ชีวิตที่พอเพียง 3512. ชีวิตกับกาลเวลาของ อเล็กซิส ซอร์บา

สำนักพิมพ์ คนบ้าหนังสือ กรุณาส่งหนังสือมาให้ ๓ เล่ม    ผมเลือกเล่มหนาที่สุดมาอ่านก่อน ชื่อเรื่อง ชีวิตกับกาลเวลาของ อเล็กซิส ซอร์บา (๑)    ที่อ่านแล้วผมบอกตัวเองว่า นี่คือ “วรรณกรรมคลาสสิค”    โดยที่นิยามคำว่า วรรณกรรม ของผมคือ    ข้อเขียนที่ผู้อ่านร้อยคนตีความได้ร้อยแบบ    หรืออย่างน้อยก็นับสิบแบบ  

อ่านแล้วได้ความรู้เชิงประวัติศาสตร์ของชีวิตผู้คนในยุโรปตะวันออก    และได้สัมผัสแก่นแท้ของมนุษย์    ที่ลงท้ายสรุปได้ว่า ไร้แก่นสาร  

แต่หากจะไม่ด่วนสรุปภาพรวม    อ่านหนังสือเล่มนี้แล้วจะเห็นภาพที่หลากหลายของความเป็นมนุษย์    และแม้แต่ความเป็นพระ (ในศาสนาคริสต์) ก็มีความหลากหลาย    มีทั้งพระที่แสนเลว อยู่ในหมู่พระ    นักเขียนที่ยิ่งใหญ่สะท้อนภาพความจริงในสังคมที่คนไม่กล้าพูดกันอย่างเปิดเผยผ่านนวนิยาย    เป็นการบอกความจริงอย่างเป็นกลาง ไม่กล่าวหาหรือตำหนิติเตียน

ผมอ่านนวนิยายแปลจากต้นฉบับที่อายุอ่อนกว่าผม ๔ ปี ที่หนา ๕๕๐ หน้าเล่มนี้แบบอ่านๆ หยุดๆ    คืออ่านยามว่าง ใช้เวลา ๑๐ วันจึงจบ    และได้ข้อสะท้อนคิดตามบันทึกข้างบน 

ในความเป็นจริง หนังสือเล่มนี้มีความงาม มีสาระอยู่ในทุกหน้า ทุกคำพูดโต้ตอบ    เพราะผู้เขียนเขียนแบบวรรณกรรม    คือให้ผู้อ่านตีความเอาเอง    ผ่านตัวละครที่มีบุคลิกสุดบ้าและสุดดีอยู่ในตัวคนคนเดียวกัน    คือ อเล็กซิส ซอร์บา

นวนิยายสะท้อนความเป็นปุถุชนของเขา   แต่ในขณะเดียวกันก็มีความเข้าใจธรรมชาติของมนุษย์ในมิติที่ลึก    รวมทั้งมีความคิดเชิงอุดมคติ และเชิงคุณธรรม เต็มเปี่ยม   

จากสาระในหนังสือ สะท้อนว่าผู้เขียน (นิคอส คาซานต์ซาคิส) ชาวกรีก เกิดที่เกาะครีต ปลายศตวรรษที่ ๑๙   สนใจพุทธศาสนา    และดูจะเข้าใจเรื่อง “ความหลุดพ้น” ด้วย    แต่เขาไม่เอ่ยถึงหลักพุทธศาสนาตรงๆ    ซึ่งเป็นธรรมชาติของนักเขียนวรรณกรรม

ที่ได้แน่ๆ จากการอ่านหนังสือเล่มนี้  คือได้เข้าใจชีวิตความเป็นอยู่ของคนยุโรปตะวันออกในช่วงประมาณหนึ่งศตวรรษมาแล้ว          

ผมขอขอบคุณสำนักพิมพ์คนบ้าหนังสือ ที่กรุณาส่งหนังสือมาให้เป็นบรรณาการ

วิจารณ์ พานิช

๒๑ ก.ค. ๖๒