การจำแนกสื่อการเรียนการสอน ของ Robert E. de Kieffer

ความหมายของสื่อการเรียนการสอน

    สื่อ (Medium, pl. media) เป็นคำมาจากภาษาละตินว่า “medium” แปลว่า “ระหว่าง” (between) หมายถึง สิ่งใดก็ตามที่บรรจุข้อมูลสารสนเทศหรือเป็นตัวกลางให้ข้อมูลส่งผ่านจากผู้ส่งหรือแหล่งส่งไปยังผู้รับเพื่อให้ผู้ส่งและผู้รับสามารถสื่อสารกันได้ตรงตามวัตถุประสงค์                   สื่อการสอนนับว่าเป็นสิ่งที่มีบทบาทอย่างมากในการเรียนการสอนนับแต่ในอดีตจนถึงปัจจุบัน เนื่องจากเป็นตัวกลางที่ช่วยให้การสื่อสารระหว่างผู้สอนและผู้เรียนดำเนินไปได้อย่างมีประสิทธิภาพ ทำให้ผู้เรียนมีความเข้าใจวามหมายของเนื้อหาบทเรียนได้ตรงกับที่ผู้สอนต้องการ ไม่ว่าสื่อนั้นจะเป็นรูปแบบใดก็ตามล้วนแต่เป็น ทรัพยากรที่สามารถอำนวยความสะดวกในการเรียนรู้ได้ทั้งสิ้น ในการใช้สื่อการสอนนั้นผู้สอนจำเป็นต้องศึกษา ถึงลักษณะเฉพาะและคุณสมบัติของสื่อแต่ละชนิดเพื่อเลือกสื่อให้ตรงกับวัตถุประสงค์การสอนและสามารถจัดประสบการณ์เรียนให้แก่ผู้เรียน โดยต้องมีการวางแผนอย่างเป็นระบบในการใช้สื่อด้วย ทั้งนี้เพื่อให้กระบวนการ การเรียนการสอนดำเนินไปได้อย่างมีประสิทธิภาพ

 สื่อโสตทัศน์

              สื่อโสตทัศน์เป็นสื่อที่นับได้ว่าเป็นจุดเริ่มของสื่อการเรียนการสอน โดยเป็นสื่อที่บรรจุหรือ ถ่ายทอดข้อมูลเพื่อให้เกิดการเรียนรู้ด้วยการได้ยินเสียงและเห็นภาพ สื่อที่ใช้กันมาแต่ดั้งเดิม เช่น หนังสือตำราเรียน ภาพของจริง ของจำลอง ฯลฯ จะเป็นสื่อที่บรรจุเนื้อหาได้ในตัวเอง ต่อมามีการใช้เทคโนโลยีในการประดิษฐ์อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์เพื่อเป็นสื่อในการถ่ายทอดเนื้อหาและวัสดุที่ใช้กับอุปกรณ์เหล่านี้ โรเบิร์ต อี. เดอคีฟเฟอร์ (Robert E. deKieffer)  (De Kieffer, 1965:9-64)  ได้แบ่งสื่อการสอนออกเป็น 3 ประเภทตามลกัษณะที่ใช้ในการสื่อความหมายทางเสียงและภาพรวมเรียกว่า “สื่อโสตทัศน์” (audiovisual materials) ในปัจจุบันมีสื่อโสตทัศน์เพิ่มขึ้นหลายอย่างจากสมัยที่ เดอคีฟเฟอร์ ได้กล่าวไว้ทั้ง 3 ประเภท ในที่นี้จึงขอยกตัวอย่างสื่อใหม่รวม ไปในแต่ละประเภทดังนี้ (รูปที่ 1)

• สื่อไม่ใช้เครื่องฉาย(nonprojected materials) เป็นสื่อที่ใช้การสื่อสารทางทัศนะโดยไม่ต้องใช้เครื่องฉายร่วมด้วยแบ่งออกเป็น 3 ประเภทได้แก่ สื่อภาพ(illustrative materials)เป็นสื่อที่สามารถถ่ายทอดเนื้อหาได้ในตัวเองเช่น ภาพกราฟิก กราฟ แผนภาพ แผนที่ ของจริงของ จำ    ลอง ฯลฯ กระดานสาธิต(demonstration boards)ใช้ในการเสนอน าเสนอเนื้อหา เช่นกระดานชอล์ก กระดานนิเทศ กระดานแม่เหล็ก กระดานผ้าสำลี ฯลฯ และกิจกรรม(activities)เป็นเทคนิควิธีการเพื่อการเรียนรู้ เช่น การศึกษานอกสถานที่ การจัดนิทรรศการ เหล่านี้เป็นต้น
• สื่อใช้เครื่องฉาย(projected materials and equipment) เป็นวัสดุและอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์เพื่อการสื่อสารด้วยภาพหรือทั้งภาพและเสียงอุปกรณ์เครื่องฉายมีทั้งระบบฉายตรงและฉายโดยอ้อมเพื่อถ่ายทอดเนื้อหา จากวัสดุแต่ละประเภทที่ใช้เฉพาะกับอุปกรณ์นั้นเพื่อให้เป็นภาพปรากฏขึ้นบนจอภาพเช่นเครื่องฉายภาพข้าม ศีรษะใช้กับแผ่นโปร่งใสเครื่องฉายสไลด์ใช้กับแผ่นฟิล์มสไลด์หรือให้ทั้งภาพและเสียงเช่นเครื่องฉายภาพยนตร์ ใช้กับฟิล์มภาพยนตร์เครื่องเล่นดีวีดีใช้กับแผ่นวีซีดีและดีวีดี เหล่านี้เป็นต้น นอกจากนี้ยังอาจรวมเครื่องถ่ายทอดสัญญาณคือเครื่องแอลซีดีที่ใช้ถ่ายทอดสัญญาณจากคอมพิวเตอร์หรือเครื่องเล่นวีซีดีเข้าไว้ในประเภทเครื่องฉายด้วยเนื่องจากนำสัญญาณจากอุปกรณ์เหล่านั้นขึ้นจอภาพ

• สื่อเสียง(audio materials and equipment) เป็นวัสดุและอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์เพื่อการสื่อสารด้วยเสียง อุปกรณ์เครื่องเสียงจะใช้ถ่ายทอดเนื้อหาจากวัสดุแต่ละประเภทที่ใช้เฉพาะกับอุปกรณ์นั้นเพื่อเป็นเสียงให้ได้ยิน เช่น เครื่องเล่นซีดีใช้กับแผ่นซีดีเครื่องเล่น/บันทึกเทปใช้กับเทปเดียวหรืออาจเป็นอุปกรณ์ในการถ่ายทอดสัญญาณเสียงดัง เช่น วิทยุที่รับสัญญาณเสียงจากแหล่งส่งโดยไม่ต้องใช้วัสดุใด ๆ ในการนำเสนอเสียง

รูปที่ 1 สื่อโสตทัศน์ 3 ประเภทตามความหมายของเดอ คีฟเฟอร์

ที่มา :

อดิเทพ เอียดฉิม.การจำแนกสื่อการเรียนการสอน ของ Robert E. de Kieffer. [Online]. Available :      

            https://www.gotoknow.org/posts/660817. [1 กุมภาพันธ์ 2563]

การพัฒนานวัตกรรมและเทคโนโลยีสารสนเทศทางการศึกษา‎. ประเภทสื่อการสอน.  [Online]. Available :     

             https://sites.google.com/site/nawatbyjina/kar-phathna-nwatkrrm-laea-thekhnoloyi-sarsnthes-

             thangkar-suksa/prapheth-sux-kar-sxn. [1 กุมภาพันธ์ 2563]

สื่อการเรียนการสอน.[Online]. Available :  http://www.alsedu.ajarn-thidarat.com/files/downloads/425_

            1391933245.pdf. [1 กุมภาพันธ์ 2563]

Thaigoodview 19th. สื่อเพื่อการเรียนรู้.[Online]. Available :  http://www.thaigoodview.com/node/165466.              

             [1 กุมภาพันธ์ 2563]