สถานการณ์โรค มือ เท้า ปาก จังหวัดชุมพร

โรคมือ  เท้า  ปาก
Hand, Foot and Mouth Disease
สำนักโรคติดต่อทั่วไป กรมควบคุมโรค
กระทรวงสาธารณสุข

โรคมือ  เท้า  ปาก
 เกิดจากเชื้อไวรัสลำไส้หรือเอนเทอโรไวรัสหลายชนิด  พบได้บ่อยในกลุ่มเด็กทารกและเด็กเล็กอายุต่ำกว่า 5 ปี โรคเกิดประปรายตลอดปี แต่จะเพิ่มมากขึ้นในหน้าฝน ซึ่งอากาศมักเย็นและชื้น   โดยทั่วไปโรคนี้มีอาการไม่รุนแรง 
การแพร่ติดต่อของโรค
 การติดต่อส่วนใหญ่เกิดจากได้รับเชื้อไวรัสเข้าสู่ปากโดยตรง โรคแพร่ติดต่อง่ายในช่วงสัปดาห์แรกของการป่วย  โดยเชื้อไวรัสอาจติดมากับมือหรือของเล่นที่เปื้อนน้ำลาย น้ำมูก น้ำจากตุ่มพองและแผล  หรืออุจจาระของผู้ป่วย  และอาจเกิดจากการไอจามรดกัน  ในระยะที่เด็กมีอาการทุเลาหรือหายป่วยแล้วประมาณ 1 เดือน  จะพบเชื้อในอุจจาระได้  แต่การติดต่อในระยะนี้จะเกิดขึ้นได้น้อยกว่า 
อาการของโรค
หลังจากได้รับเชื้อ  3 - 6 วัน ผู้ติดเชื้อจะเริ่มแสดงอาการป่วย  เริ่มด้วยมีไข้ต่ำ ๆ  อ่อนเพลีย ต่อมาอีก 1-2 วัน มีอาการเจ็บปากและไม่ยอมทานอาหาร เนื่องจากมีตุ่มแดงที่ลิ้น เหงือก และกระพุ้งแก้ม  ตุ่มนี้จะกลายเป็นตุ่มพองใส  ซึ่งบริเวณรอบ ๆ จะอักเสบและแดง  ต่อมาตุ่มจะแตกออกเป็นแผลหลุมตื้น ๆ  จะพบตุ่มหรือผื่น (มักไม่คัน) ที่ฝ่ามือ นิ้วมือ ฝ่าเท้า และอาจพบที่ก้นด้วย  อาการจะทุเลาและหายเป็นปกติภายใน  7-10 วัน
สถานการณ์
            จากการที่มีข่าวการระบาดของโรคมือ เท้า ปากที่ประเทศมาเลเซีย โดยมีรายงานการเกิดโรคตั้งแต่ต้นปีจนถึงวันที่ 18 เดือนกุมภาพันธ์ 2549 พบเด็กป่วย 942 รายและเสียชีวิต 4 ราย ซึ่งสูงกว่าช่วงเวลาเดียวกันของปี 2548 เกือบ 4 เท่า กระทรวงสาธารณสุข ประเทศมาเลเซีย จึงได้สั่งปิดโรงเรียนอนุบาลในเมือง Borneo รัฐ Sarawak จำนวน 488 แห่งเป็นเวลา 2 สัปดาห์ เพื่อป้องกันการระบาดของโรค และในประเทศบรูไน ก็พบเด็กป่วย 16 ราย เสียชีวิต 1 ราย ภายหลังจากมีการระบาดในประเทศมาเลเซีย
         สำหรับสถานการณ์ในประเทศไทย จากรายงานการเฝ้าระวังทางระบาดวิทยา ของสำนักระบาดวิทยา ตั้งแต่ต้นปี - 8 มีนาคม 2549 พบผู้ป่วย 181 ราย อัตราป่วย 0.29 ต่อประชากรแสนคน ไม่มีผู้เสียชีวิต พบผู้ป่วยสูงกว่าค่ามัธยฐานย้อนหลัง 3 ปีในเดือนมกราคม 2549 จังหวัดที่มีอัตราป่วยสูง คือ ลำพูน 5.93 ต่อประชากรแสนคน ลำปาง 4.36 และน่าน 3.93 ต่อประชากรแสนคน มีการระบาด 2 ครั้งที่จังหวัดลำปางและน่าน กลุ่มอายุที่พบมาก คือ กลุ่มอายุ 1 ปีจำนวน 46 ราย กลุ่มอายุ 2 ปี 36 ราย และ3 ปี 36 ราย และผลการตรวจทางห้องปฏิบัติการจากกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์จำนวน25รายพบEnterovirus71จำนวน5ราย

การรักษา
โรคนี้ไม่มียารักษาโดยเฉพาะ  แพทย์จะให้ยารักษาตามอาการ เช่น ยาลดไข้  ยาแก้ปวด ควรเช็ดตัวเพื่อลดไข้เป็นระยะ  และให้ผู้ป่วยรับประทานทานอาหารอ่อน ๆ  รสไม่จัด  ดื่มน้ำและน้ำผลไม้  และนอนพักผ่อนมาก ๆ  ถ้าเป็นเด็กอ่อน  อาจต้องป้อนนมให้แทนการดูดจากขวดตามปกติโรคมักไม่รุนแรงและไม่มีอาการแทรกซ้อน แต่เชื้อไวรัสบางชนิดอาจทำให้มีอาการรุนแรงได้  จึงควรสังเกตอาการของเด็กอย่างใกล้ชิด หากพบมีไข้สูง ซึม ไม่ยอมทานอาหารและดื่มน้ำ  อาเจียนบ่อย  หอบ  แขนขาอ่อนแรง  อาจเกิดภาวะสมองหรือกล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ หรือน้ำท่วมปอด  ซึ่งอาจรุนแรงถึงขั้นเสียชีวิตได้  ต้องรีบพาไปโรงพยาบาลใกล้บ้านทันที
 
การป้องกันโรค

โรคนี้ยังไม่มีวัคซีนป้องกัน แต่ป้องกันได้โดยการรักษาสุขอนามัย ผู้ปกครองควรแนะนำบุตรหลานและผู้เลี้ยงดูเด็กให้รักษาความสะอาด  ตัดเล็บให้สั้น หมั่นล้างมือบ่อย ๆ (ด้วยน้ำและสบู่)  โดยเฉพาะหลังการขับถ่ายและก่อนรับประทานอาหาร   รวมทั้งการใช้ช้อนกลาง  และหลีกเลี่ยงการใช้สิ่งของร่วมกัน  เช่น  แก้วน้ำ  หลอดดูด  ผ้าเช็ดหน้า  และผ้าเช็ดมือ  เป็นต้น
สถานรับเลี้ยงเด็กและโรงเรียนอนุบาล ต้องจัดให้มีอ่างล้างมือและส้วมที่ถูกสุขลักษณะ หมั่นดูแลรักษาสุขลักษณะของสถานที่และอุปกรณ์เครื่องใช้ให้สะอาดอยู่เสมอ  รวมถึงการกำจัดอุจจาระเด็กให้ถูกต้องด้วย หากพบเด็กป่วย  ต้องรีบป้องกันไม่ให้เชื้อแพร่ไปยังเด็กคนอื่น ๆ  ควรแนะนำผู้ปกครองให้รีบพาเด็กไปพบแพทย์  และหยุดรักษาตัวที่บ้านประมาณ  7  วันหรือจนกว่าจะหายเป็นปกติ  ระหว่างนี้ไม่ควรพาเด็กไปในสถานที่แออัด  เช่น สนามเด็กเล่น  สระว่ายน้ำ และห้างสรรพสินค้า  และผู้เลี้ยงดูเด็กต้องล้างมือให้สะอาดทุกครั้งหลังสัมผัสน้ำมูก น้ำลาย  หรืออุจจาระเด็กป่วย
หากมีเด็กป่วยจำนวนมาก อาจจำเป็นต้องปิดสถานที่ชั่วคราว (1-2 สัปดาห์) และทำความสะอาดฆ่าเชื้อโรค  โดยอาจใช้สารละลายเจือจางของน้ำยาฟอกขาว 1 ส่วนผสมกับน้ำ 30 ส่วน

ติดต่อขอคำแนะนำเพิ่มเติม
สถานบริการสาธารณสุขทุกแห่ง
ศูนย์ปฏิบัติการกรมควบคุมโรค  โทร. 0-2590-3333
สำนักโรคติดต่อทั่วไป  กรมควบคุมโรค  โทร. 0-2590-3194

ค้นหาข้อมูลเพิ่มเติม
เว็บไซต์สำนักโรคติดต่อทั่วไป  กรมควบคุมโรค eid_knowledge_Enterovirus.html 
เว็บไซต์กระทรวงสาธารณสุข  http://www.moph.go.th

แจ้งการระบาดของโรค
สำนักระบาดวิทยา  กรมควบคุมโรค  โทร. 0-2590-1882

         ผู้ให้ข้อมูล    งานระบาดวิทยา         สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดชุมพร
          โทร. 0-7751-1040     ต่อ 311

ข้อมูลเพิ่มเติม

          สำหรับสถานการณ์ในประเทศไทย จากรายงานการเฝ้าระวังทางระบาดวิทยา ของสำนักระบาดวิทยา ตั้งแต่ต้นปี – 19  กันยายน   2549 พบผู้ป่วย 1,418 ราย อัตราป่วย 2.27 ต่อประชากรแสนคน ไม่มีผู้เสียชีวิต พบผู้ป่วยสูงกว่าค่ามัธยฐานย้อนหลัง 3 ปี

          สถานการณ์ในจังหวัดชุมพร  จากรายงานการเฝ้าระวังทางระบาดวิทยา   ตั้งแต่ต้นปี ถึงวันที่   19  กันยายน   2549 พบผู้ป่วย   10 ราย อัตราป่วย    2.07   ต่อประชากรแสน   ไม่มีผู้ป่วยเสียชีวิต  โดยพบผู้ป่วยที่ 
อำเภอเมืองชุมพร       จำนวน 1 ราย ที่ ตำบลปากน้ำชุมพร
อำเภอหลังสวน          จำนวน  2 ราย ที่  ตำบลวังตะกอ  2 ราย
อำเภอพะโต๊ะ             จำนวน  2  ราย  ที่ ตำบลพะโต๊ะ   2 ราย
อำเภอสวี                   จำนวน 2 ราย  ที่ ตำบลเขาทะลุ  1   ราย   ตำบลเขาค่าย
อำเภอทุ่งตะโก          จำนวน  3  ราย  ที่  ตำบลตะโก