ชีวิตที่พอเพียง : ๑๙๘๗. สวรรค์บนดิน
ภาพยนตร์สารคดีเรื่อง The Amazon Codeเล่าเรื่องของคนอีนเดียนแดงเผ่า Pirahaในป่ากลางทวีปอเมริกาใต้ ในประเทศบราซิล ที่มีชีวิตความเป็นอยู่ดังอยู่บนสวรรค์ เพราะอยู่ในระบบนิเวศน์ที่มีความอุดมสมบูรณ์ ไม่ต้องอนาทรร้อนใจเรื่องปากท้อง
ผมได้หนังเรื่องนี้มาจาก อ. หมอปรีดา มาลาสิทธิ์ เป็นหนังที่เล่าเรื่องการวิจัยภาษาชนเผ่าที่ค้านทฤษฎีที่มีอยู่เดิม คือทฤษฎี recursion ของปราชญ์ใหญ่ คือ Noam Chomsky
ภาพแม่น้ำที่ปรากฎในหนัง ทำให้ผมอุทานกับตัวเองว่า น้ำสะอาดจริง ใสแจ๋วจนมองเห็นปลาในน้ำได้แต่ไกล ทำให้ชาว Piraha (อ่านว่า ปิดาฮา) จับปลาโดยใช้ฉมวกพุ่งจากไกลๆ เด็กๆ จะเรียนรู้วิธีทำฉมวกกับผู้ใหญ่ และเรียนรู้วิธีพุ่งฉมวกจับปลาตั้งแต่ตัวเล็กๆ
นอกจากนั้น ในป่ายังมีสัตว์ป่าให้จับกิน โดยใช้ธนู ในหนังแสดงการล่าลิง และการฝึกยิงธนูของเด็กตัวเล็กๆ นั่นคือการเรียนรู้ของเขา
นักภาษาศาสตร์ ที่เล่าเรื่องนี้ ชื่อ Daniel Everett บอกว่า โลกของคนปิดาฮาไม่มีอดีต ไม่มีอนาคต ภาษาของเขาจึงไม่มีกาล (tense) เพราะโลกของเขาอยู่กับปัจจุบันไปวันต่อวัน ไม่ต้องกังวลกับวันพรุ่งนี้ และไม่ต้องจดจำวันวานนี้ นอกจากนั้นยังไม่มีจำนวนนับ แม่ชาวปิดาฮาบอกไม่ได้ว่าตนมีลูกกี่คน เพราะไม่มีภาษาตัวเลข แต่จะบอกได้ว่า ลูกของตนเป็นใครบ้าง
สภาพเช่นนี้ ผมเรียกว่าเป็น “สวรรค์บนดิน” เพราะเป็นสภาพที่คงที่แน่นอน มั่นใจได้ว่าวันพรุ่งนี้ และอนาคตจะเป็นอย่างเดิมที่ตนพอใจ มีความสุข ไม่มีเรื่องให้อนาทรร้อนใจ สภาพเช่นนี้ สะท้อนออกมาในภาษาดังที่กล่าวแล้ว
หนังไม่ได้บอกว่าสวรรค์นี้เป็นสิ่งชั่วคราว ไม่ยั่งยืน แต่เรื่องราวมันบอกเรา เพราะตอนนี้รัฐบาลบราซิล เข้าไปถึงดินแดนนี้แล้ว ไปเปิดสถานีอนามัย และโรงเรียน เพื่อให้การศึกษา และ “บำบัดทุกข์ บำรุงสุข” ให้แก่ชนเผ่าปิดาฮา สวรรค์ของชาวปิดาฮา จึงหายวับไป ละลายไปกับ “ความหวังดี” ของรัฐบาลบราซิล
สวรรค์ล่ม เพราะคนภายนอก (รัฐบาล) เข้าไปจัดการชีวิต ทำให้คนปิดาฮาขาดอิสระในการเลือกวิถีชีวิตของตนเอง
วิจารณ์ พานิช
๕ ส.ค. ๕๖
ความเห็น (1)
ÄÄÄ..ได้..ดู..หนังเรื่องนี้..เหมือน..กัน..เจ้าค่ะ...(..นัก..ภาษาศาตร์...คนนั้น..น้ำ..ตาครอ..เพราะ..สวรรค์..ล่ม..เป็น..ภาพที่..ติด..สมอง..มา..เจ้าค่ะ..)...ยายธี