แนวทางการพัฒนาสถานศึกษาตามแนวคิดการบริหารจัดการภาครัฐ (PMQA) หมวด 2 การวางแผนเชิงยุทธศาสตร์

                การวางแผนเชิงยุทธศาสตร์ เป็นการตรวจประเมินวิธีการกำหนดประเด็นยุทธศาสตร์ เป้าประสงค์เชิงยุทธศาสตร์ และกลยุทธ์หลัก รวมทั้งแผนปฏิบัติราชการของส่วนราชการ และการถ่ายทอดเป้าประสงค์เชิงยุทธศาสตร์ และกลยุทธ์หลัก รวมถึงแผนปฏิบัติราชการที่ได้จัดทำไว้ เพื่อนำไปปฏิบัติและการวัดผลความก้าวหน้า

                สำหรับในสถานศึกษานั้นก็เป็นการดำเนินการและตรวจสอบวิธีการกำหนดวัตถุประสงค์ เป้าหมายเชิงยุทธศาสตร์ กลยุทธ์ รวมทั้งแผนกลยุทธ์/แผนยุทธศาสตร์ และแผนปฏิบัติราชการของโรงเรียนที่ได้จัดทำขึ้นเพื่อเป็นแนวทางในการดำเนินงานตลอดจนการวัดผล ประเมินผลการดำเนินงาน

ในการดำเนินงานตามแนวคิดการบริหารจัดการภาครัฐ (PMQA) หมวดที่ 2 การวางแผนเชิงยุทธศาสตร์นั้นอาจมีแนวทางและกิจกรรมในการดำเนินการดังนี้

1. ส่วนราชการต้องมีการกำหนดขั้นตอน/กิจกรรม และกรอบเวลาที่เหมาะสม รวมถึง มีการระบุผู้รับผิดชอบอย่างชัดเจน ในการจัดทำแผนกลยุทธ์/แผนยุทธศาสตร์ 3-5 ปี และแผนปฏิบัติราชการประจำปี โดยมุ่งเน้นที่จะผลักดันให้บรรลุวิสัยทัศน์และพันธกิจ วัตถุประสงค์และเป้าหมายของโรงเรียน

2.ในการจัดทำแผนกลยุทธ์/แผนยุทธศาสตร์ 3-5 ปี  ต้องมีการนำปัจจัยทั้งภายในและภายนอกที่สำคัญและสอดคล้องกับสภาพแวดล้อมที่เปลี่ยนแปลงไป มาใช้ประกอบการวิเคราะห์ อย่างน้อยประกอบด้วย วิสัยทัศน์ พันธกิจ  วัตถุประสงค์ และเป้าหมายของโรงเรียน ความต้องการของนักเรียนผู้ปกครอง ชุมชนซึ่งเป็นผู้มีส่วนได้ส่วนเสียจากการดำเนินงานของโรงเรียน ผลการดำเนินงานที่ผ่านมา ความเสี่ยงในด้านต่าง ๆ รวมถึง กฎหมาย ระเบียบ และโครงสร้างการดำเนินงานของโรงเรียน  โดย

-กำหนดผู้รับผิดชอบ

-กำหนดขั้นตอน/กิจกรรม/กรอบเวลา/ผู้รับผิดชอบ

-กำหนดปัจจัยที่จะนำมาวิเคราะห์เพื่อจัดทำแผน เช่น วิสัยทัศน์และพันธกิจ วัตถุประสงค์  เป้าหมาย  ความต้องการของฝ่ายต่างๆ  ความเสี่ยงในด้านการเงิน ชุมชน สังคม  วัฒนธรรม ประเพณีในท้องถิ่น กฎหมาย ระเบียบ โครงสร้างส่วนราชการ และปัจจัยอื่น ๆ ที่มีผลต่อประสิทธิภาพและประสิทธิผลในการปฏิบัติงาน

-จัดเก็บ รวบรวมข้อมูลที่ใช้ในการจัดทำแผน

-วิเคราะห์ปัจจัยภายใน และภายนอกเพื่อจัดทำแผน

-ทบทวนกระบวนการจัดทำแผน

3. ต้องมีการวางแผนกลยุทธ์ด้านการบริหารทรัพยากรบุคคลให้สอดคล้องกับแผนยุทธศาสตร์/แผนกลยุทธ์ 3-5 ปี และแผนปฏิบัติราชการประจำปี  รวมทั้ง ต้องมีการวางแผนเตรียมการจัดสรรทรัพยากรอื่น ๆ  เพื่อรองรับการดำเนินการตามแผนปฏิบัติราชการด้วย  โดย

-กำหนดผู้รับผิดชอบในการจัดทำแผนกลยุทธ์ด้านบุคลากร

-วิเคราะห์ประเด็นยุทธศาสตร์/เป้าประสงค์เชิงยุทธศาสตร์ ให้สอดคล้องกับแผนฯ

-จัดทำแผนกลยุทธ์ด้านการบริหารทรัพยากรบุคคล อย่างน้อยต้องครอบคลุมในแต่ละด้าน คือ  การวางแผนและบริหารกำลังคน  แผนพัฒนาบุคลากร แผนการบริหารทรัพยากรบุคลากรที่มีทักษะหรือสมรรถนะสูง ในสายงานหลัก แผนการพัฒนาเทคโนโลยีสารสนเทศด้านการบริหารทรัพยากรบุคคล

- นำเสนอแผนต่อฝ่ายบริหารและฝ่ายต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง

4. ผู้บริหารต้องมีการสื่อสารและทำความเข้าใจในเรื่องยุทธศาสตร์และการนำยุทธศาสตร์ไปปฏิบัติ ไปยังบุคลากรที่เกี่ยวข้อง เพื่อให้บุคลากรได้รับรู้เข้าใจและนำไปปฏิบัติ รวมทั้ง เพื่อให้มีการถ่ายทอดแผนไปสู่การปฏิบัติดังกล่าวบรรลุผล  โดย

-กำหนดผู้รับผิดชอบ

-กำหนดช่องทางและแผนการสื่อสารเรื่องยุทธศาสตร์

-วางแผนการสื่อสาร ประชาสัมพันธ์ในองค์กร

-กำหนดช่องทางการสื่อสารยุทธศาสตร์

-ดำเนินการสื่อสาร ประชาสัมพันธ์ ในรูปแบบต่าง ๆ เช่น การประชุมประจำเดือน การเผยแพร่ใน Intranet ฯลฯ

-การติดตามผลประสิทธิภาพของการสื่อสาร ประชาสัมพันธ์เพื่อให้เกิดความเข้าใจ

5.โรงเรียนมีการถ่ายทอด (cascading) ตัวชี้วัดและเป้าหมายระดับองค์กรลงสู่ระดับฝ่ายงาน (ทุกฝ่ายงาน) และระดับบุคคล  มีการจัดทำข้อตกลงการปฏิบัติงานเป็นลายลักษณ์อักษรอย่างชัดเจน เพื่อให้สอดคล้องไปในทิศทางเดียวกันกับเป้าประสงค์เชิงยุทธศาสตร์ โดย

-จัดตั้งคณะทำงาน

-จัดทำแผนที่ยุทธศาสตร์ (strategy map) ระดับโรงเรียนและการแสดงให้เห็นถึงถ่ายทอดตัวชี้วัดและเป้าหมาย ลงสู่ระดับฝ่ายงาน และระดับบุคคลหรือกลุ่มงาน

-การสื่อสารเพื่อสร้างความเข้าใจให้กับบุคลากรทั่วทั้งองค์กร เพื่อรับทราบและเข้าใจในบทบาทหน้าที่ของ ตนเองต่อการบรรลุเป้าหมายขององค์กร

-การจัดทำข้อตกลงในการปฏิบัติงานอย่างเป็นลายลักษณ์อักษรในทุกระดับ

-การจัดทำระบบรายงานผลการปฏิบัติงานของแต่ละบุคคล เพื่อติดตามผลเป้าหมายความสำเร็จโดยรวมขององค์การ

6. โรงเรียนต้องจัดทำรายละเอียดโครงการเพื่อใช้ในการติดตามผลการดำเนินงานให้สามารถบรรลุเป้าหมายตามแผน ปฏิบัติราชการได้สำเร็จ ซึ่งประกอบด้วย ระยะเวลา ผู้รับผิดชอบ การจัดสรรทรัพยากรให้แก่แผนงานโครงการ/กิจกรรม  โดย

-กำหนดระบบในการติดตามแผนงาน/โครงการ

-ดำเนินการติดตามแผนงานตามกำหนดที่กำหนด

-รายงานผลการติดตามอย่างสม่ำเสมอ

7.โรงเรียนต้องมีการวิเคราะห์และจัดทำแผนบริหารความเสี่ยงเพื่อเตรียมการรองรับสภาวะการเปลี่ยนแปลงที่จะเกิดขึ้น ซึ่งต้องครอบคลุมถึงความเสี่ยงเชิงยุทธศาสตร์ ความเสี่ยงด้านธรรมาภิบาล ด้านเทคโนโลยีสารสนเทศ และด้านกระบวนการ โดย

-ตั้งคณะทำงานบริหารความเสี่ยง

-จัดทำแผนบริหารความเสี่ยง

-ดำเนินการตามแผน

-กำหนดช่องทางในการสื่อสาร ประชาสัมพันธ์แผน

-สรุปผลการดำเนินการตามแผนเสนอฝ่ายบริหาร ฝ่ายต่างๆที่เกี่ยวข้อง

-จัดทำรายงานสรุปผลการดำเนินงานเมื่อดำเนินเสร็จสิ้นการดำเนินงานตามแผน

                การวางแผนเชิงยุทธศาสตร์นั้นเป็นความสำคัญยิ่งที่องค์กรต่างๆ หรือสถานศึกษาต้องดำเนินการให้มีขึ้น เพื่อให้การดำเนินงานเป็นไปอย่างมีแผน มีระบบและมีเป้าหมายที่ชัดเจน  การดำเนินงานอย่างมีแผนการที่ชัดเจนย่อมนำมาซึ่งความสำเร็จและประสิทธิภาพที่ดีในการดำเนินงาน