เรียนศัพท์จากราก ตอนที่ 24

ambi-, amphi- แปลว่า ทั้งสอง

อุปสรรค ambi-มาจากลาติน ส่วน อุปสรรค amphi- มาจากกรีก หมายความว่า “ทั้งสอง; ทั้งสองชนิด ทั้งสองข้าง ทั้งสองทาง หรือ โดยรอบ มีปรากฏในคำภาษาอังกฤษทั่วไป แต่มีใช้มากกว่าในศัพท์วิชาการ

1. ambidextrous คำนี้เป็นคำคุณศัพท์ (adj.) มาจากอุปสรรค ambi- ทั้งสอง+ รากศัพท์ dext(e)r ที่แปลว่า มือขวา + ปัจจัย –ous (ลงท้ายคำคุณศัพท์ในความหมายว่า มี) พอรวมกันกลายเป็น ambidextrous ตามรูปศัพท์แปลว่า มีมือขวาสองข้าง แต่ใช้ในความหมาย ดังนี้

1.1 ถนัดมือทั้งสองข้างเท่าๆกัน เช่น

Few of us are naturally ambidextrous but in term of karate technique this can be achieve through training.

มีน้อยคนที่ถนัดมือทั้งสองข้างแต่กำเนิด แต่ในแง่เทคนิคคาราเต้ ความถนัดนี้อาจได้มาด้วยการฝึก

Ambidextrous tennis players are rare.

นักเทนนิสที่ถนัดมือทั้งสองข้างหาได้ยาก

1.2 มีทักษะชำนาญพิเศษ เช่น

She’s an ambidextrous painter, familiar with all media.

เธอเป็นจิตกรที่เชี่ยวชาญ ชำนาญด้วยการใช้สีทุกชนิด

1.3 ปลิ้นปล้อน หลอกลวง โดยเฉพาะอย่างยิ่งแสร้งว่าทำอย่างหนึ่ง แต่จริงๆแล้ว ทำตรงกันข้าม

1.4 มีรสนิยมทางเพศทั้งสองเพศ เป็นคำแสลง ใช้ในความหมายว่า bisexual รูปกริยาวิเศษณ์ใช้คำว่า ambidextrously

2. ambidexterity คำนี้เป็นคำนาม (n.) เกิดจาก อุปสรรค ambi ที่แปลว่า ทั้งสอง + รากศัพท์ dext(e)r ที่แปลว่า มือขวา + ปัจจัย –ity (ลงท้ายคำนามแปลว่า ความมี หรือความเป็น) พอรวมกันจึงกลายเป็น ambidexterity ใช้ในความหมาย ดังนี้

2.1 ความคล่องแคล่วในการทั้งมือทั้งสองอย่างเท่าเทียมกัน

2.2 ความชำนาญเป็นพิเศษ

2.3 ความปลิ้นปล้อนหลอกลวง

3. ambisinister คำนี้เป็นคำคุณศัพท์ (adj.) เกิดจาก อุปสรรค ambi ที่แปลว่า ทั้งสอง + sinister ที่แปลว่า มือซ้าย พอรวมกันก็กลายเป็น ambisinister แปลว่า มือซ้ายทั้งสองข้าง แต่ใช้ในความหมายว่า ขาดทักษะ ไม่ชำนาญในการใช้มือทั้งสองข้าง (ภาษานี้จริงๆแล้วเหยีดบุคคลที่ถนัดข้างซ้ายนะครับ)

4. ambisexual คำนี้เป็นคำคุณศัพท์ หรือคำนามก็ได้ (adj. n.) เกิดจากอุปสรรค ambi แปลว่าทั้งสอง + sexual ที่แปลว่า เกี่ยวกับเพศ พอรวมกันจึงแปลว่า เกี่ยวกับเพศทั้งสองเพศ ใช้ในความหมายเหมือน bisexual กล่าวคือ เมื่อใช้คำเป็นคำคุณศัพท์ จะแปลว่า ที่มีรสนิยมทางเพศในเพศทั้งสอง เมื่อใช้เป็นคำนามจะหมายถึง บุคคลที่มีรสนิยมทางเพศในทั้งสองเพศ รูปกริยาวิเศษณ์ใช้คำว่า ambisexually

หนังสืออ้างอิง

สมศีล ฌานวังศะ. ภาษาน่ารู้: เรียนศัพท์จากราก ตอนที่ 17 ตีพิมพ์ในมติชนสุดสัปดาห์ หน้า 73 ขอโทษที่มิอาจจะบอกฉบับได้ครับ

………………….