คุยกับครูคนแรกในความทรงจำ
โสภณ เปียสนิท
..................................
ผมเดินทางถึงบ้านครูโดยไม่ได้นัดหมายล่วงหน้า บ้านหลังนี้อยู่ติดริมถนนกาญจนบุรี-เอราวัณ เปิดเป็นร้านขายก๋วยเตี๋ยว และอาหารตามสั่งมานาน จนรู้จักกันทั้งหมู่บ้าน เมื่อแจ้งความประสงค์ เด็กๆ หลานของครูวิ่งหายเข้าในบ้านไม่นานนักครูเดินออกมาพบ ยกมือป้องหน้ามองแบบคนแก่มาที่ผมอยู่ครู่หนึ่งแล้วยิ้มออกมา แสดงว่าครูจำผมได้ ผมรีบยกมือสวัสดีด้วยความดีใจที่ได้พบ “ทำงานอยู่ที่ไหน ตอนนี้” ครูถามเรื่องงานของผมก่อนเป็นอันดับแรก แสดงว่า ครูห่วงศิษย์ด้านชีวิตหน้าที่การงานก่อนอย่างอื่น “เป็นครูอยู่ที่หัวหินครับ” “เออดีแล้ว เรียนแล้วเอาวิชาไปใช้ สอนให้เด็กๆ เป็นคนดี” น่าแปลกนะครับที่ครูให้ความสำคัญกับความเป็นคนดีก่อนความเด่นด้านอื่น ครูเห็นผมยิ้มเขินอยู่จึงกล่าวต่อ “ประเทศชาติจึงจะอยู่รอด” นั่นคือมุมมองของครูที่มองส่วนรวมเป็นสำคัญ
ครูนั่งลงบนโต๊ะขายก๋วยเตี๋ยวด้านตรงข้าม ครูในวัย 83 ปีร่างกายยังแข็งแรงดีอยู่มาก ผมเริ่มต้นตามความตั้งใจ “มาวันนี้อยากฟังเรื่องเก่าๆ หน่อยครับ” ครูตอบแบบไม่ต้องคิด “เก่าขนาดไหน คนแก่ความเก่ามันมาก อยากฟังเรื่องไหนต้องระบุ ไม่อย่างนั้นเล่าไม่ถูก” “เอาเรื่องบ้านเกิดของครูก็ได้ครับ สมัยนั้นเป็นอย่างไรกันบ้าง” คราวนี้ครูยิ้มแล้วนิ่งไปนิดหนึ่ง เหมือนกำลังทบทวนความทรงจำ ย้อนหลังกลับไปเกือบหนึ่งศตวรรษ หยิบแก้วน้ำเปล่าขึ้นจิบแบบสบายๆ ทบทวนความทรงจำอันเนิ่นนาน
“ครูมาจาก “จระเข้สามพันธุ์” อะไรๆ ก็จระเข้สามพันธุ์ทั้งนั้น นับตั้งแต่หมู่บ้านจระเข้สามพันธุ์ แม่น้ำจระเข้สามพันธุ์ อำเภอจระเข้สามพันธุ์ โรงเรียนและวัดก็จระเข้สามพันธุ์เหมือนกัน” เป็นอารมณ์ขันเงียบๆ ในแบบของครู “สมัยนั้นมันยังไม่เป็นอำเภอเลย” “แล้วมาเป็นอำเภอตอนไหนครับ” ผมซักถามด้วยความสนใจ “ตอนครูโตแล้ว” ครูตอบแบบกว้างๆ ไว้ก่อน “เหตุใดจึงชื่อนี้เล่าครับ” “เรื่องเล่ากันว่า ล้นเกล้ารัชการที่ 6 ท่านเสด็จผ่านมาทางหมู่บ้าน เห็นว่ามีจระเข้มาก จึงให้เสมียนจดบันทึกว่ามีมากขนาดไหน ตำนานหนึ่งบอกว่า เสมียน 3 คนจดได้คนละ 1000 ตัว รวมแล้ว 3000 ตัว จึงกลายเป็นอำเภอจระเข้สามพัน ต่อมาจึงเพี้ยนเป็นจระเข้สามพันธุ์” “แล้วอีกตำนานหนึ่งเล่าครับ” “เล่ากันว่า เสมียนนับไปนับมาจนงง จึงจดไว้เพียงชนิดของจระเข้ว่ามีสามสายพันธุ์ คือจระเข้ตีนเป็ด ตีนไก่ และจระเข้ตีนหมา”
(โปรดติดตาม)
ตอนที่ 3
ตอนที่4
ตอนที่5
ตอนที่6
ตอนที่7
หลังนี้แหละครับคือ ร้านขายก๋วยเตี๋ยวที่ลูกหลานของครูมาช่วยกันทำธุรกิจภายในครัวเรือน ส่วนหลังที่ครูพักอาศัยคือ หลังขวามือครับ