นิทานพัฒนาคน ตอนที่ 9 ความอับเฉา
วันนี้เตรียมการสอนสำหรับวันจันทร์ ในรายวิชาการศึกษากับการพัฒนาชุมชน จึงนำนิทานเรื่องความอับเฉา มาให้นิสิตวิเคราะห์ เพื่อหวังว่า จะจุดประกายให้เกิดความตระหนักถึงสภาพการศึกษา ที่ผลต่อการครอบงำวัฒนธรรมและภูมิปัญญาท้องถิ่น รวมทั้งการพึ่งพาตนเองของชุมชนชนบท จึงอยากนำมาแบ่งปันเพื่อชักชวนให้เกิดการแลกเปลี่ยนมุมมอง... โดยสาระของนิทานมีดังนี้คะ
...ดอกเตอร์หนุ่มทางการศึกษาคนหนึ่งว่าจ้างเรือโดยสารให้ไปส่งข้ามฟาก เมื่อเรือเริ่มเคลื่อนออกจากฝั่งลุงแก่ ๆ ซึ่งเป็นคนแจวเรือก็เป็นฝ่ายชวนคุย
“ ดูท่าทางหลานแล้ว คงจะเรียนมาสูงนะ เพราะหอบหนังสือกองโตและใส่แว่นหนาที่เดียว”
“ผมจบปริญญาเอกจากเมืองนอกมาครับและตอนนี้กำลังวางแผนทางการศึกษาให้กับประเทศไทยเรา “ ดอกเตอร็หนุ่มตอบในขณะที่ลุงแสดงสีหน้าชื่นชมและรู้สึกเคารพนับถือในวิชาความรู้ของชายหนุ่มที่นั่งอยู่ตรงข้าม
“พวกชาวบ้านอย่างลุง นี่คงโง่มากเมื่อเทียบกับหลาน ว่าแต่พวกคนที่เขาเรียนกันสูง ๆ และใช้เวลาเรียนตั้งหลายปีอย่างหลานนะ เขาเรียนอะไรกันบ้างเหรอ”
“มันตอบยากนะลุง เอาอย่างนี้แล้วกันลุงเคยเรียนปรัชญาการศึกษาไหมละ”
“ลุงไม่รู้หรอกว่า ไอ้ปรัชญาการศึกษานะมันคืออะไร”
“โอ นี่แสดงว่า ชีวิตของลุงได้หมดไปครึ่งหนึ่งแล้ว” ดอกเตอร์หนุ่มอุทาน เขาไม่คิดว่า จะได้ยินคำตอบเช่นนี้
“ลุงเคยเรียนประวัติศาสตร์สากลไหม”
“ไม่เคย ลุงรู้จักแต่ประวัติหมู่บ้านลุง”
“โอ …ชีวิตลุงเหลือเพียงครึ่งหนึ่งของครึ่งหนึ่งเท่านั้นเอง” ดอกเตอร์หุน่มอุทานอีกเป็นคำรบสอง ยังผลให้สีหน้าของลุงเริ่มสลดลง เพราะรู้สึกตัวเองว่า ช่างด้อยค่าเหลือเกินเมื่อเทียบกับดอกเตอร์หนุ่ม
“ถ้าอย่างนั้น ลุงเคยเรียนฟิสิกส์ เคมี ชีวะ ไหม”
“ลุงไม่รู้จักมันอีกเหมือนกันแหละ” ลุงรู้สึกอายที่จะตอบ “ลุงเคยเรียนแต่วิชาทำไร่ ทำนา แจวเรือจ้าง และดูความเปลี่ยนแปลงของลมฟ้าอากาศ “
“ โอ..ชีวิตของลุงเหลือเพียงเศษเสี้ยวเท่านั้น “ ดอกเตอร์หนุ่มส่ายหัวกับคำตอบที่ได้รับ
ท้องฟ้าเริ่มมืดครึ้มในขณะที่เรืออยู่กลางแม่น้ำกรีดร้องของกระแสบอกให้ลุงรู้ว่า พายุฝนกำลังมา ลำเรือถูกซัดให้โคลงเคลงไปตามกระแสที่เริ่มรุนแรงมากขึ้น ๆ ดอกเตอร์หนุ่มรู้สึกกลัวขึ้นมาในส่วนลึกของจิตใจ
“ หลานเคยเรียนวิชาว่ายน้าไหม” คำถามของลุงบอกให้รู้ว่า อะไรกำลังจะเกิดขึ้น
“ ผมไม่เคยเรียนเลยครับ” ดอกเตอร์หนุ่มตอบด้วยสีหน้าซีดเผือด
“หลานเอ๋ย…ชีวิตของหลานได้หมดลงไม่เหลืออะไรแล้ว”
โอวาท สุทธนารักษ์. บทความเรื่อง การทำลายภูมิปัญญาของไทย : ภาวะวิกฤตทางการศึกษาในชนบท. สังคมพัฒนา ฉบับที่ 2 –3 /2530.
ความเห็น (1)
ความคิดในวงการศึกษาปัจจุบันน่าจะถูำกต้องแล้วนะค่ะ ที่ย้อนกลับมามองอดีต แล้วให้ความสำคัญกับภูมิปัญญาท้องถิ่น