คำศัพท์ที่ควรทราบ QA

นิยามศัพท์เกี่ยวกับการประกันคุณภาพการศึกษา

(QA Glossary)

กระบวนการ (Process):

กิจกรรม (activity) หรือชุดของกิจกรรมที่สัมพันธ์กัน ที่ทำการเปลี่ยนปัจจัยนำเข้า (input) ให้เป็นผลผลิต (output)  ที่มีมูลค่าเพิ่ม (value-added)

กลไก (Mechanism):

ส่วนย่อย (parts) ของระบบที่มีองค์ประกอบจำนวนหนึ่งทำหน้าที่ร่วมกัน องค์ประกอบเหล่านี้ หมายรวมถึง ทรัพยากรบุคคล ทรัพยากรทางกายภาพ วิธีปฏิบัติ (operation method) และ/หรือระเบียบปฏิบัติ (procedures)

กลยุทธ์  (Strategy): ความหมายเดียวกันกับ ยุทธศาสตร์

แนวทางหรือวิธีทำงานที่ดีที่สุด เพื่อให้องค์กรบรรลุวัตถุประสงค์ ภารกิจและวิสัยทัศน์ที่กำหนดไว้ ตัวอย่าง เช่น   “จัดทำระบบฐานข้อมูลและระบบเครือข่ายที่สมบูรณ์และทันสมัย” หรือ“พัฒนาวิธีการลดต้นทุนการบริหารจัดการ”

การควบคุมคุณภาพ (Quality Control):

การมีระบบและกลไกในแต่ละองค์ประกอบคุณภาพ เพื่อกำกับการดำเนินงานของสถานศึกษาให้ได้ผลตามรายการตรวจสอบและตัวบ่งชี้คุณภาพที่กำหนด

การตรวจสอบคุณภาพ (Quality Audit):

กระบวนการในการศึกษาวิเคราะห์ว่าสถาบันมีระบบและกลไกกำกับและควบคุมคุณภาพ และมีการปฏิบัติตามระบบและกลไกดังกล่าว

การบริหารเชิงกลยุทธ์ (Strategic  Management):

ศาสตร์และศิลป์ในการดำเนินการในสามกิจกรรมที่เกี่ยวข้องกัน คือ การวางแผนกลยุทธ์ (strategic planning) การปฏิบัติตามแผนกลยุทธ์ (strategic implementation) และการควบคุมและประเมินผลกลยุทธ์ (strategic control and evaluation)

การประกันคุณภาพการศึกษา (Quality Assurance):            

การมีระบบและกลไกในการควบคุมตรวจสอบและประเมินการดำเนินงานในแต่ละองค์ประกอบคุณภาพตาม      รายการตรวจสอบ (audit checklist) และตัวบ่งชี้คุณภาพ (quality indicators) ที่กำหนด เพื่อเป็นหลักประกันแก่ผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องและสาธารณชนได้มั่นใจว่าสถานศึกษาแห่งนั้นสามารถให้ผลผลิตทางการศึกษาที่มีคุณภาพ

การประกันคุณภาพภายใน (Internal Quality Assurance):

การติดตามตรวจสอบและการประเมินคุณภาพและมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษาจากภายในโดยบุคลากรของสถานศึกษานั้นเอง หรือโดยหน่วยงานต้นสังกัดที่มีหน้าที่กำกับดูแลสถานศึกษานั้น

การประกันคุณภาพภายนอก (External Quality Assurance):

การติดตามตรวจสอบและการประเมินคุณภาพและมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษาโดยสำนักงานรับรอง     มาตรฐานและประเมินคุณภาพการศึกษา (สมศ.) หรือบุคคลหรือหน่วยงานภายนอกที่ สมศ. รับรองเพื่อเป็น      การประกันคุณภาพและให้มีการพัฒนาคุณภาพและมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษา

การประเมินคุณภาพ (Quality Assessment):

กระบวนการวิเคราะห์และเปรียบเทียบผลการดำเนินงานของสถานศึกษาตามรายการตรวจสอบและตัวบ่งชี้        คุณภาพที่กำหนดว่าอยู่ในระดับใด

การวางแผนเชิงกลยุทธ์ (Strategic Planning):

การวางแผนที่ครอบคลุมถึงการวิเคราะห์เชิงกลยุทธ์ และการกำหนดกลยุทธ์ การกำหนดวิสัยทัศน์ ภารกิจ         วัตถุประสงค์ และกลยุทธ์ที่จะนำไปสู่การบรรลุวิสัยทัศน์

การวิเคราะห์จุดแข็ง จุดอ่อน โอกาส และอุปสรรค (SWOT Analysis):

การวิเคราะห์เพื่อค้นหาจุดแข็ง (strength) และจุดอ่อน (weakness) ซึ่งเป็นสภาพภายในขององค์กร และวิเคราะห์โอกาส (opportunities) และอุปสรรค (threat) ซึ่งเป็นส่วนที่เกี่ยวข้องกับสภาพแวดล้อม     ภายนอกองค์กร ซึ่งรวมถึงปัจจัยทางการเมือง เศรษฐกิจ สังคม และเทคโนโลยี

การวิเคราะห์ปัจจัยทางการเมือง เศรษฐกิจ สังคม และเทคโนโลยี (PEST Analysis):

การวิเคราะห์สภาพแวดล้อมภายนอกองค์กรที่จะมีผลกระทบต่อความอยู่รอดและการเติบโตอย่างยั่งยืนของ        องค์กร โดยมุ่งเน้นปัจจัยทางด้านการเมือง เศรษฐกิจ สังคม และเทคโนโลยี

การวิจัยเชิงนโยบาย (Policy Research):

การวิจัยเพื่อหาแนวทางและนโยบายการดำเนินการที่จะเป็นประโยชน์ต่อชุมชนและประเทศชาติ โดยอาจนำผล    การวิจัยเสนอแนะต่อรัฐบาลหรือแหล่งทุนวิจัยอื่นๆ ซึ่งจะเป็นการสร้างสรรค์โอกาสในการขอความสนับสนุน      การวิจัยต่อเนื่องที่จะเป็นการสร้างองค์ความรู้ใหม่หรือนวัตกรรมต่างๆ ต่อไป

การศึกษา (Education):

กระบวนการเรียนรู้เพื่อความเจริญงอกงามของบุคคลและสังคม โดยการถ่ายทอดความรู้  การฝึกอบรม            การสืบสานทางวัฒนธรรม  การสร้างสรรจรรโลงความก้าวหน้าทางวิชาการ  การสร้างองค์ความรู้อันเกิดจาก การจัดสภาพแวดล้อมสังคม การเรียนรู้และปัจจัยเกื้อหนุนให้บุคคลเรียนรู้อย่างต่อเนื่องตลอดชีวิต

อ้างอิง คู่มือการประกันคุณภาพการศีกษา มหาวิทยาลัยเชียงใหม่