เกร็ดความรู้เรื่องผ้าไท จากละครรอยไหม

ผ้าซิ่น คืออะไร?

ผ้าซิ่น คือ ผ้าที่เย็บเป็นถุงสำหรับผู้หญิงนุ่ง
โดยจะมีขนาดสั้นยาว และกว้างแคบต่างๆ
กันไปขึ้นอยู่กับรูปร่างของผู้นุ่งและวิธีการนุ่ง

โครงสร้างผ้าซิ่น ของกลุ่มชนชาวไท
จะมีลักษณะที่คล้ายคลึงกันอยู่อย่างหนึ่งคือ
ในซิ่นหนึ่งผืน จะประกอบไปด้วย 3 องค์ประกอบ
ได้แก่ หัวซิ่น  ตัวซิ่น  และตีนซิ่น

เจ้าหญิงมณีรินทร์ ใส่เป็นประจำ
ผ้าซิ่นผืนดังกล่าว เรียกว่า "ซิ่นไหมคำ"
เจ้าของ คือ อาจารย์โกมล พานิชพันธ์
จากพิพิธภัณฑ์โกมลผ้าโบราณ อ.ลอง จ.แพร่

เนื่องจากเป็นผ้าซิ่นที่เป็นงานฝีมือชั้นสูง
ถักทอ และปักตกแต่งด้วยทองคำ
ที่มีน้ำหนักถึง 28 บาท จึงทำให้ผ้าซิ่นผืนนี้
มีมูลค่าสูงถึง 1,900,000 บาท

ซิ่นไหมคำ   เป็นซิ่นของสตรีชั้นสูง
ประจำราชสำนักเชียงตุง นะครับ

มีเรื่องเล่าให้หมู่นักสะสมผ้าโบราณว่า
ซิ่นไหมคำจากราชสำนักเชียงตุงของแท้นั้น
มีมูลค่ามากกว่า 5,000,000 บาท เลยทีเดียว
เพราะว่าซิ่นชนิดนี้ มีความหายากมาก แม้จะเป็นที่ต้องการของ
นักสะสมผ้าโบราณรุ่นใหม่ทั้งหลาย แต่ก็ไม่เคยมีใครได้ไว้ในความครอบครอง
เนื่องจากซิ่นชนิดนี้มีอาถรรพ์ เป็นผ้าโบราณเพียงชนิดเดียวที่เลือกเจ้าของ

นอกจากคุณค่าทางราคาที่ไต่ระดับแพงยับแล้ว
ซิ่นชนิดนี้ก็มีความงดงามไม่เป็นสองรองใครเช่นเดียวกัน

หม่อมบัวเงิน ท่านเป็นช่างทอผ้าฝีมือดีนะครับ
ความรู้ที่หม่อมบัวเงิน อธิบายให้เจ้านางน้อย ฟังก็ดีมากๆ
แม้ว่าจะมีความร้ายกาจยังไง ก็ต้องบอกว่า หม่อมบัวเงิน
มีสปริต ความเป็นครู ที่ดีทีเดียว

ขอชื่มชนคนเขียนบท ที่อุตส่าห์พยายาม ค้นหาข้อมูล
และอยากบอกคุณยิ่งยศ ปัญญา ว่า
ความรู้ที่สอดแทรกมากับละครนั้น
ทำให้อาจารย์ด้านผ้าไทยหลายๆ ท่าน
ปลื้มใจอยู่ไม่น้อยเลย

ในภาพ ด้านล่าง
หม่อมบัวเงิน นุ่งผ้าซิ่นตีนจก
สอดด้วยเส้นเงิน  ทำจำลองของ
โบราณได้สวยมากๆ

 

มาดูทางด้าน
พี่วันดาราบ้างดีกว่าครับ

พี่วันดารา เป็นตัวละครอีกคนนึง
แต่นุ่งผ้าซิ่นได้สวย และเข้ากับเสื้อแทบทุกชุด

บุคลิก ตัวละครแบบพี่วันดารา
จะเห็นได้เยอะมาก ที่เชียงใหม่
เพราะแม่ญิงเชียงใหม่เดียวนี้
หันมานุ่งผ้าซิ่นกันมากขึ้น
และแต่ละคน ก็จะคัดสรร
ผ้าซิ่นที่สวยแปลกตา มาใส่
อวดกันอยู่เสมอๆ  

ผ้าซิ่น ที่พี่วันดารา ชอบนุ่ง
คือ ผ้าลุนตยา เป็นผ้าซิ่นของพม่า
มีลักษณะ คือ มักทำเป็นลายเกลี่ยวคลื่น
สีสันสดใส เช่น สีชมพู สีเขียว สีฟ้า

ใครที่อยากนุ่งผ้าซิ่นในชีวิตประจำวันดูบ้าง
แนะนำว่า ให้หาผ้าชนิดนี้มาลองนุ่งนะครับ
เพราะลวดลายร่วมสมัย และสีสันฉูดฉาด
เหมาะกับคนสมัยใหม่ครับ

ลักษณะของแต่ละลายนะคับ

ในเรื่องหลายคนอาจสงสัย
ว่าผ้าที่ เรรินกำลังทออยู่นั้น
คือ ผ้าชนิดไหน  

ถ้าเอาตามบทประพันธ์เดิม
เจ้านางมณีรินทร์ จะทอผ้าตีนจกครับ
แต่ในบทโทรทัศน์ มีการปรับเปลี่ยน
เมืองของเจ้านางมณีรินทร์ จากเชียงใหม่
ให้เป็นเมืองเชียงตุง
ในละคร เจ้านางมณีรินทร์จึงเปลี่ยนมา
ทอผ้าตุ๊ม แทนครับ

"ผ้าตุ๊ม" หมายถึง ผ้าคลุมหรือผ้าห่มตัวในหน้าหนาว
ที่เชิงของผ้า จะทอเป็นลายเล็กๆ น่ารัก เช่น ลายม้า ลายช้าง
แต่ที่เห็นแวบๆ ในเรื่อง รู้สึกจะเป็นลายม้า นะคับ

ในภาพเป็นลักษณะผ้าตุ๊ม
แบบล้านนา ที่ชาวบ้านทอขึ้นใช้เอง

 

[ธิ]

ชอบมากค่ะ ค้นคว้าเผื่อแผ่ผู้อ่านดีมาก ๆ

ติดตามดูเรื่องนี้เพราะนางเอกและผ้านี่ล่ะค่ะ

คิดถึงตอนเป็นวัยรุ่น

นั่งเล่นที่ "กี่" ของแม่

แอบซัดกระสวยไปมา

ก็เลยพอทอผ้าเป็นนิดหน่อย

ริมผ้าแน่นไป...หย่อนไปบ้าง

แม่ก็ไม่ว่าอะไร

ทอเป็นผ้าขาวม้า ลายตารางทั่วไป

ใช้ทำปลอกหมอน ปลอกผ้าห่มบ้าง

แม่ตัดกระโปรงให้...ชอบมากกกกกก

ลายไม่ซ้ำใคร

แต่ที่เห็นในบันทึกนี้

โอ้...วิลิศมาหราจริง ๆ

ทึ่งมาก

ขอบคุณบันทึกดี ๆ ที่นำมาแบ่งปันะคะ

[ข่าวหม่อนไหมเลย]

ยินดีมากครับที่เป็นส่วนหนึ่งของการสืบทอดวัฒนธรรมของไทย ถ้ามีเรื่องอะไรดีๆๆอย่างนี้จะนำเสนออีก เข้าเยี่ยมชมบ่อยๆๆนะครับ

[ลายฟ้า]

ขอบคุณสำหรับการแบ่งปันความรู้นะครับ เพราะโดยส่วนตัวมีความสนใจอย่างมากในผ้าโบราณ และตอนนี้กำลังศึกษาเรื่องนางพญาแห่งผ้าโบราณ ซึ่งซิ่นไหมคำก็เป็นหนึ่งในนั้น ยังไม่มีโอกาสได้เห็นของจริงเลยครับ

[ปิยพงษ์ พรมนนท์]

ชอบเรื่องผ้าครับ อยากให้คนไทย รักษาและช่วยกันดูแลเอาไว้

[นพวรรณ]

อยากได้ชุดไทยล้านนาที่สำเร็จรูปแบบล้านนาแท้ ๆ ได้ที่ใหนคะ นอกจากร้านเจ้านางมีที่อื่นอีกหรือไม่ อยากได้แบบโบราณแท้ ๆ 

[Kenika]

มีผ้าทอ(ไม่รู้เก่าแค่ไหน เพราะไม่มีความรู้เรื่องผ้่าเลย)ของคุณแม่เก็บไว้  อยากขายให้คนที่เห็นคุณค่า เพราะตัวดิฉันก็ไม่มีความรู้เลย มีใครสนใจรบกวนติดต่อด้วย

[thaksakorn]

ขอบคุณในการค้นคว้า  ชอบการแต่งตัวด้วยผ้าถุงเนินนาน