เจ้าแม่ร้านตัดผม : เรื่องเล่า ความศรัทธา ที่มาของชื่อบ้านนามเมืองในอำเภอท่าแซะ จังหวัดชุมพร

#บทความ

เจ้าแม่ร้านตัดผม : เรื่องเล่า ความศรัทธา ที่มาของชื่อบ้านนามเมืองในอำเภอท่าแซะ จังหวัดชุมพร

โดย วาทิน ศานติ์ สันติ (19 สิงหาคม 2562)

ภาพ การรำถวายเจ้าแม่ร้านตัดผม

Zomy PhetChy.(2015). โรงเรียนบ้านร้านตัดผม รำถวายเจ้าแม่ 

ภาพการร่ายรำของนางโนรา ที่รำถวายต่อหน้าศาลเจ้าแม่ร้านตัดผม ภายในโรงเรียนบ้านร้านตัดผม อำเภอท่าแซะ จังหวัดชุมพร เป็นการแสดงให้เห็นถึงความเคารพรักและศรัทธาต่อเจ้าแม่ร้านตัดผม สิ่งศักดิ์สิทธิ์คู่บ้านคู่เมืองที่อยู่ภายในโรงเรียน และถือว่าเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่ผู้คนที่อาศัยอยู่ในหมู่บ้านร้านตัดผมนั้นให้ความเคารพนับถืออย่างยิ่ง สิ่งหนึ่งที่เห็นได้จากภาพคลิปวีดีโอที่โพสโดยผู้ใช้ youtube ชื่อ Zomy PhetChy เมื่อวันที่ 21 พฤษภาคม 2015 ก็คือครูและนักเรียนที่เข้ามาร่วมชมการแสดงในครั้งนั้นทุกคนต่างแต่งกายด้วยชุดสีขาว หมายถึงการแสดงความเคารพด้วยความบริสุทธิ์ จากสิ่งนี้เองเป็นเครื่องสะท้อนได้ว่าเจ้าแม่ร้านตัดคือสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่ผู้คนในโรงเรียนและชุมชนให้การนับถือมากสืบมาจนถึงปัจจุบัน

ภาพ การรำถวายเจ้าแม่ร้านตัดผม

Zomy PhetChy.(2015). โรงเรียนบ้านร้านตัดผม รำถวายเจ้าแม่ 

จากวิทยานิพนธ์เรื่อง ชื่อบ้านนามเมืองในอำเภอท่าแซะ จังหวัดชุมพร โดยสัมพันธ์ ยิ่งยุทธ (2562, หน้า 73) หลักสูตรปริญญาศิลปศาสตรมหาบัณฑิต ไทยศึกษา (คติชนวิทยา) มหาวิทยาลัยรามคำแหง ได้อธิบายถึงชื่อบ้านนามเมือง บ้านร้านตัดผม ซึ่งชื่อบ้านนามเมืองเกี่ยวข้องกับตำนานหรือเรื่องเล่าท้องถิ่นได้อย่างน่าสนใจคือ

ชื่อบ้านร้านตัดผมมีที่มาจากการบอกเล่าของชาวบ้านสืบทอดมาตั้งแต่ในอดีตว่า บริเวณนั้นอยู่ติดกับธารน้ำ ในหมู่บ้านจะมีลานหินที่มีสัญฐานคล้ายเก้าอี้ และหินที่ตั้งบนแท่นหินนั้นมีลักษณะคล้ายกรรไกรและหวี ชาวบ้านเล่าว่า บ่อยครั้งที่พวกเขาเห็นผู้หญิงใส่ชุดไทยมานั่งหวีผมที่บริเวณลานหินนั้น ชาวบ้านจึงเรียกหญิงชุดไทยนั้นว่า "เจ้าแม่ร้านตัดผม" และได้มีการศาลเอาไว้เพื่อกราบไหว้บูชา ในที่แห่งนั้นอีกด้วย แต่ในปัจจุบันศาลเจ้าแม่ร้านตัดผมถูกย้ายมาไว้ในบริเวณโรงเรียนร้านตัดผม เนื่องมาจากว่าบริเวณที่ตั้งเดิมของศาลเดิมนั้นถูกน้ำท่วม อันเนื่องมาจากการทำถนนนั่นเอง ดังนั้นเจ้าแม่ร้านตัดผมจึงกลายเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์สำคัญภายในโรงเรียนบ้านร้านตัดผมไปด้วย

ลักษณะของศาลเจ้าแม่ร้านตัดผมตามภาพถ่ายคือ คือเป็นอาคารเปิดโล่งสามด้าน หนึ่งด้านมีพนังอยู่ด้านหลังประติมากรรม มีหลังคาคลุม ภายในมีประติมากรรมรูปผู้หญิงนั่งในท่าเทพธิดา มือขวาวาง ลงที่หน้าขา ขวามือซ้ายวางหงายขึ้นบริเวณกลางหน้าตัก ลักษณะเป็นผู้หญิงผมยาวใส่ชุดสไบห่มเฉียงนุ่มผ้าถุงยาว ด้านหน้ามีเครื่องบูชา กระถางธูปเทียน จากป้ายที่บริเวณศาล ทำให้ทราบว่าศาลเจ้าแม่ร้านตัดผมสร้างโดย ผ.อ.พีระพล ภักดีเสนา

ภาพ ศาลเจ้าแม่ร้าน 

โรงเรียนบ้านร้านตัดผมอำเภอท่าแซะจังหวัดชุมพร 

ถ่ายโดย คุณสัมพันธ์ ยิ่งยุทธ

ศาลเจ้าแม่ร้านตัดผมปัจจุบันตั้งอยู่ในโรงเรียนบ้านเจ้าแม่ร้านตัดผม หมู่ที่ 4 อำเภอท่าแซะ จังหวัดชุมพร โดยเปิดทำการสอนตั้งแต่ปี 2519 ซึ่งโรงเรียนได้นำเรื่องเล่า "เจ้าแม่ร้านตัดผม" และชื่อบ้านนามเมือง "บ้านร้านตัดผม" มาเป็นชื่อของโรงเรียนด้วย เป็นการแสดงให้เห็นว่าโรงเรียนแห่งนี้เป็นโรงเรียนประจำชุมชนและใช้ชื่อสิ่งศักดิ์สิทธิ์ของชุมชนเป็นชื่อของโรงเรียนเพื่อความเป็นสิริมงคลนั่นเอง ซึ่งจากปีที่เปิดการเรียนการสอนนั้นทำให้ทราบว่า เรื่องเล่าเกี่ยวกับเจ้าแม่ร้านตัดผมนั้นเกิดขึ้นก่อนปี 2519 แต่ไม่ทราบว่าเรื่องเล่านั้นเกิดขึ้นภายในปีใดกันแน่

ข้อมูลทางคติชนวิทยานั้นถือเป็นกุญแจสำคัญ นำไปสู่การไขความรู้ ความเชื่อ ความศรัทธาดั้งเดิมของผู้คนในชุมชน เป็นการช่วยอธิบายว่าชื่อบ้านนามเมืองของแต่ละชุมชนนั้นมีที่มาที่ไปอย่างไร เพื่อนำไปสู่ความรู้ความเข้าใจว่าผู้คนในชุมชนนั้นมีความเชื่อให้ความเคารพและนับถือสิ่งใดบ้าง แล้วเมื่อเราได้รับรู้ข้อมูลนั้นมาแล้ว เราก็จะเข้าใจวิถีชีวิต ได้เรียนรู้เพื่ออยู่ร่วมกันอย่างมีความสุข เคารพและศรัทธาในวิถีชีวิตความเชื่อของผู้คนที่แตกต่างกับเราโดยไม่เกิดความขัดแย้ง

ข้อมูลประกอบการเขียน

ภาพถ่าย ศาลเจ้าแม่ร้านตัดผม โดย คุณสัมพันธ์ ยิ่งยุทธ์

โรงเรียนบ้านร้านตัดผม. (2562). โรงเรียนบ้านร้านตัดผม สืบค้นเมื่อ 19 สิงหาคม 2562, จาก http://www.banrantadphom.ac.th...

Zomy PhetChy.(2015). โรงเรียนบ้านร้านตัดผม รำถวายเจ้าแม่ สืบค้นเมื่อวันที่ 19 สิงหาคม 2562, จาก