเศรษฐกิจมาจากอุตสาหกรรมบริการ    ที่คนเราเน้นคุณภาพของประสบการณ์ที่ได้รับ

ที่จริงคนเราให้ความสำคัญต่อประสบการณ์มานานมากแล้ว    เห็นได้จากการท่องเที่ยว   แต่เราเน้นการพักผ่อนหย่อนใจหรือความสนุกสนานมากกว่าการเรียนรู้    เรามักมองการเรียนรู้เป็นการหนักสมอง    มองการท่องเที่ยว การไปชมมหรสพ เป็นการผ่อนคลาย    บัดนี้ ผมขอเสนอว่า ถึงยุค edutainment หรือยุคสนุกเรียน/เรียนบันเทิง    และเราสามารถทำให้ การเรียนรู้จากประสบการณ์ เป็นรูปแบบหนึ่งของสนุกเรียน      

ผมกำลังฝึกฝนตนเองให้รู้จักวิธีทำให้ การเรียนรู้จากประสบการณ์ เป็นเรื่องเรียนบันเทิง  

วิจารณ์ พานิช 

๒๓ ก.ค. ๖๖ 

บนรถเดินทางไปบ้านผู้หว่าน