ศูนย์เตรียมความพร้อมก่อนปล่อยในประเทศสหรัฐอเมริกาและออสเตรเลีย

ศูนย์เตรียมความพร้อมก่อนปล่อยในประเทศสหรัฐอเมริกาและออสเตรเลีย

วันวิสา เพ็งอุดม

บทนำ

หลายประเทศให้ความสำคัญกับการส่งตัวผู้ต้องขังคืนสู่สังคม อย่างเช่นประเทศไทยที่มีกระบวนการปฏิบัติหลายขั้นตอนเพื่อสนับสนุนการเตรียมความพร้อมให้กับผู้ต้องขังก่อนพ้นโทษ ทั้งการจำแนกลักษณะผู้ต้องขัง การอบรมฟื้นฟู การเตรียมความพร้อมก่อนปล่อย และการดูแลหลังปล่อย ทุกขั้นตอนล้วนแล้วแต่มีความสำคัญ และเป็นประโยชน์ต่อตัวผู้ต้องขัง ในมิติที่แตกต่างกันไป หากกล่าวถึงขั้นตอนที่จะช่วยสนับสนุนผู้ต้องขัง ให้สามารถออกไปดำเนินชีวิตอยู่ในสังคมได้โดยไม่กลับมากระทำผิดซ้ำอีก คงต้องกล่าวถึงขั้นตอนการเตรียมความพร้อมก่อนปล่อยเป็นสำคัญ   ผู้ต้องขังที่ถูกจำคุกในเรือนจำมาเป็นเวลานาน จะสูญเสียสถานะทางสังคม จึงจำเป็นต้องมีการเตรียมความพร้อมก่อนปล่อยในด้านต่างๆ เช่น การประกอบอาชีพ การหาที่อยู่อาศัยหลังพ้นโทษ การปรับสภาพจิตใจ หรือการสร้างความสัมพันธ์ในครอบครัว ศูนย์เตรียมความพร้อมก่อนปล่อยหรือที่ภาษาอังกฤษ ใช้คำว่า Pre – release Center จึงเป็นสถานที่สนับสนุนการเตรียมความพร้อม ที่หลายประเทศให้ความสำคัญ ซึ่งศูนย์แต่ละประเทศก็มีจุดเด่นที่แตกต่างกันออกไป สหรัฐอเมริกาและออสเตรเลีย เป็น 2 ประเทศ ที่จัดการศูนย์เตรียมความพร้อมก่อนปล่อยได้อย่างมีเอกลักษณ์และน่าสนใจ โดยจะเป็นกรณีศึกษาที่จะกล่าวต่อไป

Hampden County Pre-release Center

ศูนย์เตรียมความพร้อมก่อนปล่อย Hampden Country ตั้งอยู่ในตัวเมืองของรัฐแมสซาชูเซตส์ ประเทศสหรัฐอเมริกา เป็นศูนย์เตรียมความพร้อมก่อนปล่อยสำหรับผู้ต้องขังชายใกล้พ้นโทษจากเรือนจำในรัฐแมสซาชูเซตส์ที่เหลือโทษจำคุก ตั้งแต่ 6 เดือน ถึง 1 ปี เป็นศูนย์เตรียมความพร้อมก่อนปล่อยที่แยกออกมาจากเรือนจำและมีอาณาบริเวณแบ่งเป็นสัดส่วนชัดเจน เป้าหมายหลักของการดำเนินงานของศูนย์เตรียมความพร้อมแห่งนี้ คือการทำให้ผู้ต้องขังสามารถกลับคืนสู่สังคมและอยู่ร่วมกับคนในชุมชนได้ เพราะเชื่อว่าศูนย์เตรียมความพร้อมเป็นประตูสำคัญที่จะช่วยปรับแง่มุมในการดำเนินชีวิตให้กับผู้ต้องขัง รวมทั้งช่วยให้ผู้ต้องขังสามารถปรับตัวให้พร้อมต่อการกลับไปใช้ชีวิตในสังคมภายนอกและไม่กลับมากระทำผิดซ้ำอีก ผู้ต้องขังที่เข้ามาอยู่ในศูนย์แห่งนี้คือผู้ที่ผ่านการคัดเลือกตามหลักเกณฑ์ของศูนย์ โดยได้มีการจำแนกลักษณะตามความเหมาะสมและมีการประสานกับเรือนจำเพื่อส่งตัวอย่างใกล้ชิด โปรแกรมต่างๆ ของศูนย์จะมุ่งเน้นไปที่การเตรียมความพร้อมด้านการทำงานและด้านการศึกษาควบคู่ไปกับการจัดโปรแกรมฟื้นฟูในด้านอื่นๆ เพิ่มเติม

การเตรียมความพร้อมด้านการทำงานของศูนย์เตรียมความพร้อมก่อนปล่อยแห่งนี้ จะเน้นไปที่การฝึกอาชีพที่สอดคล้องกับตลาดแรงงานและเหมาะสมตามความต้องการของสมาชิกศูนย์ โดยลงรายละเอียดแบบเฉพาะเจาะจงไปในแต่ละบุคคลและมีการอบรมทักษะต่างๆ เช่น การทำอาหาร การออกแบบงานศิลป์ งานก่อสร้าง งานซ้อมบำรุง หรือตัดผมและเสริมสวย รวมทั้งมีการเตรียมหางานหลังพ้นโทษให้กับสมาชิกศูนย์ โดยการจำแนกและระบุถึงศักยภาพในการทำงานของสมาชิกศูนย์อย่างชัดเจนในข้อมูลที่เสนอต่อผู้ว่าจ้างเพื่อเพิ่มโอกาสในการจ้างงาน นอกเหนือจากการฝึกงานและรับการอบรมเตรียมการภายในศูนย์แล้ว สมาชิกยังมีโอกาสออกไปทำงานบริการสังคมภายนอกศูนย์ เช่น ทำความสะอาดโบสถ์ และสถานที่สาธารณะ รวมถึงมีโอกาสที่จะได้รับอนุญาตออกไปทำงานในโรงงานหรือบริษัทภายนอกศูนย์ในเวลากลางวันแต่ต้องกลับมานอนที่ศูนย์ในตอนกลางคืน นอกจากสมาชิกจะได้ฝึกงานและยังสามารถสร้างโอกาสพิสูจน์ให้ผู้ว่าจ้างเห็นถึงศักยภาพของตนเอง มีสมาชิกหลายคนที่สามารถเข้าทำงานกับโรงงาน บริษัท หรือห้างร้านดังกล่าวต่อหลังจากพ้นโทษ

การเตรียมความพร้อมด้านการศึกษาเป็นโปรแกรมสำคัญอีกโปรแกรมหนึ่ง เนื่องด้วยการศึกษาเป็นรากฐานและพลังที่จะช่วยให้สมาชิกศูนย์สามารถนำไปต่อยอดทั้งในการทำงาน การใช้ชีวิต และการเรียนรู้ในด้านๆ รวมทั้งทำให้พวกเขาสามารถก้าวไปข้างหน้าได้ย่างเข้มแข็ง โปรแกรมการศึกษาที่ศูยน์จัดขึ้นนั้นมีทั้ง โปรแกรมการศึกขั้นพื้นฐาน การศึกษาในระดับมหาวิทยาลัย การเพิ่มทักษะด้านภาษา และการเขียน เป็นต้น

ศูนย์จัดให้มีโปรแกรมการฟื้นฟูเพื่อเตรียมความพร้อมสำหรับสมาชิกหลากหลายโปรแกรม นอกเหนือจากโปรแกรมการทำงานและโปรแกรมการศึกษา ยังมีโปรแกรมการฝึกทักษะชีวิตขั้นพื้นฐาน การบริหารเงิน การสร้างความสัมพันธ์ในครอบครัวและชุมชน การบำบัดการติดสารเสพติด การดูแลสุขภาพอนามัย หรือการศึกษาพระคัมภีร์ การที่ศูนย์เตรียมความพร้อมแห่งนี้ตั้งอยู่ในเขตเมือง ทำให้สะดวกต่อการที่สมาชิกจะออกไปทำงาน ขณะเดียวกันก็สะดวกต่อญาติพี่น้องที่จะมาเยี่ยมสมาชิก ซึ่งทางศูนย์ได้อำนวยความสะดวกและส่งเสริมให้มีการเยี่ยม เพราะถือว่าครอบครัวเป็นที่รองรับการกลับสู่สังคมของผู้ต้องขังในลำดับแรก

Boronia Pre-release Center

ศูนย์เตรียมความพร้อมก่อนปล่อย Boronia ตั้งอยู่ในเขตเมืองเพิร์ท ประเทศออสเตรเลีย เป็นศูนย์เตรียมความพร้อมก่อนปล่อยสำหรับผู้ต้องขังหญิงที่จะได้รับการปล่อยตัวภายใน 1 ปี สามารถรองรับผู้ต้องขังหญิงได้ประมาณ 100 คน ศูนย์เตรียมความพร้อมแห่งนี้เป็นศูนย์ที่มีเอกลักษณ์ มีการลดทอนความเป็นเรือนจำลง พื้นที่ภายในศูนย์ถูกจัดสรรเสมือนเป็นหมู่บ้านขนาดย่อมใกล้เคียงกับสังคมภายนอก บ้านหนึ่งหลังจะมีผู้ต้องขังอาศัยอยู่ไม่เกิน 5 คน และทุกคนจะต้องช่วยกันจัดการบริหารทุกอย่างในบ้านเอง เช่น ทำอาหาร ทำความสะอาด ซื้อของใช้ต่างๆ และดูแลสถานที่ส่วนกลาง ซึ่งสถานที่ส่วนกลางที่จัดสรรไว้อำนวยความสะดวกแก่ผู้ต้องขังนั้นมีทั้งห้อมสมุด ศูนย์การเรียนรู้ ห้องพยาบาล ห้องทำกิจกรรมทางศาสนา ห้องอเนกประสงค์ ห้องออกกำลังกาย และห้องเยี่ยมญาติ ศูนย์เตรียมความพร้อมแห่งนี้ให้ความสำคัญกับผู้ต้องขังที่มีบุตร โดยอนุญาตให้ผู้ต้องขังได้อยู่กับบุตรได้จนบุตรอายุ 4 ปี หากอายุเกินก็ยังสามารถอยู่กับบุตรได้ในช่วงวันเสาร์-อาทิตย์ จนบุตรอายุถึง 12 ปี สาเหตุที่อนุญาตเช่นนี้เพราะต้องการให้แม่ได้เลี้ยงดูบุตรได้เต็มที่ในช่วงสำคัญต่อพัฒนาการของบุตร สร้างสายใยความสัมพันธ์และความผูกพันในขณะที่บุตรยังเล็ก โดยไม่ต้องกลัวว่าเด็กจะมีปมด้อยที่มีแม่อยู่ในเรือนจำหรือต้องมีอยู่ในเรือนจำกับแม่ เพราะอย่างที่กล่าวไปว่าภายในศูนย์ถูกจัดสรรให้มีลักษณะเหมือนเป็นบ้านธรรมดา พร้อมทั้งมีบริการอีกหลายๆ ด้านเช่นเดียวกับสังคมภายนอก

โปรแกรมการเตรียมความพร้อมก่อนปล่อยของศูนย์แห่งนี้ ถูกจัดสรรไว้อย่างหลากหลายทั้งการฝึกทักษะวิชาชีพ เช่น การทำอาหาร การทำขนม การบริการ การเกษตร หรือการค้า รวมถึงมีโปรแกรมด้านการพัฒนาจิตใจหลายด้าน เช่น การพัฒนาทักษะชีวิต การบริหารเงิน การหลีกเลี่ยงความขัดแย้ง การระงับความโกรธ การฝึกสมาธิ หรือการละเลิกสิ่งเสพติด และยังมีการจำแนกลักษณะเพื่อดูความพร้อมและความต้องการรายบุคคลก่อนปล่อยตัวซึ่งเป็นสิ่งสำคัญและนำไปสู่การจัด Case Management สำหรับผู้ต้องขังแต่ละคน ศูนย์เตรียมความพร้อมก่อนปล่อยแห่งนี้ประสบความสำเร็จเป็นอย่างมาก ได้รับการยอมรับจากสังคมและมีบริษัทห้างร้านภายนอกเชื่อถือในสมาชิกที่ผ่านการอบรมของศูนย์พร้อมรับเข้าทำงาน

สรุป

ตัวอย่างของศูนย์เตรียมความพร้อมก่อนปล่อยในต่างประเทศทั้ง 2 ศูนย์ที่นำเสนอไปนั้นมีจุดเด่นที่แตกต่างกัน ศูนย์เตรียมความพร้อมก่อนปล่อย Hampden Country เป็นศูนย์ที่มีจุดเด่นด้านการจัดโปรแกรมอบรมฟื้นฟูให้กับผู้ต้องขัง ในขณะที่ศูนย์เตรียมความพร้อมก่อนปล่อย Boronia เป็นศูนย์ที่มีจุดเด่นในด้านการจัดสถานที่ให้มีความใกล้เคียงกับสังคมภายนอกเพื่อให้ผู้ต้องขังสามารถปรับตัวก่อนออกไปสู่สังคมได้โดยง่าย ทั้ง 2 ศูนย์มีจุดเด่นที่ควรนำมาเป็นต้นแบบและปรับใช้กับประเทศไทยเป็นอย่างมาก ศูนย์เตรียมความพร้อมก่อนปล่อยนั้นอาจช่วยเหลือและสนับสนุนผู้พ้นโทษได้ไม่มากก็น้อย ทั้งหมดคงต้องขึ้นอยู่กับผู้พ้นโทษว่าจะสามารถนำสิ่งที่เรียนรู้ไปใช้กับชีวิตใหม่ที่จะได้รับหลังพ้นโทษได้หรือไม่ ดังนั้นการช่วยเหลือจากรัฐอาจยังไม่เพียงพอ อาจต้องอาศัยการช่วยเหลือและให้โอกาสจากคนในสังคมควบคู่กันไปด้วย

เอกสารอ้างอิง

“Pre-Release Center” [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://hcsdma.org/pre-release-center  สืบค้น 1 สิงหาคม 2561.

“Programs Overview” [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก http://hcsdma.org/wp-content/u... สืบค้น 1 สิงหาคม 2561.

“Boronia Pre-release Centre for Women” [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: https://www.correctiveservices.wa.
  gov.au/prisons/prison-locations/boronia.aspxสืบค้น 1 พฤษภาคม 2561.