เยี่ยมผู้สูงอายุ เมืองนาคานคร ... หนองคาย (2) @ ชมรมผู้สูงอายุพระธาตุบังพวน และ รพ.สต.พระพุทธบาท

เรื่องราว กิจกรรมส่งเสริมสุขภาพช่องปากของ ผู้สูงอายุ ที่ รพ.สต.พระธาตุบังพวน คุณจุฑามาศ จันศรี พ่อตาลอุ่น และพ่อไผ่ มาเล่าให้ฟังว่า ที่ชมรมผู้สูงอายุพระธาตุบังพวน ผู้สูงอายุทำอะไรกันบ้าง

ที่ตำบลพระธาตุบังพวน มี 14 หมู่บ้าน ประชากรประมาณ 10,684 คน ผู้สูงอายุ 1,200 กว่าคน เป็นสมาชิกชมรมฯ ประมาณ 700 คน ชมรมนี้ อยู่ที่ตำบลพระธาตุบังพวน อำเภอเมือง จังหวัดหนองคาย เป็นชมรมผู้สูงอายุเมื่อปี 2545 มีการจัดตั้งชมรม และตั้งสงเคราะห์ขึ้น และเข้าเป็นชมรมผู้สูงอายุ เมื่อปี 2551 เริ่มทำกิจกรรมการส่งเสริมสุขภาพช่องปาก โดย มีการทำกิจกรรมให้ผู้สูงอายุได้รับการตรวจสุขภาพช่องปาก รวมทั้งมีการตรวจวัดความสูง รอบเอว ความดัน ร่วมด้วย

ผู้สูงอายุจะมีการทำกิจกรรมการออกกำลังกาย ตามกำลังของผู้สูงอายุ กิจกรรมท่าฤาษีดัดตน กินข้าวร่วมกัน และมีการละเล่นต่างๆ

คุณจุฑามาศเล่าว่า กิจกรรมที่ทำในชมรมผู้สูงอายุได้รับงบฯ จากกองทุนทันตกรรม ปี 2554 จึงมาคุยกันใน นสค. ว่า เราจะจัดกิจกรรมอะไรบ้าง ที่จะลงไปแบบบูรณาการ รวมทั้งเน้นเรื่องฟัน จะทำให้เราก็ได้งานของเรา และเขาก็จะได้งานของเขาด้วย 

จึงมีการทำกิจกรรม เริ่มตั้งแต่ ชั่งน้ำหนัก วัดส่วนสูง รอบเอว ความดัน และมีการตรวจสุขภาพช่องปากให้ผู้สูงอายุทุกคน ในขณะที่ตรวจสุขภาพช่องปาก ผู้ช่วยแพทย์แผนไทยจะสอนฤาษีดัดตนไปพร้อมๆ กัน บวกกับการให้ความรู้แก่ผู้สูงอายุ จากเจ้าหน้าที่ ปี 2554 เป็นการให้ความรู้ ในเรื่องเรื่อง อาหารสำหรับผู้สูงอายุ และการดูแลสุขภาพช่องปาก

หลังจากทำกิจกรรมทั้งหมด จะมีกิจกรรมนันทนาการร่วมกัน ผู้สูงอายุแต่ละหมู่บ้าน จะส่งตัวแทนออกมา ร้องเพลงผะญ๋าบ้าง หมอลำบ้าง ทำให้ผู้สูงอายุทุกคนมีความสุข สนุกสนาน และรับประทานอาหารร่วมกัน เป็นการเสร็จกิจกรรมในช่วงวัน

และจะมีการติดตามว่า ปี 2554 ผู้สูงอายุที่เข้าร่วมโครงการฟันเทียม มีปัญหาอะไร ติดตามเยี่ยมที่บ้าน ว่า ต้องการอะไรเพิ่มเติมหรือไม่ ถ้าต้องการพบหมอ จะนัดส่งต่อให้ รพ.หนองคาย มีช่องทางด่วนให้ผู้สูงอายุเข้ารับบริการ

สำหรับการตรวจสุขภาพช่องปาก ... เมื่อตรวจฟันเสร็จแล้ว จะมีการแจ้งให้ทราบว่า ผู้สูงอายุมีปัญหาสุขภาพช่องปากอย่างไรบ้าง จะต้องรักษาอย่างไร มีจำนวนฟันคงเหลือเท่าไร ต้องใส่ฟันเทียมหรือไม่ คนที่สนใจ จะไปติดตามต่อ โดยให้ผู้สูงอายุไปหาที่ รพ.สต. เพื่อตรวจสุขภาพช่องปากอย่างละเอียดอีกครั้ง ทำการรักษาเบื้องต้น เมื่อเตรียมช่องปากเรียบร้อย จะทำใบส่งตัวไปที่ รพ.หนองคาย เพื่อเข้าร่วมโครงการฟันเทียมพระราชทานต่อไป

ที่ผ่านมา มีผู้เข้าร่วมโครงการ ได้ใส่ฟันเทียม และติดตามเยี่ยมเยียน 13 ราย

การทำกิจกรรมใหักับผู้สูงอายุในชมรมฯ จะมีปัญหาว่า ชมรมฯ มีสมาชิก 700 กว่าคน ไม่สามารถนมาเข้าร่วมกิจกรรมได้ทั้งหมด จะมาประมาณ 132 คน จึงแก้ปัญหาโดยการลงไปเยี่ยมที่ชุมชนอีกครั้งหนึ่ง ร่วมกับ อสม.เชี่ยวชาญด้านทันตฯ ในแต่ละหมู่บ้าน ซึ่งมีหมู่บ้านละ 2 คน มีการไปให้สุขศึกษา และตรวจสุขภาพช่องปาก

ปี 2555 มีการขยายกิจกรรมไปลงที่ หินโฮม และศรีกาย พระธาตุบังพวน มีการดำเนินการต่อ แต่มีการปรับเปลี่ยนกับทีม นสค. ว่า ปีนี้เราจะทำสัญจรไปทุกหมู่บ้าน หมู่บ้านใกล้กันมารวมกัน ช่วงเช้า ตรวจสุขภาพช่องปาก ให้คำแนะนำ และช่วงบ่ายจะไปเดินเยี่ยมบ้าน ในรายที่ไม่สามารถมาร่วมกิจกรรมได้

คุณพ่อไผ่ ให้แนวคิดการทำให้ชุมชนมีสุขภาพ สุขภาพช่องปากที่ดี ไว้ว่า ... เรื่องนิสัยการดูแลสุขภาพช่องปากของชาวบ้าน นิสัยเพื่อนบ้าน รวมทั้งเรื่องการดูแลช่องปาก 

การขับเคลื่อนส่งเสริมสุขภาพช่องปากเริ่มมาแต่ นิสัยเพื่อนบ้าน พ่อแม่ คนในครอบครัว หรือ เด็กเยาวชน ให้เขามาขับเคลื่อนพร้อมๆ กันจะได้ประโยชน์หลาย อย่างไร

• หนึ่ง ผู้เฒ่าไปวัด ผู้สูงอายุดูแลช่องปากได้ถูกต้องหรือไม่ ให้พระอาจารย์ถามมา 
• เยาวชนของชุมชน เหมือนกัน ให้ อบต. ขับเคลื่อนไปพร้อมๆ กัน ... เยาวชน ครูบาอาจารย์ ดูแลนักเรียน พ่อแม่ ได้บอกลูกว่า แปรงฟันแบบไหนหรือเปล่า ทำอย่างไรที่ถูกลักษณะ ครั้นดูแลแล้ว ครูต้องช่วยสอน ขับเคลื่อนไปพร้อมๆ กันด้วย ... เด็กอนุบาล 1 อนุบาล 2 ครูได้บอกวิธีการแปรงฟันที่ถูกต้องหรือไม่ หรือ รพ.สต. ลงไปแนะนำ ให้กับครู ให้แนะนำ นร. ให้ขับเคลื่อนไปพร้อมๆ กัน
• และเมื่อเวลามีกิจกรรม หรือ ผู้สูงอายุไปรับของชำร่วย ที่ อบต. ให้ อบต. มีโครงการ ผู้เฒ่าได้ดูแลช่องปากดีแล้วหรือยัง ฟันมีครบทุกซี่ไหม หรือหายไป และดูแลตัวเองดีหรือยัง

3 เรื่องนี้ ไปพร้อมๆ กัน จะได้ประโยชน์มาก

ทำอย่างไรให้ขับเคลื่อนไปได้ ... เพื่อนบ้านรู้นิสัยของเพื่อนบ้านว่า ทำอย่างไร ดูแลอย่างไร ดูแลตัวเองเจ้าของเองก่อน ก่อนที่จะแนะนำคนอื่น นิสัยเจ้าของเป็นอย่างไร ได้ดูเจ้าของเต็มที่ไหม หรือดูแลเจ้าของเต็มร้อยไหม

เมื่อเวลาพ่อของตำบลแนะนำลูกบ้าน บ้านนั้นบ้านนี้ ได้ดูแลฟันเต็มร้อยไหม ครั้นไปทางวัด ก็ให้ พระอาจารย์แนะนำ ครั้นไปโรงเรียน ก็ให้ครูบาอาจารย์แนะนำ ก็จะได้ขับเคลื่อนไปพร้อมๆ กัน มีผู้ใหญ่บ้าน ผู้นำ กรรมการ ก็จะได้แนะนำไปพร้อมๆ กัน ก็จะได้ประโยชน์หลายอาชีพไปเลย

ถ้าเราไปแต่ รพ.สต. รร. ไม่รู้ อบต. ไม่รู้ พระไม่รู้ ก็เดินไปขาเดียว ก็จะไม่แข็งแรง

นี่ละคะ ... แนวคิดของพ่อไผ่ ... "มันจะเกิดเป็น ฟันดีศรีตำบล เลยครับ ... หรือ ฟันดีศรีพระธาตุ ก็ได้"

ตอนนี้ ที่พระธาตุบังพวนกำลังทำอยู่ โดยเชิญท่านพระครู เชิญครู อบต. มาประชุม ปราศรัยกันว่าจะขับเคลื่อนแบบไหน จะดี เพราะว่า เยาวชนที่อยู่ตามบ้าน ต้องรวมตั้งแต่เรื่องฟัน เรื่องเด็กติดยา และสิ่งที่ไม่ดีอื่นๆ ก็จะได้ครอบคลุมหมด 6 มิติ ให้บอกกันได้ว่า บ้านเราจะทำอย่างไร ตำบลเราจะทำอย่างไร ทำแบบนี้ๆ ดีไหม ... ก็จะเป็นกิจกรรมที่จะได้ทำร่วมกันต่อไป

@ รพ.สต.พระพุทธบาท

ชมรมผู้สูงอายุที่นี่ เป็นชมรมที่มีจุดแข็ง เพราะอยู่ใกล้วัดหินหมากเป้ง (หลวงปู่เทศ) มีการบูรณาการงบประมาณที่ได้ ที่ได้จากน้ำใจจากผู้สูงอายุกันเอง ที่นัดเขาทุกเดือน บางทีเขามาไม่ได้ ปวดแข้งปวดขา ก็จะไปรับ ทำให้เขาพยายามมาร่วมกิจกรรม และที่นี่มีการบูรณาการกิจกรรม คือ ด้วยความที่ใกล้วัด ก็จะนิมนต์พระมาร่วมกิจกรรมด้วย เป็นการทำให้ผู้สูงอายุได้อีก 1 อ คือ การจัดการอารมณ์ ลดความเครียด มา ลปรร. เล่าสู่กันฟัง เพื่อป้องกันไม่ให้มีความเครียด เพราะว่าที่พื้นที่นี้มีคนฆ่าตัวตายบ่อย จึงเป็นการเฝ้าระวังผู้สูงอายุในเรื่องนี้ไปด้วย

ส่วนผู้สูงอายุที่ไม่สามารถเข้ามาร่วมกิจกรรม จะมีกลยุทธ์ในส่วนของ นสค. ไปเยี่ยมบ้าน มีการมาคุยกันในวง นสค. บอกเล่าปัญหา ทำกิจกรรมบูรณาการกัน โดยมองร่วมกันว่า ถ้าสภาพร่างกายผอม ไม่มีฟัน ก็จะยิ่งแย่ เราก็จะทำงานไปด้วยกัน ดูสุขภาพร่างกายด้วย และดูสุขภาพช่องปากด้วย

ปีนี้ จะปรับกลยุทธ์ไปทุกหมู่บ้าน เพราะ ตั้งใจว่า อยากให้การดูแล และการส่งเสริมสุขภาพไปถึงเขาจริงๆ 

รวมเรื่อง เยี่ยมผู้สูงอายุ เมืองนาคานคร ... หนองคาย