ศก กับ ปีนักษัตร ความคลาดเคลื่อนทางความเข้าใจ
ศก กับ ปีนักษัตร ความคลาดเคลื่อนทางความเข้าใจ
จากการสัมมนาทางภาษาก่อนปิดภาคเรียน มีนักศึกษาเขียนคำถามในการสัมมนาว่าเคยอ่านประกาศเกี่ยวกับพิธีสงกรานต์ว่า “ปีฉลู มนุษย์ผู้ชาย ธาตุดิน เอกศก จุลศักราช ๑๓๗๑ ทางจันทรคติ เป็นอธิกวาร ทางสุริยคติ เป็นปกติ”
จึงเกิดความสงสัยว่า "เอกศก ทำไมใช้เรียกปีฉลู ทำไมไม่เป็นปีชวด”
คำถามนี้ทำให้ผู้เขียนได้พบข้อมูลว่า “นักศึกษาปัจจุบัน แม้จะศึกษาทางด้านภาษาและวรรณคดีก็ยังมีความเข้าใจคลาดเคลื่อนกับคำที่ใช้เรียก ปีจุลศักราช” ที่เป็นเช่นนี้เพราะอาจได้พบการใช้คำที่ต่อกัน เช่น ปีขาล ฉศก หรือ ปีมะโรง อัฐศก เป็นต้น
เพื่อให้เกิดความเข้าใจอย่างถ่องแท้ จึงขอให้ข้อมูลว่า “คำลงท้ายที่ใช้เรียกปีจุลศักราชนั้นจะมีคำว่า “ศก” (อ่านว่า สก เพราะหมายถึงหมวดของปีจุลศักราช แต่ถ้าอ่านว่า สะ-กะ จะกลายเป็นชื่อราชวงศ์) ดังนั้น ศก จึงไม่ได้เป็นคำแทนปีนักษัตร กล่าวคือ
เอกศก คือ ปีที่จุลศักราชลงท้ายด้วย 1
โทศก คือ ปีที่จุลศักราชลงท้ายด้วย 2
ตรีศก คือ ปีที่จุลศักราชลงท้ายด้วย 3
จัตวาศก คือ ปีที่จุลศักราชลงท้ายด้วย 4
เบญจศก คือ ปีที่จุลศักราชลงท้ายด้วย 5
ฉศก คือ ปีที่จุลศักราชลงท้ายด้วย 6
สัปตศก คือ ปีที่จุลศักราชลงท้ายด้วย 7
อัฐศก คือ ปีที่จุลศักราชลงท้ายด้วย 8
นพศก คือ ปีที่จุลศักราชลงท้ายด้วย 9
สัมฤทธิศก คือ ปีที่จุลศักราชลงท้ายด้วย 0
ต่อท้ายคำถามจากการสัมมนาที่ว่า “คำว่าทางสุริยคติเป็นปกติ รู้ได้อย่างไรว่าปีนั้นจักรวาลเป็นปกติหรือไม่ปกติ” แม้ผู้เขียนจะอึ้งไปบ้างกับคำถามแต่ก็ขำกับความเดียงสาของผู้ถาม จึงตอบไปว่า “ทางสุริยคติเป็นปกติ หมายถึง ปีนั้นๆ เดือนกุมภาพันธ์มี 28 วันเป็นปกติค่ะ ไม่ได้หมายถึงจะเกิดภัยพิบัติใด ๆ”
พบกันใหม่เมื่อพบคำถามแปลก ๆ น่านำมาบอกเล่านะคะ
ผศ.ดร.ชมพูนุท เมฆเมืองทอง
ความเห็น (3)
- มารับความรู้ครับอาจารย์
- ขอบคุณมากครับ
ชัดเลย..จารย์
อยากขอความรู้เพิ่มครับว่า เอกสารระบุเพียง วันศุกร์ แรม ๑ ค่ำ เดือน ๑๐ ปีวอก เบญจศก จะหาเทียบจุลศักราชได้ไหมครับ ขอคำแนะนำในการศึกษาการเทียบศักราช ที่ไม่ระบุ ปี จศ. จะศึกษาเพิ่มเติมได้จากไหนบ้างครับ ขอบคุณ