ยังมองไม่เห็นเศรษฐกิจพอเพียง
มีเรื่องที่คอยสะกิดใจให้เขียน "ยังมองไม่เห็นเศรษฐกิจพอเพียง" คือเรื่องการเข้าค่ายลูกเสือในปัจจุบันนี้ ด้วยเห็นว่าการกระทำ และหลักปฎิบัติ ไม่ได้ส่งเสริมเรื่องเศรษฐกิจพอเพียงตามโอกาสที่มี ซ้ำยังเป็นการส่งเสริมเรื่อง "เศรษฐกิจเกินพอเพียง" ไว้อย่างแน่นหนาแก่เยาวชน
นโยบายของกระทรวงศึกษาธิการกำหนดชัดเจนให้โรงเรียนจัดกิจกรรมการเรียนการสอนในเรื่องสร้างค่านิยมแบบเศรษฐกิจพอเพียงให้กับ นักเรียน โดยโรงเรียนต้องบริหารจัดการเรียนการสอนในรูปแบบใดก็ได้ อาจจะจัดเป็นโครงการ หรือบูรณาการไว้ในเนื้อหาหนึ่งเนื้อหาใดที่เห็นว่า เหมาะสม กิจกรรมเข้าค่ายลูกเสือเป็นกิจกรรมที่สามารถส่งเสริมค่านิยม "เศรษฐกิจพอเพียง" ได้อย่างมากโรงเรียนทุกโรง ผู้บริหาร คณะครูไม่ควร มองข้าม โดยบริหารจัดการเรียนการสอนผ่านกิจกรรมเข้าค่ายของลูกเสือ หลักสูตรลูกเสือมีการกำหนดเนื้อหากิจกรรมสอดแทรกค่านิยมเศรษฐกิจ พอเีพียงเสริมเข้าเป็นพิเศษ
โรงเรียนหลายโรงยังบริหารจัดการเรื่องนี้ไม่สอดคล้องกับงานนโยบาย เห็นได้จากมีโรงเรียนทางปักษ์ใต้ หรือที่อื่น ๆหลายโรงเรียนนำลูกเสือ ไปเข้าค่ายต่างจังหวัด จัดกิจกรรมเข้าค่ายลูกเสือในเมืองแทนที่จะจัดกิจกรรมเข้าค่ายลูกเสือในป่าเขาลำเนาไพร การไปเข้าค่ายในเมืองเป็นเรื่องที่ผิด ต่อหลักการวิชาลูกเสือโดยสิ้นเชิง ยิ่งหากกระทรวงศึกษาธิการมีนโยบายให้โรงเรียนสร้างค่านิยมเรื่องเศรษฐกิจพอเพียงให้แก่เด็กด้วยแล้วก็ยิ่งผิดพลาด ยกกำลังสอง
การเดินทางไปต่างจังหวัดต้องใช้เวลานาน ยิ่งข้ามเขตข้ามภาคก็ยิ่งเพิ่มขึ้น ระยะทางเพิ่ม เวลาเพิ่ม ค่าใช้จ่ายเป็นค่ารรถ ค่าอาหารก็เพิ่มขึ้น จุดนี้เองที่ไม่ได้สนับสนุนนโยบายการเสริมสร้างค่านิยม "เศรษฐกิจพอเพียง" ให้แก่นักเรียน กลับส่งเสริมค่านิยม "เศรษฐกิจเกินพอเพียง"
กิจกรรมอื่น ๆ ของลูกเสือที่ตั้งค่ายพักแรมอยู่ในเมืองล้วนไม่สนับสนุนเรื่องค่านิยมเศรษฐกิจพอเพียงได้เลย การพักอยู่ในค่ายที่สร้างไว้ถาวร แล้วก็ดี การรับประทานอาหารจากโรงครัวที่คอยบริการก็ดี กิจกรรมเดินทางไกลที่เิดินในเมืืองแทนการเดินป่าก็ดี เหล่านี้ล้วนแต่ไม่สนับสนุนการ สร้างค่านิยมเกี่ยวกับเรื่องเศรษฐกิจพอเพียงได้เลย นอกจากนี้คือสภาพภูมิประเทศ รวมทั้งกิจกรรมบางส่วนนอกจากการไม่สนับสนุนสร้างค่านิยม เรื่องดังกล่าวได้แล้วยังขาดสภาพความเป็นลูกเสือที่แท้จริง ลูกเสือที่แท้จริงต้องสัมผัสกับป่าเขาลำเนาไพร
การที่ลูกเสือได้เข้าค่ายในสภาพภูมิประเทศที่เป็นธรรมชาติ กิจกรรมต่าง ๆ สามารถดำเนินไปด้วยความสอดคล้องของความเป็นลูกเสือ การได้ ปฎิบัติกิจกรรมในการอยู่ร่วมกันในค่ายแบบชีวิตของชาวป่า เช่นการสร้างค่ายพักแรม การหุงหาอาหารแบบชาวป่า การช่วยเหลือเกื้อกูลในหมู่ลูกเสือ ที่ได้จัดแบ่งไว้ตามหน้าที่ หรืออื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง เหล่านี้คือวิชาความรู้ของลูกเสือที่แท้จริง และยังส่งเสริมค่านิยมเศรษฐกิจพอเพียงตามนโยบายของ กระทรวงศึกษาธิการได้เป็นอย่างดี
ขอชี้ให้เห็นว่ากิจกรรมการเข้าค่ายลูกเสือแบบ "ลูกเสือป่า" มีส่วนในการส่งเสริมค่านิยมเศรษฐกิจพอเพียงได้อย่างไร รวมทั้งส่งเสริมวิชาลูกเสือ อย่างไร ขณะเดียวกันก็ได้มองเปรียบเทียบการเข้าค่ายลูกเสือแบบ "ลูกเสือเมือง" ดังที่กล่าวไว้พอสังเขปบ้างแล้ว ถึงตรงนี้ขอตกลงการใช้คำเพื่อความ สะดวก และเข้าใจคือ ลูกเสือที่เข้าค่ายในเมืองเรียกว่า "ลูกเสือเมือง" ส่วนลูกเสื่อที่เข้าค่ายในป่าดงพงไพรเรียกว่า "ลูกเสือป่า" พอยกสองคำนี้ชี้แจงให้ ทราบคงมีความรู้สึกว่ามองสภาพการณ์ต่าง ๆ ได้ง่ายขึ้น เห็นภาพพจน์ดีขึ้น
กิจกรรมเดินทางไกลของลูกเสือป่าสอนให้เกิดความสำนึก เกิดความนึกคิดเรื่องความประหยัดได้อย่างดี เช่นเรื่องน้ำดื่ม หากผู้กำกับลูกเสือบอก กับลูกเสือว่า ระยะทางที่จะเดินทางไกลประมาณ 10 กิโลเมตร เส้นทางที่ผ่านไม่มีแหล่งน้ำ น้ำที่พอจะหาได้คือน้ำจากเถาวัลย์พืช น้ำจากต้นกล้วย เท่านั้น จากคำบอกเล่าของผู้กำกับเพียงเท่านี้ก็จะทำให้ลูกเสือมีความคิดเรื่องประหยัดน้ำได้ทันที ฉะนั้นหลักสูตร และกิจกรรมต้องมีการวางแผนอย่าง ดี เพื่อสร้างค่านิยมเรื่องเศรษฐกิจพอเพียงอย่างเหมาะสมกลมกลืน สร้างหลักสูตรที่รองรับไว้แล้วต่อไปก็เป็นเรื่องของผู้กำกับที่ต้องเน้นกิจกรรมอย่าง เข้าใจ
กิจกรรมเดินทางไกลยังสอนให้ลูกเสือมีความอดทน มีความเพียรพยายาม มีจิตใจช่วยเหลือเกื้อกูล รู้จักเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ เกิดความเมตตากรุณา ขึ้นอย่างไม่รู้ตัว หากผู้กำกับสอนเน้นให้เห็นความสำคัญในเรื่องการอยู่ร่วมเป็นหมู่ ว่าควรปฎิบัติตนอย่างไร นี่คือการเสริมสร้างให้ลูกเสือเกิดทัศนคติ ที่ดีในด้านต่าง ๆ ซึ่งล้วนแต่เป็นคุณลักษณะอันพึงประสงค์ สร้างคุณธรรมพื้นฐานในการอยู่ร่วมแบบเศรษฐกิจพอเพียงอีกด้วย
การสร้างค่ายด้วยไม้ ด้วยใบไม้ใบหญ้า การใช้เชือกผูกแทนตะปู การปรุงอาหารแบบชาวป่า รู้จักใช้ไม้ฟืน รู้จักก่อไฟ รู้จักใช้วัสดุจากธรรม ชาติแทนภาชนะ เช่น ใช้ไม้ใฝ่หลามข้าวเป็นต้น กิจกรรมเหล่านี้ผู้กำกับต้องเน้น และส่งเสริมการปฎิบัติจริงอย่างชัดเจนเป็นรูปธรรม คือควบคุม และ คอยให้ความรู้อย่างถูกต้องทั่วถึง
การปลูกฝังให้เห็นการดำรงชีพแบบเศรษฐกิจพอเพียงอีกอย่างหนึ่งคือ หลังจากสร้างค่ายเสร็จผู้กำกับให้ความรู้แก่ลูกเสือเกี่ยวกับเรื่องเศรษฐกิจ พอเพียงโดยตรง โดยสร้างสถานการณ์ว่า หากเราต้องพักอยู่ที่นี่เป็นเวลา 1 ปี เราจะแก้ปัญหาเรื่องการดำเนินชีวิตในการอยู่ร่วมอย่างไร ใช้วิธีการ พูดคุย อภิปราย ผลสรุปคงได้มา และน่าจะสรุปออกมาในรูปดังนี้ ต้องค้นหาแหล่งนำ้ ต้องปลูกพืชผักสวนครัว ต้องปลูกข้าวไว้กิน ต้องเลี้ยงปลา ต้อง เลี้ยงไก่ไว้กินเนื้อกินไข่ อะไรก็แล้วแต่ที่ออกมาจากการกำหนดสถานการณ์ ผู้กำกับชี้ให้เห็นว่านี้คือหลักเศรษฐกิจพอเพียง การดำเนินชีวิตต้องพึงพา เพื่อนฝูง และตนเองอย่างนี้ ในก้าวต่อไปเรื่องการต่อยอดก็จะเป็นเรื่องง่ายขึ้น
นโยบายของกระทรวงศึกษาซึ่งสอดคล้องกับนโยบายของรัฐบาล เกี่ยวกับเรื่องเศรษฐกิจพอเพียงที่วางไว้ หากนำกิจกรรมของลูกเสือ และได้ ปฎิบัติจริงอย่างเป็นรูปธรรมตามแนวที่ได้เสนอไว้ แม้จะเป็นส่วนเล็กน้อยเพียงส่วนหนึ่งคิดว่าพอจะสร้างค่านิยมเรื่องเศรษฐกิจพอเพียงได้บ้างพอ สมควรไม่มากก็น้อย
จากพฤติกรรมที่ครูนำเด็กนักเรียนไปเข้าค่ายลูกเสือแบบ " ลูกเสือเมือง" นั่นบอกถึง "ยังมองไม่เห็นเศรษฐกิจพอเพียง" หากผู้ปฏิบัติตามนโยบาย ยังหลงทาง ยังมีทัศนคติที่ไม่ดีต่อเรื่องนี้ หรือยังไม่เข้าใจในเรื่องนี้อย่างถ่องแท้ เราจะปลูกฝัึงค่านิยม "เศรษฐกิจพอเพียง" ได้อย่างไร
กิจกรรมลูกเสือเป็นเพียงส่วนหนึ่งของการสร้างค่านิยมระบบแบบเศรษฐกิจพอเพียงเท่านั้น กิจกรรมอื่น ๆ ยังอีกมากที่พอจะช่วยสนับสนุนเรื่อง นี้ได้ เช่น โครงการเกษตรเพื่อสนับสนุนอาหารกลางวันโรงเรียน โครงการปลูกพืชผักสวนครัวที่บ้าน โครงการรั้วกินได้ โครงการปลูกไม้ประดับกิน ได้ ฯลฯ เหล่านี้อยู่ที่ความเหมาะสมของโรงเรียนที่จะสรรหากิจกรรมคอยส่งเสริมนักเรียน
เรื่องการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนเพื่อสร้างค่านิยมเศรษฐกิจพอเพียงยังไม่ค่อยเป็นรูปธรรม ทั้งนี้ได้ข้อมูลจากการสังเกต การพูดคุยสอบ ถามจากเพื่อน ๆ ครูด้วยกัน ฉะนั้นการวางแผนนโบบาย แล้วขาดการปฏิบัติอย่างจริงจัง ขาดการติดตามผลถือเป็นเรื่องเปล่าประโยชน์ ขอถามทั้ง หน่วยงานระดับเหนือ และหน่วยงานระดับล่าง ว่า "เรากำลังคิดอะไร" "เรากำลังทำอะไร"
ความเห็น (1)
เห็นด้วยค่ะท่าน แค่เรื่องเข้าค่ายลูกเสือก็เห็นชัดเจนมาก