สมบัติ

สมบัติ เป็นคำไทยที่เราใช้อยู่ทั่วไป กระทั้งพระเอกหนังไทยตลอดกาลคนหนึ่งก็ยังใช้ชื่อนี้ (5 5 5) โดยมากเราเข้าใจว่าสมบัติก็คือ ทรัพย์ ดังที่พูดกันว่า ทรัพย์สมบัติ

อันที่จริงแล้ว สมบัติ เป็นคำบาลี เขียนว่า สมฺปตฺติ แปลว่า ถึงพร้อม

สํ+ปท+ติ = สมฺปตฺติ (สํ เป็นอุปสัคซึ่งบ่งความหมายว่า พร้อม. ...ส่วน ปท. เป็นรากศัพท์ซึ่งแปลว่า ถึง ..และ ติ เป็นปัจจัย..สามคำผสมกันตามหลักบาลี สำเร็จรูปเป็น สมฺปตฺติ แปลว่า ถึงพร้อม)

สมฺปตฺติ หรือ สมบัติ ตามสัญชาติคำไทย มิได้บ่งชี้ถึงสิ่งหนึ่งสิ่งใดเฉพาะ ใช้เพียงความหมายว่า ถึงพร้อม เท่านั้น ซึ่งสำนวนไทย นอกจากจะหมายถึงทรัพย์ แล้ว ถ้าจะแปลว่า ถึงพร้อม ก็จะได้ความหมายครบถ้วน เช่น

ทรัพย์สมบัติ - ความถึงพร้อมแห่งทรัพย์

คุณสมบัติ - ความถึงพร้อมด้วยคุณ

รูปสมบัติ - ความถึงพร้อมด้วยรูป ฯลฯ

อนึ่ง รากศัพท์ว่า ปท ที่แปลว่า ถึง นี้ นอกจากจะมี สํ เป็นอุปสัคที่แปลว่าถึงพร้อมแล้ว ยังมีอุปสัคอืนๆ นำหน้า ซึ่งมีใช้ทั่วไปอีกหลายคำในภาษาไทย เช่น

วิบัติ (วิปฺปตฺติ) ปราศจากการถึง คือ เสื่อม

อุบัติ (อุปฺปตฺติ) ถึงขึ้น คือ เกิด บังเกิด

อาบัติ (อาปตฺติ) ถึงทั่ว คือ ต้อง ละเมิด ฯลฯ

หมายเหตุ อาบัติ นี้ ใช้เฉพาะการต้องหรือละเมิดวินัยของพระภิกษุเท่านั้น 5 5 5