รายวิชาศึกษาทั่วไป : ๐๐๓๕๐๐๑ หนึ่งหลักสูตรหนึ่งชุมชน ๑-๒๕๖๑ (๒) "สะท้อนจากปัญหาเทศบาลท่าขอนยาง"

วันที่ ๒๒ สิงหาคม ๒๕๖๑ ก่อนที่จะมีการบรรยายพิเศษในบทเรียนที่ ๑ (อ่านที่นี่) เราจัดเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้ระหว่างตัวแทนชุมชนและอาจารย์ผู้สอนรายวิชา ๐๐๓๕๐๐๑ หนึ่งหลักสูตรหนึ่งชุมชน  ตั้งแต่ ๑๑.๐๐ น. ถึง ๑๓.๐๐ น.

นายกเทศมนตรี ผู้อำนวยการกองสาธารณสุข เจ้าหน้าพนักงานวิชาการ และเลขานุการ(นายยกเทศมนตรี) เทศบาลท่าขอนยาง ชุมชนติดมหาวิทยาลัย ให้เกียรติมาร่วมแลกเปลี่ยน  และเล่าปัญหาชุมชนที่คนส่วนใหญ่ก็คือนิสิตในมหาวิทยาลัย อาศัยอยู่ ให้ฟัง  ...  ผมสรุปประเด็นสำคัญของปัญหา ได้ดังนี้ครับ

ปัญหาที่สะท้อนจากตัวแทนชุมชน มี ๒ ประการหลัก ได้แก่ ปัญหาขยะ และปัญหาวินัยจราจร โดยมีลักษณะปัญหา สาเหตุปัญหา และมาตรการณ์ในการแก้ปัญหาที่มีอยู่ ดังนี้

๑) ปัญหาขยะ 

ขยะกำลังเป็นปัญหาสำคัญที่สุดปัญหาหนึ่งของชุมชนรอบๆ มหาวิทยาลัย โดยเฉพะาบริเวณพื้นที่ชุมชนที่กำลังเกิดใหม่ บริเวณริมถนนมหาวิทยาลัยไปบ้านดอนยม  ลักษณะของปัญหาคือ

• ขยะล้น จนจัดเก็บไม่ทัน  (ปัญหาปริมาณขยะมาก)
• เทศบาลไม่มีสถานที่ทิ้งขยะของตนเอง  ปัจจุบันต้องนำขยะไป "จ้างทิ้ง" ที่บ่อขยะหนองปริง ของเทศบาลเมืองมหาสารคาม  ในราคาตันละ ๔๐๐ บาท ซึ่ง....
• เทศบาลเมืองมหาสารคามเอง ต้องการจะลดปริมาณขยะเช่นกัน จึงกำหนดรอบการทิ้งขยะไว้ที่วันละ ๑ รอบ 
• เทศบาลท่าขอนยาง มีรถขนขยะ ๓ คัน วันหนึ่งขนขยะได้ประมาณ ๓๐ ตัน วันละ ๒ รอบ (ต่อรองกับเทศบาลเมืองฯ ชั่วคราว)
• ไม่มีการแยกขยะใดๆ ขยะทั้งหมดถูกทิ้งรวมไว้ในถุงดำ หากเก็บไม่ทันจะถูกทิ้งเกลื่อนเป็นกอง 
• ขยะที่เป็นปัญหามากๆ คือ ถุงพลาสติก ถุงก๊อปแก็ป
• สิ่งที่ทำให้ขยะมีน้ำหนักมาก ทำให้จัดเก็บยาก และทำให้ขยะเน่าเสียเกิดกลิ่นเร็ว คือ แก้วน้ำพลาสติกที่ไม่เทน้ำแข็งออกก่อนทิ้ง ....  ตรงนี้แก้ได้ที่นิสิตผู้ทิ้ง 
• ทิ้งขยะไม่เป็นเวลา  เทศบาลกำหนดเวลาทิ้งขยะในช่วงเช้า (๕.๐๐ น. - ๗.๐๐ น.) แต่จากการสังเกต คนมาทิ้งขยะไม่เลือกเวลา และใส่ท้ายรถกระบะมาจากระยะไกลด้วย ... วันหนึ่งขณะผมไปคุยกับพี่น้องผู้เก็บขยะ มีคนขับรถเอาขยะมาทิ้งต่อหน้าต่อตา โดยผู้ทิ้งเองก็คงไม่รู้ว่าไม่ใช่เวลาทิ้งขยะ 
• เทศบาลไม่สามารถจัดเก็บ "ค่าเก็บขยะ" ได้ เนื่องจากปัญหาว่า...
• เจ้าหน้าที่จัดเก็บขยะไม่เพียงพอ
• เมือไปจัดเก็บ เจ้าของบ้าน ร้าน อาคาร หอพัก ฯลฯ ไม่อยู่  อยู่แต่แม่บ้าน หรือคนงานดูแลบ้าน  ซึ่งจะบอกว่าไม่มี 
• แม้ว่าค่าจัดการขยะจะอยู่ที่ ๑๐ บาทต่อบ้าน ๕ บาท ต่อหอพัก ๑ ห้อง เท่านั้น 

๒)  สาเหตุของปัญหาขยะ 

• การก่อขยะ  นิสิตและประชากรแฝง เป็นเรือนแสนคนในเทศบาลท่าขอนยาง ก่อขยะวันละอย่างน้อย ๓๐ ตัน .....  ต้องลดปริมาณขยะ 
• ไม่มีการแยกขยะ   ขยะทุกอย่างรวมมาในถุงดำ  ไม่ได้แยกขยะย่อยสลาย-ไม่ย่อยสลาย ไม่ได้แยกขยะเปียกขยะแห้ง  ไม่ได้แยกว่ารีไซเคิลไม่รีไซเคิล 
• ทิ้งขยะไม่ถูกวิธี  ไม่ได้คำนึงถึงผลกระทบใดต่อขยะที่ทิ้งไป  ไม่ได้คำนึงว่าจะลำบากคนเก็บขยะ ไม่คำนึงว่า ที่ทิ้งขยะไม่มี  ...  ถ้าเทน้ำแข็งออกก่อนจะลดน้ำหนักได้มาก ถ้าพักก่อนจะลดปริมาตรขยะได้มาก 
• ไม่มีสถานที่ทิ้งขยะ ไม่มีโรงเผาขยะ ไม่มีระบบการจัดการขยะแบบวงจร 
• ไม่มีงบประมาณในการจัดการขยะ ไม่สามารถจัดเก็บได้ตามระเบียบ 
• วินัยและความใส่ใจของประชากร(แฝง) ส่วนใหญ่ที่อยู่ในพื้นที่ 
• ฯลฯ

๓) มาตรการการจัดการขยะที่มีอยู่

• มีรถเก็บขยะ ๓ คัน (มี ๔ คัน ใช้งานไม่ได้ ๑ คน กำลังซ่อม)
• กำหนดเวลาทิ้งขยะเป็นตอนเช้าของทุกวัน 
• กำลังจัดหาสถานที่ทิ้งขยะของเทศบาลเอง 
• รณรงค์ให้แยกขยะและลดการก่อขยะ

๔) แนวทางและข้อเสนอแนะ เพื่อแก้ปัญหาขยะ

หลังจากคุยเสวนาแลกเปลี่ยนกัน  ได้แนวทางหรือข้อเสนแนะในการแก้ปัญหาดังนี้ว่า 

• ส่งเสริม/หนุนเสริม ให้หน่วยงานหรือองค์กรต่างๆ เช่น ภาควิชา สาขา คณะ มหาวิทยาลัย ชุมชน หรือรวมทั้งทิศทางการทำโครงการบริการวิชาการหรือบริการสังคมของรายวิชาหนึ่งหลักสูตรหนึ่งชุมชน ฯลฯ ให้กำหนดเป็นนโยบาย หรือเป็นวาระเร่งด่วน สำคัญ ....  ตั้งท่าอย่างจริงจัง
• สร้างระบบและกลไกให้หอพักเครือข่าย ดำเนินการจัดการขยะเบื้องต้น ทั้งลดปริมาณขยะ และแยกชนิดของขยะ โดยดำเนินการผ่านสำนักงานดูแลหอพักของมหาวิทยาลัย... สำนักศึกษาทั่วไปรับไปประสานงาน 
• หาทาง/แสวงหาความร่วมมือ/ร่วมมือกัน สร้างโรงไฟฟ้าจากการเผาขยะ 
• เทศบาลจัดหาสถานที่จัดเก็บขยะของเทศบาลเอง 
• รายวิชาหนึ่งหลักสูตรฯ กำหนดให้เป็นแนวทางให้นิสิตทำโครงการหรือโครงงานเกี่ยวกับการจัดการปัญหาขยะในมหาวิทยาลัยและชุมชนรอบๆ มหาวิทยาลัย 

ก่อนจะจบเสวนา ผมในฐานะผู้ประสานงานรายวิชาฯ ละผู้บริหารคนหนึ่งของมหาวิทยาลัย ได้ประกาศอย่างตั้งใจว่า ปีนี้เราจะมาลุยสร้างเครือข่ายและทุ่มเทพยายามจัดการกับปัญหานี้ร่วมกับชุมชน  โดยก้าวแรก คือการจัดประชุมเสวนาเรื่องจัดการขยะ โดยเชิญตัวแทนชุมชนจากรอบๆ มหาวิทยาลัยมาร่วมกันให้มากที่สุด  กะว่าจะเป็นเดือนตุลาคมนี้ครับ 

ท่านนายกมาอธิบายด้วยตนเองเลยครับ

ผอ.กองสาธารณสุขก็มาด้วยตนเองครับ

ขออนุญาตอาจารย์ทุกท่าน นำรูปลงในบันทึก ให้ผู้อ่านรู้ว่า ท่านคือผู้สอนที่เสียสละอย่างยิ่งครับ