ปากดีสมองดี___คุณเลือกได้(เลย)

.

สำนักข่าวเทเลกราฟ ตีพิมพ์เรื่อง "ปากไม่ดี (อนามัยช่องปากไม่ดี) เสี่ยง (มีความสัมพันธ์กับ) สมองเสื่อม (อัลไซเมอร์)"
= , ผู้เขียนขอนำมาเล่าสู่กันฟังครับ

.

.

ภาพที่ 1: ฟันของคนเรามีระบบเลือด (เส้นสีแดง = หลอดเลือดแดง; เส้นสีม่วง = หลอดเลือดดำ) ไปหล่อเลี้ยงทั้งด้านใน และด้านนอก โดยเฉพาะส่วนเหงือก

.

ฟันของคนเราอยู่ในเบ้าฟันแบบหลวมๆ เปรียบคล้ายเสาส่งสัญญาณวิทยุผอมๆ สูงๆ ตามบ้านนอกที่ล้มง่าย ต้องมีลวดสลิงยึดโยงรอบทิศ จึงจะแข็งแรง ไม่ล้มง่าย

.

ฟันของคนเรามีเยื่อยึดโยง เป็นเส้นใย หรือไฟเบอร์ขนาดจิ๋ว อยู่ในเนื้อเยื่อรอบโคนฟัน หรือเนื้อเยื่อปริทนต์ (H, I, J, K) ทำหน้าที่ยึดฟันให้ติดกับกระดูกเบ้าฟัน และเหงือก

.

ภาวะเหงือกอักเสบเรื้อรัง เหงือสึก หรือเหงือกร่น (มองด้วยตาเปล่าจะเห็นคอฟันสีเหลืองน้ำตาลยาวขึ้น คล้ายกะเหรี่ยงคอยาว) ทำให้เกิดการสูญเสียเส้นใย หรือไฟเบอร์ที่ยึดฟันให้ติดกับเบ้าฟัน ทำให้ฟันโยก หรือฟันหลุดได้ในระยะยาว

.

.

ภาพที่ 2: ฟันของคนเราวางอยู่ในเบ้า (กระดูก) ฟันแบบหลวมๆ, มีเส้นใยยึดโยง (เส้นสีม่วง = H, I, J, K) ช่วยยึดโยงฟันให้ติดกับเหงือก และกระดูกเบ้าฟัน [ wikipedia ]

.

การแปรงฟันแรง ใช้แปรงสีฟันเส้นแข็ง (ดีที่สุด คือ ชนิดขนอ่อน หรืออ่อนมากเป็นพิเศษ, ไม่ใช่ชนิดขนแข็งปานกลาง), แปรงฟันผิดวิธี หรือไม่ไปตรวจฟัน-ทำฟัน เช่น ขูดหินปูน ฯลฯ กับหมอฟันเลย เพิ่มเสี่ยงการสะสมคราบพลัค หรือคราบจุลินทรีย์ผสมหินปูนบริเวณคอฟัน

.

คราบพลัค หรือคราบจุลินทรีย์ผสมหินปูนบริเวณคอฟัน เพิ่มเสี่ยงโรคเหงือกอักเสบเรื้อรัง เนื้อเยื่อรอบโคนฟัน หรือปริทนต์อักเสบเรื้อรัง เหงือกสึก เหงือร่น ฟันผุ ฟันสึก เสียวฟัน ฟันโยก หรือฟันหลุดก่อนวัยอันควรได้

.

.

การศึกษาใหม่จากอังกฤษ ทำโดยการตรวจศพคนไข้โรคสมองเสื่อม 10 รายเทียบกับกลุ่มควบคุม (ศพคนที่ไม่เป็นโรคสมองเสื่อม)

.

ผลการศึกษาพบว่า มีร่องรอยของเชื้อโรค "พอร์ไฟโรโมแนส จิงจิวาลิส (Porphyromonas gingivalis) หรือ "พี. จิงจิวาลิส" ในสมอง

.

เชื้อโรคชนิดนี้พบในเนื้อเยื่อเหงือกอักเสบเรื้อรัง และพบได้ในช่องปากของคนเรา

.

การศึกษาก่อนหน้านี้พบว่า เชื้อโรคที่สะสมในเหงือก และเนื้อเยื่อรอบโคนฟัน หรือที่เรียกว่า เนื้อเยื่อปริทนต์ (ปริ = รอบๆ; ทนตะ = ฟัน) สามารถหลุดรอดเข้าสู่กระแสเลือดได้

.

เหงือกของคนเราอ่อนนุ่ม และสะสมเชื้อโรคได้ คล้ายกับฟองน้ำล้างจาน

.

ช่วงเวลาที่มีแรงกดต่อเหงือก จะมีการบีบอัด คล้ายกับการบีบฟองน้ำล้างจาน รีดน้ำออกบางส่วน ทำให้เชื้อโรคส่วนน้อยหลุดเข้าไปในกระแสเลือดได้แก่ (ช่วงเวลา...)

• กินอาหาร ดื่มน้ำ
• เคี้ยว
• แปรงฟัน
• ทำฟัน ผ่าตัดฟัน

การศึกษาก่อนหน้านี้พบว่า เหงือกอักเสบเรื้อรังเพิ่มเสี่ยงโรคหลายอย่าง เช่น เบาหวาน โรคหัวใจ อัมพฤกษ์ อัมพาต ฯลฯ

.

กลไกที่เป็นไปได้ คือ เชื้อโรคที่หลุดจากเหงือก เนื้อเยื่อรอบโคนฟันส่วนน้อยมากๆ หลุดลอยไปในกระแสเลือด และไปเกาะหนึบที่เซลล์สมอง

.

.

ร่างกายจะพยายามทำลายเชื้อโรค โดยทำให้เกิดการอักเสบ เพื่อปล่อยสารทำลายเชื้อโรค และดึงเม็ดเลือดขาวเข้าไปกำจัดเชื้อโรค

.

ทว่า... การอักเสบนี้อาจเกิดขึ้นนาน เลยทำลายทั้งเชื้อโรค และเซลล์สมอ

.

การศึกษานี้สอดคล้องกับการศึกษาก่อนหน้านี้จากสหรัฐฯ

.

ผู้เชี่ยวชาญแนะนำว่า วิธีป้องกันสมองเสื่อม เช่น อัลไซเมอร์ ฯลฯ เริ่มจากการ "มีดี 2 อย่าง" ก่อนได้แก่ "สมองดี เริ่มต้นที่ปากกับเท้า (ตีน)"

.

(1). ปากดี = อนามัยช่องปากดี

• แปรงฟันให้ถูกวิธี แปรงเบาๆ แปรงให้ทั่วถึง นานพอดี 2-3 นาที, 2-3 ครั้ง/วัน
• หลีกเลี่ยงการแปรงฟันหลังกินอาหารที่มีกรด เช่น ยาน้ำ น้ำอัดลม ผลไม้ น้ำผลไม้ ฯลฯ หรือด่าง เช่น ยาลดกรด (ยาน้ำ) ฯลฯ ทันที (รอ 30-60 นาที) > บ้วนปาก +/- เคี้ยวหมากฝรั่งไร้น้ำตาลเบาๆ ทันที หลายๆ ครั้ง
• ใช้แปรงสีฟันขนอ่อน (soft) หรืออ่อนมากเป็นพิเศษ (extra soft)

• เคาะด้ามแปรงหลังใช้ เพื่อไล่ (สะบัด) น้ำออก
• เก็บแปรงในที่แห้ง นอกห้องน้ำ
• ผึ่งแปรงให้แห้ง เช่น ตากแดด แขวนนอกบ้าน ฯลฯ 1 ครั้ง/สัปดาห์
• ใช้ยาสีฟันผสมฟลูออไรด์

• เปลี่ยนแปรงทุก 2-3 เดือน หรือแปรงเสื่อมสภาพ เช่น ขนบานออก ฯลฯ
• ใช้ไหมขัดฟันให้ถูกวิธี 1 ครั้ง/วัน
• ตรวจฟันกับหมอฟันทุก 6-12 เดือน

(2). เท้าดี (ตีนดี) = ออกแรง-ออกกำลังเป็นประจำ

• แนะนำให้เดินสะสมเวลาให้ได้อย่างต่ำ 40 นาที/วัน, ขึ้นลงบันได หรือขึ้นลงเนิน 4 นาที/วัน
• หรือออกกำลังหนักปานกลาง เช่น เดินเร็วอย่างต่ำ 30 นาที, 5 ครั้ง/สัปดาห์ ฯลฯ
• หรือออกกำลังหนัก เช่น วิ่งเร็วอย่างต่ำ 30 นาที, 3 ครั้ง/สัปดาห์ ฯลฯ

.

ถ้าไม่มีโอกาสออกกำลังจริงๆ, การเดินไม่เร็ว ไม่เร่งรีบหลังอาหาร แบบที่โบราณเรียกว่า "เดินย่อยอาหาร" หลังอาหาร 10-15 นาที ทุกมื้อ ทั้งมื้อใหญ่มื้อเล็ก ช่วยได้

.

เมื่อ "มีดี 2 อย่าง" คือ "ปากดี เท้าดี(ตีนดี)" แล้ว ให้ป้องกัน หรือลดเสี่ยงสมองเสื่อม (หลายชนิด) ด้วยวิธีอื่นๆ เพิ่มดังนี้ [ mayoclinic ]; [ NIH ]

.

(1). ไม่นั่งนานเกิน 1 ชั่วโมง/ครั้ง

.

เช่น ให้ลุกขึ้นยืนสลับนั่ง เดินสลับ เดินไปล้างมือด้วยสบู่-บ้วนปาก-ดื่มน้ำ-ปัสสาวะ (ฉี่) ฯลฯ

.

(2). ใช้สมองทำงานสร้างสรรค์ + เรียนต่อเนื่องตลอดชีวิต

.

เช่น ฝึกภาษาต่างประเทศ ท่องบทสวดมนต์หลายภาษา (เช่น บาลี-ไทย ฯลฯ), พูดคำ "ขอบคุณ-ขอโทษ-ขอบใจ" บ่อยๆ เพื่อลดการมองโลกในแง่ร้าย (มองโลกแง่ร้ายนานๆ เพิ่มเสี่ยงเครียด ซึมเศร้า)

.

(3). กินอาหารสุขภาพ

• เน้นลดข้าวขาว-ขนมปังขาว-แป้งขาว-อาหารทำจากแป้ง-น้ำตาล-อาหารทอด
• เปลี่ยนข้าวขาวเป็นข้าวกล้อง ขนมปังขาวเป็นขนมปังเติมรำสีน้ำตาล (โฮลวีต)
• กินผักผลไม้ทั้งผล (ไม่ใช่น้ำผลไม้กรองกากทิ้ง) > แนะนำให้มีผักตระกูลกะหล่ำ เช่น บรอคโคลี กะหล่ำ ฯลฯ ตามโอกาส

• ลดเนื้อแดง หรือเนื้อสัตว์ใหญ่ เช่น หมู แพะ แกะ วัว ฯลฯ
• ลดเนื้อสำเร็จรูป เช่น ไส้กรอก เบคอน หมูหยอง หมูยอ หมูแผ่น ฯลฯ
• กินปลาที่ไม่ทอด เช่น นึ่ง ต้ม แกง ปลากระป๋อง (ปลากระป๋องส่วนใหญ่ใช้การอบความร้อน ไม่ใช่ดอง และไม่ใช่ทอด)

(4). ตรวจเช็คความดันเลือด น้ำตาลในเลือด ไขมันในเลือดหรือโคเลสเตอรอล

• รักษาให้ต่อเนื่องถ้าเป็นโรค หรือเป็นกลุ่มเสี่ยงต่อโรค

(5). ไม่สูบบุหรี่

.

(6). ไม่ดื่มหนัก

.

(7). ป้องกันอุบัติเหตุส่วนหัว และโรคทำร้ายสมอง

• สวมหมวกกันน็อค หรือใช้เข็มขัดนิรภัย
• เมาไม่ขับ ง่วงไม่ขับ
• ไม่กินเนื้อดิบ หมูดิบ เพื่อป้องกันพยาธิตัวตืดขึ้นสมอง

• กางมุ้ง ใช้มุ้งลวด +/- ฉีดวัคซีนป้องกันโรคสมองอักเสบญ๊่ปุ่นบี
• ระวังสารตะกั่ว โดยเฉพาะหม้อต้มน้ำก๋วยเตี๋ยว น้ำซุป, ตู้น้ำกดที่เชื่อมด้วยตะกั่ว
• ล้างมือด้วยสบู่ก่อนกินอาหาร ดื่มน้ำ เพื่อป้องกันโลหะหนัก เช่น ตะกั่ว ฯลฯ จากหมึกพิมพ์ โดยเฉพาะหลังอ่านหนังสือพิมพ์ หนังสือ สัมผัสสีทาบ้าน

ถึงตรงนี้... ขอให้ท่านผู้อ่านมีสุขภาพดีไปนานๆ ครับ

.

 > [ Twitter ]

• ขอขอบพระคุณ / Thank
  
• นพ.วัลลภ พรเรืองวงศ์. 30 กรกฎาคม 56. ยินดีให้ท่านนำบทความไปใช้ได้ โดยอ้างที่มา และไม่จำเป็นต้องขออนุญาต... ขอบคุณครับ > CC: BY-NC-ND.
• ข้อมูล ทั้งหมดเป็นไปเพื่อการส่งเสริมสุขภาพ ไม่ใช่วินิจฉัยหรือรักษาโรค; ท่านที่มีโรคประจำตัวหรือความเสี่ยงต่อโรคสูง จำเป็นต้องปรึกษาหมอที่ดูแลท่านก่อนนำข้อมูลไปใช้