ดอกเบี้ย & ค่าเงินบาท : ตามหลักตรรกะทางเศรษฐศาสตร์

               เมื่อวันที่ ๒๒ กันยายน พ.ศ. ๒๕๕๓ ธนาคารกลางสหรัฐอเมริกา (เฟด) ประกาศคงอัตราดอกเบี้ยนโยบายไว้เท่าเดิมคือ ร้อยละ ๐ – ๐.๒๕ พร้อมทั้งส่งสัญญาณว่ามีแนวโน้มจะตรึงอัตราดอกเบี้ยไว้ในระดับต่ำต่อไปอีกนาน (ในขณะที่ธนาคารแห่งประเทศไทยส่งสัญญาณในการปรับขึ้นอัตราดอกเบี้ยนโยบาย) ทำให้ค่าเงินดอลลาร์สรอ. อ่อนค่าลงอีกครั้ง ส่งผลให้เงินทุนต่างประเทศชีพจรลงเท้าเข้ามาหากินยังภูมิภาคเอเชียมากขึ้นรวมทั้งประเทศไทย ซึ่งก็ทำให้ค่าเงินบาทแข็งค่าขึ้นไปแตะที่ระดับ ๓๐.๖๒ บาทต่อดอลลาร์สรอ.

      

         ในประเด็นดังกล่าวหากวิเคราะห์ตามตรรกะทางเศรษฐศาสตร์ถึงความสัมพันธ์ของ อัตราดอกเบี้ย การเคลื่อนย้ายเงินทุนและอัตราแลกเปลี่ยนแล้ว สามารถพิจารณาได้ว่า :     

 

           ประเทศไทยมีขนาดเศรษฐกิจ (Gross Domestic Product : GDP) คิดเป็นประมาณร้อยละ ๐.๔ ของขนาดเศรษฐกิจโลก ซึ่งถือได้ว่ามีขนาดเศรษฐกิจที่เล็กมาก ดังนั้นแนวความคิดและกรอบการวิเคราะห์ของเศรษฐกิจมหภาคของระบบเศรษฐกิจขนาดเล็กแบบเปิดที่เลือกนำมาใช้ในการวิเคราะห์คือ แบบจำลองมันเดล-เฟมมิ่ง (Mundell-Fleming Model) พัฒนาโดย Robert Mundell และ Marcus Fleming ซึ่งได้รับการเรียกขานกันบ่อย ๆ ว่าเป็น Workhorse Model แบบจำลองดังกล่าวเป็นการศึกษาและวิเคราะห์ระบบเศรษฐกิจแบบเปิดในระยะสั้น โดยอาศัยเส้น IS Curves ซึ่งเปรียบเสมือนการใช้นโยบายการคลัง เส้น LM Curves เปรียบเสมือนการใช้นโยบายการเงินในประเทศ และแบบจำลองในระบบเศรษฐกิจแบบเปิดจะมีเส้นดุลยภาพของดุลการชำระเงินคือ เส้น Balance of Payment (BP)

     

          เมื่อเปรียบเทียบอัตราดอกเบี้ยระหว่างสหรัฐอเมริกา (เสมอเหมือนเป็นอัตราดอกเบี้ยของตลาดเงินโลก) กับอัตราดอกเบี้ยนโยบายของประเทศไทยนั้น ในปัจจุบันอัตราดอกเบี้ยของไทยอยู่ในระดับที่สูงกว่า จึงอุปมาอุปมัยเหมือนประเทศไทยดำเนินนโยบายการเงินแบบหดตัว (อัตราดอกเบี้ยมีแนวโน้มสูงขึ้น)

        

          การวิเคราะห์ ผลนโยบายการเงินในระบบเศรษฐกิจแบบเปิด : กรณีการเคลื่อนย้ายเงินทุนเป็นไปอย่างสมบูรณ์ (Monetary  Policy in the Open Economy : The Case of Perfect Capital Mobility) ในกรณีผลกระทบของนโยบายภายใต้อัตราแลกเปลี่ยนที่ยืดหยุ่นได้ (Policy Effect Under Flexible Exchange Rates) : กรณีการใช้นโยบายการเงินแบบหดตัว 

        

               หากมีการปรับเพิ่มขึ้นอัตราดอกเบี้ยสะท้อนนัยเปรียบเสมือนความต้องการที่จะ ลดปริมาณเงิน ในระบบลง ตรรกะทางความคิดก็จะได้ผลตรงกันข้ามกับการเพิ่มปริมาณเงิน กล่าวคือ เริ่มที่จุดดุลยภาพ E₀ ที่ระดับรายได้ Y₀ และอัตราดอกเบี้ย r₀ เมื่อรัฐบาลใช้นโยบายการเงิน ด้วยการเพิ่มอัตราดอกเบี้ยเปรียบเสมือนเป็นการส่งสัญญาณเพื่อต้องการลดปริมาณเงินในระบบดังนั้นปริมาณเงินจาก M₀ เป็น M₁ ดังภาพ (๒ ) ทำให้เส้น LM เลื่อนไปทางซ้ายมือ จาก LM(M₀) เป็น LM(M₁) อัตราดอกเบี้ยเพิ่มขึ้นอยู่ที่ระดับ r₁ และรายได้เพิ่มขึ้นเป็น Y₁ ซึ่งอัตราดอกเบี้ยภายในประเทศนั้นอยู่สูงกว่าระดับอัตราดอกเบี้ยของต่างประเทศจุดชนวนให้เงินทุนไหลเข้าเป็นจำนวนมาก โดยในระบบอัตราแลกเปลี่ยนที่ยืดหยุ่นได้ไม่มีผลกระทบต่อตลาดแลกเปลี่ยนเงินตราต่างประเทศจากการแทรกแซงของธนาคารกลาง เมื่อบรรดานักลงทุนนำเงินตราต่างประเทศมาแลกเงินในประเทศ มีผลทำให้อัตราแลกเปลี่ยนเงินตราต่างประเทศลดลงและค่าเงินของประเทศแข็งค่าขึ้น จาก e₀ เป็น e₁ ซึ่งทำให้การส่งออก (X) ลดลง และการนำเข้า (M) เพิ่มขึ้น เส้น IS เลื่อนไปทางซ้ายมือทำให้เส้น IS เลื่อนจาก IS(e₀) เป็น IS(e₁) ตัดกับเส้น LM ใหม่ คือ LM(M₁) ที่จุดดุลยภาพใหม่คือ E₁ ทำให้ GDP ลดลงจากเดิม Y₁ มาเป็น Y₂ และทุนสำรองเงินตราต่างประเทศที่เพิ่มขึ้นในช่วงแรกก็จะถูกใช้ไปจากเงินตราต่างประเทศที่นำไปใช้ในการนำเข้าสินค้าที่เพิ่มขึ้น นโยบายการเงินจึงได้ผลสูงมากเมื่อการเคลื่อนย้ายเงินทุนเป็นไปอย่างสมบูรณ์และใช้อัตราแลกเปลี่ยนแบบยืดหยุ่นได้ เนื่องจากว่า กลไกที่นโยบายการเงินทำงานไม่ได้ทำงานผ่านอัตราดอกเบี้ยอีกต่อไป แต่ทำงานผ่านอัตราแลกเปลี่ยนและผลที่ตามมาคือ การนำเข้าเพิ่มขึ้นและการส่งออกลดลงส่งผลกระทบต่อเนื่องถึงดุลการค้าและดุลการชำระเงิน ดังภาพ

 

ภาพ  นโยบายการเงินแบบหดตัว (อัตราแลกเปลี่ยนยืดหยุ่นได้) 

 

        เมื่อพิจารณาตามตรรกะทางเศรษฐศาสตร์ดังกล่าวแล้ว ในปัจจุบันที่อัตราดอกเบี้ยของประเทศไทยอยู่ในระดับที่สูงกว่าสหรัฐอเมริกา จึงเป็นอีกเหตุปัจจัยหนึ่ง (ในหลาย ๆ ปัจจัย) ที่ทำให้เกิดชีพจรลงเท้าของเงินทุนที่เข้ามาแสวงหาผลกำไรในรูปแบบของผลตอบแทนทางการเงินรวมทั้งผสมปนเปื้อนกับการเก็งกำไร (ค่าเงิน) อย่างเป็นเนื้อเดียวกันจนแยกไม่ออก ซึ่งการไหลเข้ามาของเงินทุนดังกล่าวก็ส่งผลให้ค่าเงินบาทแข็งค่าขึ้นนั่นเอง