ต้นตะคึกกับเถาตำลึง

โสภณ เปียสนิท

..............................

            ปีนี้ฝนตกมากกว่าปีก่อนๆ ผมเดินทางกลับบ้านเมืองกาญจน์มากขึ้นกว่าเดิม เพื่อไปดูแลต้นไม้ปลูกต้นไม้เตรียมการณ์ไว้หลังเกษียณ ฝนตกเป็นข้อดี และข้อเสียไปในตัว ข้อดีคือไม่ต้องรดน้ำต้นไม้ที่ปลูกไว้ พันธุ์ไม้ที่ปลูกไว้เจริญเติบโตขึ้นอย่างรวดเร็ว บางต้นอาจโตช้า ต้องเร่งหาทางบำรุงดินเพื่อให้เจริญเติบโตทันต้นอื่นๆ เพื่อให้รากฐานหยั่งลึกลงสู่พื้นดินให้ลึกและกว้างเท่าที่จะทำได้ เพราะฤดูแล้งกำลังจะผ่านมา หากแล้งหน้ายาวนาน ต้นไม้ทุกสามารถล่วงผ่านไปได้ ถือว่าผ่านแล้งมีประสบการณ์ สัญญาณแห่งการเอาชีวิตรอดมากพอ

            ปลูกต้นไม้ต้องดูแลเอาใจใส่ แรกเริ่มก็ต้องดูก่อนกว่า ต้นไม้ที่จะปลูกเป็นพันธุ์อะไร ต้องการดินแบบไหน อากาศแบบไหน น้ำ หรือ ฝนมากน้อยเพียงใด หากเป็นพันธุ์พื้นถิ่น หมายถึงว่าเคยมีอยู่แล้วในถิ่นใด ถือได้ว่า เป็นพันธุ์พื้นถิ่น แสดงว่าดินฟ้าอากาศนั่นเหมาะกับพืชชนิดนั้นแล้ว หน้าแล้งก็ต้องรดน้ำ บางต้นรดน้ำมากก็ตาย ใส่ปุ๋ยมากก็ตาย ไม่รดเลยก็ตายได้ พืชบางชนิดอ่อนแอ พืชบางชนิดสามารถที่จะขึ้นได้เองตามธรรมชาติ แม้ไม่รดน้ำเลย ไม่เลี้ยงดูเลยก็ยังอยู่รอดได้ บางชนิดไม่ปลูกเลยก็ยังอยู่รอดเพราะว่า สัตว์บางชนิดนำเมล็ดมาแทะกันในที่ของเราเขาก็เติบโตขึ้นเองตามธรรมชาติ แต่พอเอาไปปลูกกลับไม่ค่อยจะรอด อาจเป็นเพราะ คนยังไม่เข้าใจธรรมชาติของต้นไม้ชนิดนั้นๆ

            ข่าวพระในพระพุทธศาสนาถูกรังแกด้วยกฎหมายไทยในเมืองไทยเกิดขึ้นบ่อย ทำไมผมจึงตั้งข้อสังเกตอย่างนี้ อาจเป็นเพราะผมติดตามเรื่องนี้ ติดตามเรื่องพระ เพราะเคยบวชเณร บวชพระ แม้ตอนนั้นยังไม่ใช่พระเณรที่ดี แต่ก็พอจะเข้าใจว่า ทุกอย่างที่พระศาสนาสอนเรานั้นเป็นเส้นทางสันติสุขแท้ สงบเรียบง่ายงดงามตรงตามความเป็นจริงตามธรรมชาติ ธรรมดาของคนทุกคนบนโลกนี้ แต่เพราะชาวพุทธเราค่อยๆถอยห่างจากพระพุทธศาสนา ด้วยการศึกษาที่มีเจ้ากระทรวงมิใช่พุทธเข้าไปครอบครองได้โดยไม่มีใครป้องกัน ไม่มีแม้แต่จะคิดป้องกัน ด้วยการเผยแพร่ข่าวจริงและเท็จของพระศาสนาในสื่อโซเชี่ยลที่กลายเป็นกระแสหลักในหมู่คนไทยทุกเพสทุกวัยซ้ำแล้วซ้ำเล่า วนไปวนมาโดยไร้การตรวจสอบ คนไทยเริ่มห่างไกลจากศาสนาของตน ออกไปตามลำดับ

            ถึงทุกวันนี้ คนไทยส่วนมากเป็นพุทธเพียงทะเบียนบ้าน รู้จักพระศาสนาเพียงแค่การทำบุญเฉพาะวันเกิด วันตาย วันดวงตกเท่านั้น ถึงตอนนี้พ่อแม่สอนลูกหลานไม่ค่อยจะถูกต้อง ลูกหลานเหล่านั้นก็ไปบวชเป็นเณรเป็นพระ เมื่อไม่มีพื้นฐานความเข้าใจพระศาสนามาแต่บ้าน แต่โรงเรียน ก็จะไม่เข้าใจศาสนา เมื่อบวชเข้ามาในพระศาสนาอาจทำผิดจากคำสั่งสอนได้ง่าย เมื่อผิดแล้วสื่อทั้งพุทธและมิใช่พุทธ ที่มีเจตนาดี และเจตนาร้ายต่อพระศาสนาก็จะรุมประโคมข่าวจนห่างไกลพระศาสนากันไปเรื่อย จนในที่สุดแล้ว ศาสนาพุทธจะมิใช่ศาสนาของไทยอีกต่อไป

            ขณะที่ทางพาหิรชนคนนอกเขาวางแผนครอบครองอยู่ตลอดเวลาเพราะหวังผลทางการเอาเปรียบทางเศรษฐกิจ เอาเปรียบทางศาสนาลัทธิความเชื่อถือ เมื่อครอบครองโดยศรัทธาไม่ได้ เขาก็หาทางยึดครองโดยกฎหมาย หมายถึงการสั่งสอนลูกหลานให้ยึดครองกันต่อไป จากรุ่นสู่รุ่น วิธีการหลักๆ ที่เขาใช้ที่ได้เห็นอยู่ในปัจจุบันนี้คือ การใช้การแต่งงานข้ามศาสนาให้มากที่สุด เพราะฝ่ายหนึ่งได้ ฝ่ายหนึ่งเสีย ตามกฏเกณฑ์ของเขา แต่งงานกันต้องเขาศาสนาเขา มีลูกหลานต้องเป็นศาสนาเขา มีเมียได้สี่คน ตามกฎหมายเขา มีลูกได้ไม่อั้นตามกฎหมายเขา ห้ามทำหมัน เป็นการเพิ่มประชากร

            ตอนนี้รุกเข้าสู่ระบบการปกครอง โดยย้ายกิจการทางศาสนาไปไว้ที่กระทรวงมหาดไทย เพื่อให้มีคำสั่งบังคับบัญชาข้าราชการได้ แถมอนุมัติให้ใช้เงินในคลังช่วยเหลือได้ตามกฎหมาย ส่วนของคนส่วนมากดั้งเดิมกลับไม่มีการช่วยเหลือ หากชาวดั้งเดิมอยากไปกิจการทางพระศาสนาบ้าง เพราะอะไรใครรู้บ้าง อยากให้ช่วยตามความเท่าเทียมกัน ไม่ได้เรียกร้องอะไรมากมาย เพราะอย่างน้อยก็ถือว่า เป็นคนไทยพุทธที่มีมาก่อนและดั้งเดิม ควรได้โอกาสแบบเท่าเทียมบ้าง

            มีการตั้งธนาคารประจำศาสนา ซึ่งก็เป็นข้อดีของแต่ละศาสนา เมื่อเป็นดั้งนั้นก็ควรมีธนาคารของทุกศาสนา แต่คนพุทธไม่เห็นความสำคัญของศาสนาเลยไม่ได้ตั้ง มีคนเสนออยากตั้งก็ตั้งไม่ได้ ไม่รู้ว่าเป็นเพราะอะไร พอมีคนพูดเรื่องตั้งธนาคารศาสนาอื่นบ้างกลับกลายเป็นสร้างความแตกแยก ถามว่าทำไมจึงต้องตั้งธนาคารแนวศาสนาเพื่ออะไร ถ้ากฏเกณฑ์ไม่แตกต่าง ก็ไม่จำเป็นต้องตั้งธนาคาร ถ้าเช่นั้นเพื่อผลประโยชน์ของคนในกลุ่มใช่หรือไม่  เพื่อความเท่าเทียมควรให้มีธนาคารศาสนาอื่นบ้าง ออกข่าวมาบ่อยว่า การบริหารขาดทุน แต่ไม่เคยมีข่าวแจกแจ้งว่า ใครเอาเงินไปทำอะไรจนขาด แต่ปล่อยข่าวแล้วเพื่อจะอนุมัติเงินเข้าอุดหนุนธนาคารศาสนาต่อไป

            มีตราสัญลักษณ์ของศาสนา และสามารถเก็บเงินเข้าศาสนาของตนเองได้ ประเทศกลายเป็นประเทศที่มีสองคลัง เก็บเงินเข้าคลัง กับเก็บเงินเข้าศาสนา ดังนั้นหากพระศาสนาติดตราบ้าง ศาสนาอื่นต้องการติดตราบ้างจะได้หรือไม่ เพื่อเก็บเงินเข้าสู่คลังศาสนาของตนเพื่อการเผยแพร่และเพื่อผลประโยชน์ของคนในศาสนาตน จะได้ไม่เป็นการเอาเปรียบกัน เพื่อความเท่าเทียมทางศาสนา นี่เป็นข้อเรียกร้องที่ไม่น่าจะใช้ความแตกแยกแน่นอน แต่เป็นการเรียกร้องเพื่อความเท่าเทียม

            ขอเล่าเรื่องศาสนาพุทธที่เมืองมาเลย์ ครั้งก่อนผมเยือนเมืองมาเลย์ มัคคุเทศก์เล่าให้ฟังถึงการเอาเปรียบ โดยไม่เห็นเป็นการสร้างความแตกแยก ไม่ได้อ้างพหุวัฒนธรรมแต่อย่างไร คนพุทธ คนศาสนาอื่น เช่นฮินดู คริสต์ จะขายที่ดินต้องขออนุญาตก่อนว่าจะขายให้ใคร เรียกว่ารัฐเป็นคนกำหนด คนในศาสนาอื่นๆ ในเมืองใหญ่เช่น กัวลาลัมเปอร์ ร่วมกันเข็ดขยาดต่อความอยุติธรรมจึงไม่มีใครเข้าร่วมกิจกรรม ต่างพากันสั่งสอนลูกหลานให้ห่างไกล แต่เพราะพุทธสายจีน และฮินดูขยันทำมาหากกินครองเศรษฐกิจได้จึงมีพลังพอควร แต่ไม่นานนักมีกฎหมายออกมาว่าหากจะทำธุรกิจให้มีชาวเมืองเดิมเข้าไปร่วมหุ้นด้วย ข้อเท็จจริงของสิ่งเหล่านั้น เห็นได้ว่า การเรียกร้องให้เท่าเทียมนั้นมิใช่ความยุยงให้เกิดความแตกแยกแต่อย่างไร

            ผมเริ่มต้นด้วยการปลูกต้นไม้เพื่อให้มองเห็นว่า การปลูกต้นไม้ กับการทำนุบำรุงพระศาสนานั้นคล้ายคลึงกันอยู่บ้างไม่มากก็น้อย เราปลูกไม้ใหญ่ต้องรอเวลา การพระศาสนาก็เป็นเช่นนั้น ไม้ใหญ่ต้นหนึ่งอยู่ได้ยาวนานชั่วลูกชั่วหลาน พระศาสนาก็อยู่ในใจของบุตรหลานสืบทอดได้ตลอดไปด้วยเช่นกัน การปลูกต้นไม้ต้องการการเอาใจใส่ดูแลและเก็บเกี่ยวผลประโยชน์ได้ยาวนาน การปลูกฝังพระศาสนาก็ต้องการเอาใจใส่ดูแลอย่างใกล้ชิดยาวนานด้วยเช่นกัน

            การดูแลต้นไม้ ต้องขุดหลุมขนาดพอประมาณกับต้นไม้ ต้องเติมดินดีๆลงไปในหลุม ต้องใส่ปุ๋ยดีๆลงไปในหลุมนั้น ต้องเพาะชำต้นกล้า ต้องนำต้นกล้ามาลงหลุมให้ดีโดยไม่กระทบกระเทือนถึงราก ปลูกแล้วค่อยรดน้ำ หมั่นดูแลไล่หนอนไหล่แมลงอันตรายที่จะมากัดกินใบ เชื่อรากันกัดกินรากใบและลำต้น วัชพืชอาจจะเข้ามาคลุม เถาวัลย์อาจไต่ขึ้นถึงยอดบีบรัดลำต้น คลุมยอดจนไม่อาจหยัดลำต้นได้ หน้าแล้งก็รดน้ำ หน้าฝนก็กันน้ำแฉะจนรากเน่า

            การพระศาสนาก็ต้องการเช่นนั้น การขุดหลุมคือการนำพระศาสนาเข้ามาสู่จิตใจ การบำรุงดินใส่ปุ๋ยคือการศึกษาหลักการทางพระศาสนา การนำต้นกล้ามาปลูกเหมือนการปลูกฝังเยาวชน ให้ได้ศึกษาเล่าเรียนเรื่องราวของพระศาสนา ต้นไม้ยังเล็กก็ต้องดูแลกันต่อไป รดน้ำใส่ปุ๋ยคือการทำนุบำรุงพระศาสนา ไล่หนอนไล่แมลงคือการกำจัดพวกที่บวชเข้ามาเพื่อทำลายพระศาสนา ใครบวชเข้ามาแล้วไม่เป็นไปตามพระธรรมวินัยก็กันดูแลกำจัดออกไป ป้องกันวัชพืชคือการป้องกันมิให้คนนอกศาสนาเข้ามาทำลายพระศาสนาด้วยการปลอมปนเข้ามาอาศัยพระศาสนาแล้วทำมิดีมิร้าย ป้องกันตัดตอนถาวัลย์ขึ้นคลุมไม้ใหญ่ที่ปลูกไว้คือการป้องมิให้มีการเกาะกุมคุมด้วยกฎเกณฑ์ข้อบังคับใดๆ ของคนนอกศาสนาตามที่เขาอยากจะทำ

            การงานพระศาสนานั้นเป็นเรื่องของจิตใจ มิใช่เรื่องของการบังคับ ขณะที่ฝ่ายเราเชื่อเช่นนั้นจึงได้นิ่งงันเงียบเฉยแม้จะเห็นการรุกลาญอยู่บ้างในบางแง่บางมุม แสดงว่า ชาวพุทธมิได้หลับไปเสียทั้งหมด แต่เราก็ปล่อยให้การรุกลาญเหล่านั้นเกิดขึ้นแล้วเล่า เพราะมองเห็นว่าเป็นเรื่องเล็กน้อย

            ที่หลังบ้านผมมีต้นตะคึกอยู่ต้นหนึ่งต้นชะลูกสูงงามดีตามธรรมชาติ แรกๆ เห็นมีต้นตำลึงไต่ขึ้นลำต้นทีละน้อย ไม่นานนักเถาวัลย์เล็กไต่ขึ้นถึงยอด แล้วค่อยๆ ขยายจากเถาเล็กกลายเป็นเถาใหญ่ขึ้น มีกิ่งก้านสาขามากขึ้นเกาะอยู่บนยอดตะคึกต้นนั้น เผลออีกไม่นานบนยอดตะคึกมีแต่เถาวัลย์โผล่ขึ้นรับแสงแดด อีกไม่นานต่อมาเห็นยอดตะคึกค่อยโน้มลงสู่พื้นดิน เมื่อวันก่อนฝนตกหนักน้ำหนักของเถาตำลึงจำนวนมาก และน้ำหนักของน้ำฝนกดทับจนยอดตะคึกลงติดดิน ผมเห็นว่าหมดหนทางที่จะช่วยเหลือเยียวยาให้ยอดตำลึงอยู่ร่วมกับยอดตะคึกได้อีกต่อไป จึงตัดใจตัดเถาตำลึงออก ย้ายไปปลูกในที่อื่นต่อไป

            ย้อนกลับนึกเปรียบเทียบเรื่องราวพระศาสนากับต้นตะคึกยอดตำลึงแล้วช่างน่าคิด ว่า เราชาวไทยจะปล่อยให้ยอดตำลึงไต่ขึ้นค่อยๆขยายพันธุ์บนต้นตะคึกต่อไปอีกหรือไม่ หากไม่รู้ตัวทั้งที่เริ่มมีให้เห็นอยู่ตำตา แต่ยังไม่เห็นไม่คิดไม่พิจารณา ก็ถือเสียว่า ศาสนาพุทธสำหรับท่านแล้ว มิใช่ศาสนาแห่งผู้รู้ผู้ตื่นผู้เบิกบาน แต่หากท่านรู้และปล่อยให้เป็นไปตามนั้นโดยไม่ได้ทำสิ่งใด ก็ถือได้ว่าพระพุทธศาสนามิได้มีความสำคัญต่อชีวิตของท่าน ต่อทายาทของท่านอีกต่อไป

            พระพุทธศาสนาที่พระมหากษัตริยของไทยเราแต่เก่าก่อน บรรพบุรุษของไทยเราแต่เก่าก่อนได้พากันเอาเลือดเนื้อและชีวิตรักษามาได้จนถึงยุคของเราก็จะหมดสิ้นไปเหมือนต้นตะคึกหลังบ้านต้นนั้น แต่มีข้อดีนิดหนึ่งก็คือ ต้นตะคึกต้นนั้นยังมิได้ตายในทันทีที่ลำต้นถูกเหนี่ยวรั้งจนติดดิน แต่ต้นตะคึกจะยังดำรงอยู่อีกสักระยะไม่ต้องหวังถึงการเติบโต ไม่ต้องหวังถึงการเสียดยอดชี้ฟ้าแค่ดำรงลำต้นอยู่ไปวันๆ ใต้อุ้งเท้าของเถาตำลึงที่จะออกกฏเกณฑ์เอาเปรียบอย่างไรก็ได้

            ต้นตะคึกจะยังคงทรงต้นอยู่เพื่อเป็นประโยชน์แก่ผู้ยังศรัทธาต่อยอดตะคึกที่ทำเป็นอาหารได้ เป็นประโยชน์ให้เถาตำลึงต่างถิ่นไต่ต่อปกคลุมชูยอดเบิกบานเติบโตได้อีกนานเท่านาน จนกว่าจะกรอบเกรียมพากันแห้งเหี่ยวโรยราไปเองตามหลักแห่งไตรลักษณ์เกิดขึ้นตั้งอยู่และดับไป นี่ผมกำลังพูดถึงต้นตะคึกหลังบ้าน จริงๆนะครับ

            

[แผ่นดิน]

การปลูกต้นไม้ ปลูกพืชช่วยร้อยรัดพัฒนาการชีวิตเราได้อย่างดียิ่งเลยครับเราเฝ้ามองการเติบโต เลื้อยและแตกกิ่งก้านใบ-ดอกผลนั่นคือธรรมชาติสอนชีวิตเราไปในตัวเลยครับ

ขอบพระคุณครับ