ประวัติเมืองสงขลา (19) ปากบางเทพา
นานๆ ครั้งผมจึงจะมีโอกาสได้นั่งรถไฟจากสถานีชุมทางหาดใหญ่ลงไปทางทิศใต้สู่ 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้ ปัตตานี ยะลาและนราธิวาส
อันที่จริง จะเรียกจังหวัดปัตตานีเป็นจังหวัดชายแดนก็ไม่ถูกต้องตามหลักภูมิศาสตร์ เพราะไม่ได้มีเขตจังหวัดติดต่อกับประเทศเพื่อนบ้านคือมาเลเซียแต่อย่างใด
ประเทศไทยของเรามีจังหวัดทางภาคใต้ที่มีเขตติดต่อกับมาเลเซีย 4 จังหวัดคือ สตูล สงขลา ยะลาและนราธิวาส แต่คำว่า 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้ในที่นี้ หมายถึงลักษณะสังคม วัฒนธรรมและชีวิตความเป็นอยู่ของชาวบ้าน ที่ปัจจุบันนี้สถานการณ์ความรุนแรงหรือไฟใต้ทำให้เศรษฐกิจ การค้า การท่องเที่ยวซบเซาลงเป็นอย่างมาก
อำเภอเทพา เป็นอำเภอที่อยู่ทางด้านทิศตะวันออกสุดของจังหวัดสงขลา ไม่ว่าจะเดินทางด้วยรถยนต์ไปตามทางหลวงหมายเลข 43 หรือทางรถไฟสายชุมทางหาดใหญ่-สุไหงโกลก ก็จะผ่านอำเภอเทพาเป็นอำเภอสุดท้าย ก่อนเข้าสู่เขตจังหวัดปัตตานี
ทางรถไฟสร้างมาถึงเทพาเมื่อปี พ.ศ.2460 หรือกว่า 90 ปีมาแล้ว นำความเจริญมาสู่ชุมชนบริเวณบ้านท่าพรุและบ้านท่าม่วง ซึ่งอยู่สองฝั่งของคลองเทพา สายน้ำที่ไหลลงสู่อ่าวไทยที่ปากบางเทพา
เดิมทีนั้น ที่ว่าการอำเภอเทพาตั้งอยู่ที่บ้านพระพุทธ ใกล้ชายทะเล แต่เมื่อชุมชนใกล้ทางรถไฟและใกล้คลองเทพามีความเจริญพัฒนาขึ้น ราวปี 2475 จึงย้ายมาตั้งที่บ้านท่าพรุ ใกล้สถานีรถไฟเทพาดังที่เป็นอยู่ทุกวันนี้
สำหรับสถานีเทพา เดิมชาวบ้านเรียกกันว่าสถานีท่าม่วง และเปลี่ยนมาเรียกเทพาตามชื่ออำเภอในเวลาต่อมานั่นเอง
แม้ปัจจุบันการคมนาคมขนส่งมายังตลาดเทพาจะสะดวก มีให้เลือกทั้งทางรถไฟ รถโดยสารประจำทางและรถตู้ แต่เมื่อย้อนไปไม่กี่สิบปีก่อน ชาวบ้านยังอาศัยการขนส่งทางรถไฟและทางเรืออยู่
ครูเพิ่ม อุไร อดีตอาจารย์ใหญ่โรงเรียนบ้านเทพา วัย 70 ปี เคยเล่าให้ผมฟังว่า การเดินทางและขนส่งสินค้าในสมัยก่อน จะใช้เรือ ขึ้นล่องมาตามคลองเทพา มาเทียบท่าที่ริมคลอง สุดปลายถนนท่าเรือ ในเขตเทศบาลตำบลเทพาในปัจจุบัน จากนั้นก็ต้องขนขึ้นจากเรือไปยังสถานีรถไฟเทพา ที่อยู่ห่างออกไปไม่ไกล
สถานีเทพาเคยเป็นสถานีสำคัญ เป็นที่พักเติมน้ำให้รถจักรไอน้ำ มีชานชาลาสำหรับขนสินค้าขึ้นตู้รถไฟ
สิ่งที่เหลือให้เห็นร่องรอยของความรุ่งเรืองในอดีต คงเป็นชื่อถนนท่าเรือ และถังน้ำเก่าแก่กับรางที่สามสนิมเขรอะที่สถานี หมดยุคของรถจักรไอน้ำและการขนส่งสินค้าที่นี่ไปนานแล้ว
ผมซื้อข้าวแกงเขียวหวานกับไก่ทอดเทพา ผ่านทางหน้าต่างรถไฟไว้เป็นอาหารมื้อเที่ยง รถไฟเคลื่อนออกจากสถานีผ่านสะพานเหล็กโค้งข้ามคลองเทพา ข้ามมาแล้วเป็นเขตตำบลปากบาง ตำบลสุดท้ายก่อนเข้าสู่อำเภอโคกโพธิ์ จังหวัดปัตตานี
ระหว่างสถานีเทพากับสถานีปัตตานี(โคกโพธิ์) มีสถานีตาแปดคั่นอยู่เป็นสถานีสุดท้ายในเขตจังหวัดสงขลา หลักกิโลเมตรที่ 1,000 ตั้งอยู่ที่นี่ บ้านตาแปดเป็นหมู่บ้านเล็กๆ ของตำบลปากบาง มีวัด มีโรงเรียนอยู่ใกล้สถานีรถไฟ สถานีนี้ตั้งเพิ่มขึ้นมาในภายหลัง เพื่ออำนวยความสะดวกให้หมู่บ้านที่อยู่ห่างจากทางหลวง 43 ถึง 5 กิโลเมตร
รถไฟออกจากตาแปด มีผู้โดยสารขึ้นลงที่นี่เพียง 2-3 คน ข้ามคลองตาแปดก็เข้าเขตจังหวัดปัตตานีแล้ว
ความเห็น (2)
อาจารย์ครับ ทายปัญหา ประลองเชาว์กันหน่อยครับ
อะไรเอ่ย
คลองศึกษา
ตาสองสี
ควนมีคม
ทราบแล้วตอบไม่มีรางวัลแต่เอาไปทายให้เด็กสังเกตุ ได้ครับ
อนุชิต เส็น
บ้านผมเอง ถนนท่าเรือ เทพา จำได้ป่าว น้อง
และ มีบ้าน แอ๋ว สุภาพร บำรุงวงศ์ , บ้าน อ้น พงษ์เทพ พงษ์นุรักษ์ , บ้าน อารีย์ และ อุบล คงทอง , บ้าน ติ๋ม สุชาดา เดชอดิศัย , บ้าน อ๊อด นพพร ประสงค์จันทร์.....