อาจารย์ ปริญญา เทวานฤมิตรกุล (๗) : ตัวอย่างการออกแบบ "คำถาม" ในการสอนแบบ Problem-based Learning

ในการอบรมวันที่ ๑๘ มกราคม ๒๕๖๐ ช่วงบ่าย เป็น Training การออกแบบ "คำถาม" เพื่อใช้ในการสอนแบบใช้ปัญหาเป็นฐาน (Problem-based) ขั้นตอนทั้งหมดของกิจกรรมมี ๔ ขั้นตอน คือ

๑) กำหนดผลลัพธ์การเรียนรู้ (Learning Outcome) แล้วเขียนไว้ด้านหลังกระดาษปลู๊ฟ

๒) ตั้งคำถามให้นำไปสู่ ผลลัพธ์การเรียนรู้อันนั้น เขียนไว้อีกด้านหนึ่งของกระดาษปลู๊ฟ

๓) นำเสนอ (ทดลองสอน) ด้วยคำถามที่ตั้งขึ้น

๔) สะท้อน แลกเปลี่ยน ถอดบทเรียน

เราแบ่งกลุ่มออกเป็น ๔ กลุ่ม กลุ่มละ ๔-๕ ท่าน แล้วทำและนำเสนอตามขั้นตอนข้างต้น ผมคิดว่าจะมีประโยชน์มาก ถ้าอาจารย์ที่ไม่ได้เข้าร่วมช่วงบ่าย จะลองนำไปใช้บ้าง

กลุ่มที่ ๑ วิชา ทรัพยากรธรรมชาติและภูมิปัญญาท้องถิ่น

คำถาม: ถ้านิสิตทิ้งถ่านไฟฉายที่ใช้แล้วลงในถังขยะทั่วไป จะมีผลต่อคุณภาพน้ำประปาที่เราใช้หรือไม่ ?

คำตอบ: มีให้เลือกสองข้อคือ มี หรือ ไม่มี (ให้ยกมือ แล้วให้แต่ละฝ่ายแสดงเหตุผล ตามวิธีสอนแบบ Active Learning ของ Michael J. Sandel)

ท่านผู้อ่านคิดว่า ผลลัพธ์การเรียนรู้ ที่กลุ่มนี้กำหนดไว้หลังกระดาษ คืออะไรครับ? เพื่อตอบโจทย์ข้อนี้นิสิตต้องรู้อะไรบ้าง อาจารย์กลุ่มอื่น ๆ ตอบดังนี้ครับ

• ต้องรู้ถึงกระบวนการผลิตน้ำประปา ว่า เกี่ยวข้องกับขยะหรือเปล่า
• ต้องรู้เกี่ยวกับขยะว่า มีกี่ชนิด มีชนิดไหนบ้างที่จะส่งผลเสียกับน้ำประปา รู้ประเภทของขยะ
• ต้องรู้สารเคมีที่อยู่ในถ่ายไฟฉายนั้น เป็นสารเคมีที่เป็นพิษอย่างไรบ้าง
• ต้องเห็นความเชื่อมโยงระหว่างขยะกับน้ำประปา

ท่านผู้อ่านล่ะครับ ... คิดว่า "ผลลัพธ์การเรียนรู้" ที่ผู้อ่านกำหนดไว้คืออะไร ... ขอให้คิดในใจแล้วเขียนลงไว้ในกระดาษจะดี...ก่อนดูเฉลยนะครับ

เฉลย : ผลลัพธ์การเรียนรู้ที่กลุ่มนี้คาดหวังแสดงไว้ในภาพด้านล่าง จะเห็นว่า สิ่งที่อาจารย์กลุ่มอื่น ๆ ตอบครอบคลุมทั้งหมด และจากที่สังเกต คำถามนี้ยังทำให้เกิดการถกเถียงในกลุ่มย่อยพอสมควร อย่างไรก็ดี อ.ปริญญา แนะนำว่า ผลลัพธ์ที่ต้องการนั้นกำหนดไว้มากเกินไป (หนึ่งคำถามหนึ่งผลลัพธ์กำลังดี)

อีกขั้นตอนสำคัญคือ การเลือกหาสื่อหรือหลักฐานมาพิสูจน์ และมาสรุปให้นิสิตเห็นความจริง เราทำในตอนถัดมาซึ่งน่าสนใจมาก ๆ จะมาเล่าให้ฟังต่อไปครับ ...