ฆราวาสธรรม ๔​​

ธรรมะรับอรุณ ณ "บ้านเย็นยิ้ม"
วันศุกร์ที่ 28 ตุลาคม 2559

...พระผู้มีพระภาคตรัส... บุคคลใดผู้อยู่ครองเรือน ประกอบด้วยศรัทธา มีธรรม ๔ ประการนี้ คือ สัจจะ ธรรมะ ธิติ จาคะ บุคคลนั้นแล ละโลกนี้ไปแล้ว ย่อมไม่เศร้าโศก เชิญท่านถามสมณพราหมณ์เป็นอันมาก เหล่าอื่นดูซิว่าในโลกนี้ มีอะไรยิ่งไปกว่าสัจจะ ทมะ จาคะ และขันติ ฯ

ฆราวาสธรรม ประกอบด้วย ๒ คำ "ฆราวาส" แปลว่า ผู้ดำเนินชีวิตในทางโลก, ผู้ครองเรือน และ "ธรรม" แปลว่า ความถูกต้อง, ความดีงาม, นิสัยที่ดีงาม, คุณสมบัติ, ข้อปฏิบัติ

ฆราวาสธรรม แปลว่า คุณสมบัติของผู้ประสบความสำเร็จ ในการดำเนินชีวิตทางโลก ประกอบด้วยธรรมะ ๔ ประการ คือ
๑. สัจจะ แปลว่า ความจริง, ตรง แท้ มีความซื่อสัตย์เป็นพื้นฐาน เป็นคนจริง พูดจริง ทำจริง
๒. ทมะ แปลว่า การฝึกฝน, ฝึกตน ข่มจิต และรักษาใจ บังคับตัวเองเพื่อลดและละกิเลส ปรับปรุงตนให้เจริญก้าวหน้าด้วยสติปัญญา
๓. ขันติ แปลว่า ความอดทน, ไม่ใช่แพียงแต่อดทนกับคำพูด หรือการกระทำของผู้อื่นที่เราไม่พอใจ แต่หมายถึงการอดทนอดกลั้น ต่อการบีบบังคับของกิเสส
๔. จาคะ แปลว่า ความเสียสละ, สละกิเลส สละความสุขสบายและผลประโยชน์ส่วนตนได้ ใจกว้าง พร้อมที่จะรับฟังความทุกข์ ความคิดเห็น และความต้องการของผู้อื่น พร้อมที่จะร่วมมือ ช่วยเหลือ เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ ไม่คับแคบเห็นแก่ตนหรือเอาแต่ใจตัว

ความสำคัญของหลักธรรม ๔ ประการ ที่มีต่อการสร้างตัวนี้ พระพุทธองค์ถึงกับตรัสให้ไปถามผู้รู้ท่านอื่นๆ ว่า มีสิ่งใดในโลกนี้ที่สร้างเกียรติยศ และความเคารพจากผู้อื่น ให้คนเราได้เท่ากับการมี "สัจจะ" หรือไม่ มีสิ่งใดในโลกนี้ที่สร้างปัญญา ให้คนเราได้เท่ากับการมี "ทมะ" หรือไม่ มีสิ่งใดในโลกนี้ที่สร้างทรัพย์สมบัติ ให้คนเราได้เท่ากับการมี "ขันติ" หรือไม่ มีสิ่งใดในโลกนี้ที่สร้างหมู่มิตร ให้คนเราได้เท่ากับการมี "จาคะ" หรือไม่

ในธรรมหมวดนี้ ทมะท่านมุ่งเอาด้านปัญญา ขันติท่านเน้นแง่วิริยะ

สํ.ส. ๑๕/๘๔๕/๓๑๖; ขุ.สุ. ๒๕/๓๑๑/๓๖๑
พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม
...
ธรรมะรักษา วิปัสสนาคุ้มครองค่ะ
อจ.พิณจ์ทอง แมนสุมิตร์ชัย (ฉัตรนะรัชต์)