กิจกรรมบำบัดกับการฝึกครอบครัวผู้ดูแลผู้รับบริการที่มีภาวะสมองเสื่อม

กิจกรรมบำบัดกับการฝึกครอบครัวผู้ดูแลผู้รับบริการที่มีภาวะสมองเสื่อม (Occupational therapy and family caregiver training : the key to successful dementia care)

ผู้รับบริการที่เป็นโรคอัลไซเมอร์ (Alzheimer's disease) หรือโรคอื่นๆที่เกี่ยวข้อง ส่วนใหญ่ที่อยู่ในชุมชนและมีผู้ดูแลที่เป็นสมาชิกในครอบครัวที่ไม่ได้รับการฝึกอย่างเป็นทางการ บทความนี้จะกล่าวให้เห็นว่าผู้ดูแลส่งผลทางลบกับผู้รับบริการ ทั้งทางด้านสุขภาพร่างกายและสุขภาพจิต ซึ่งทำให้ผู้รับบริการแยกตัวจากสังคม อยากอยู่คนเดียวมากขึ้น, คุณภาพชีวิตและสุขภาวะลดลงด้วย ถ้าความต้องการของผู้ดูแลมากกว่าความสามารถของผู้รับบริการก็จะทำให้ส่งผลทางลบถึงผู้รับบริการ งานวิจัยรองรับประสิทธืผลในการสอนหลักการให้ผู้ดูแลสามารถรับรู้ถึงทักษะและความสนใจของผู้รับบริการได้และใช้คำแนะนำที่เหมาะสมในการระบุและประยุกต์สิ่งกระตุ้นพฤติกรรม รวมถึงการใช้เทคนิคการชดเชย (Compensate technique) และการปรับสิ่งแวดล้อม การรักษานี้จะได้ประโยชน์ในการเพิ่มสุขภาวะที่ดีทั้งผู้ดูแลและผู้รับบริการ นักกิจกรรมบำบัดจะสอนหลักการดูแลผู้รับบริการอย่างเหมาะสมและยังสนับสนุนให้ผู้ดูแลมีสุขภาพที่ดี ,มีชีวิตที่สมดุลในขณะที่ทำหน้าที่ได้เหมาะสมในการดูแลผู้รับบริการ การฝึกผู้ดูแลให้รับรู้ถึงความพอดีระหว่างความสามารถของผู้รับบริการกับความต้องการด้านสิ่งแวดล้อม ทำให้เกิดพฤติกรรมทางบวกและเพิ่มสุขภาพที่ดีของผู้ดูแลและผู้รับบริการ ในหลักสูตรระยะสั้นนี้กล่าวถึงสาเหตุที่นักกิจกรรมบำบัดมีทักษะในการสอนผู้ดูแลให้เห็นถึงประสิทธิผลอย่างเด่นชัด ผู้เข้าร่วมต้องได้รับความเข้าใจในทฤษฎีที่จำเป็นซึ่งอยู่ในบทความนี้และฝึกฝนหลักการและกลยุทธ์ต่างๆเหล่านี้แล้วนำเอาไปใช้ในชีวิตประจำวัน

P	E	O	P
ผู้รับบริการที่มีภาวะสมองเสื่อม หรือผู้รับบริการที่เป็นโรคอัลไซเมอร์ ผู้ดูแล	ความต้องการของผู้ดูแล ชุมชน	Compensate technique Environment modification การฝึกผู้ดูแล	Well-being Quality of life Positive behavior

---

กรอบอ้างอิงในการสอนผู้ดูแล

Transtheoretical Model (Prochaska et al., 1988)

ผู้ดูแลจะต้องได้รับการฝึกทักษะใหม่ในการดูแลผู้รับบริการ ซึ่งผู้ดูแลจะต้องมีระดับความพร้อมที่จะเรียนรู้และฝึกฝนทักษะใหม่ๆ

• ผู้ดูแลที่มีระดับความพร้อมต่ำจะต้องได้รับความรู้เกี่ยวกับโรคเพิ่มมากขึ้นและต้องเข้าใจถึงพฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์ โดยผู้รับบริการไม่ได้ตั้งใจที่จะแสดงออกมา ซึ่งเป็นผลมาจากโรค
• ผู้ดูแลที่มีระดับความพร้อมสูงพร้อมที่จะรับและเรียนรู้ทักษะใหม่ๆอย่างทันทีทันใด

Competence-Environmental press framework (Lawton & Nahemow, 1973)

ความรู้ที่ให้กับผู้ดูแลต้องมีความพอดีระหว่างความสามารถสูงสุดของบุคคลนั้นกับความต้องการทางสิ่งแวดล้อม ส่งผลให้เกิดพฤติกรรมที่ดีและเพิ่มคุณภาพชีวิตทั้งผู้ดูแลและผู้รับบริการที่มีภาวะสมองเสื่อม

Cognitive disabilities model (Allen & Blue, 1998)

• ระดับความรู้ความเข้าใจของ Allen (Allen Cognitive Levels : ACL ) ทั้ง 6 ระดับนั้น บอกถึงความซับซ้อนและการมีปฏิสัมพันธ์ระหว่างความสามารถในความรู้ความเข้าใจของบุคคลนั้นกับบริบทที่แสดงหน้าที่นั้นออกมา
• ตามระดับความรู้ความเข้าใจของ Allen นักกิจกรรมบำบัดสามารถ
  
  • สอนผู้ดูแลถึงการเลือกกิจกรรมให้ตรงกับระดับความสามารถ
  • แนะนำถึงการกระตุ้นให้ผู้รับบริการแสดงความสามารถที่ดีที่สุดในสิ่งแวดล้อมที่ถูกจำกัดน้อยที่สุด

ABC Model (Teri & Logsdon, 2000)

• ABC Model นั้นสามารถใช้แนะนำผู้ดูแลในการระบุถึงตัวกระตุ้นซึ่งกระตุ้นพฤติกรรมเฉพาะ รวมถึงการวิเคราะห์ผลลัพธ์ที่จะตามมาด้วย โมเดลนี้ประกอบด้วยพฤติกรรมทั้งทางบวกและทางลบ
• ในการฝึกฝนนั้น ผู้ดูแลสามารถเรียนรู้ถึงการประเมินในแต่ละพฤติกรรม ซึ่งดูถึงความถี่และระยะเวลาที่เกิดขึ้น โดยตลอดกระบวนการนั้น ผู้ดูแลสามารถระบุถึงตัวกระตุ้นเฉพาะที่สามารถเพิ่ม ดัดแปลงหรือกำจัดออกไปได้
• กระบวนการนี้เป็นวงจรและผลลัพธ์ที่ได้นั้นสามารถกลายเป็นตัวกระตุ้นใหม่สำหรับพฤติกรรมนั้นด้วย

---

โมเดลสำหรับการวิเคราะห์พฤติกรรมและวิธีการ

Problem solving process model (Gitlin, 2009; Yura & Walsh,1983)

การสอนกระบวนการแก้ไขปัญหาให้กับผู้ดูแลทราบถึงทักษะในการใช้เพื่อเรียนรู้สถานการณ์ใหม่ๆ หลังจากได้รับการบำบัดหรือฝึกฝนจากกิจกรรมบำบัดเสร็จสิ้นแล้ว

---

Reference : Piersol, PhD, OTR/L, Catherine V. and O'Sullivan, OTR/L, LSW, FAOTA, Ann, "Occupational Therapy and Family Caregiver Training: The Key to Successful Dementia Care" (2015). Department of Occupational Therapy, Presentations. Paper 23.