จากโรงพยาบาลสู่บ้าน : จากใจเครือข่ายบริการสุขภาพอำเภอคลองใหญ่ถึงผู้ป่วยระยะสุดท้าย

ปี 2552 อำเภอคลองใหญ่ จังหวัดตราด

มีผู้ป่วยที่เสียชีวิตด้วยการเจ็บป่วยในระยะสุดท้าย 12 ราย

จำแนกเป็นโรคมะเร็ง 6 ราย และอัมพาต 6 ราย

ทุกรายญาตินำมารักษาและเสียชีวิตที่โรงพยาบาล

ปี 2553 มีผู้ปว่วยโรคมะเร็ง 22 ราย

ผู้ป่วยระยะสุดท้าย 6 ราย

ผู้ป่วยติดเตียง 20 ราย

( งานเวชระเบียนและสถิติ โรงพยาบาลคลองใหญ่, 2552 )

 

จากการพัฒนาระบบบริการปฐมภูมิเขตชนบท เครือข่ายบริการสุขภาพอำเภอคลองใหญ่ได้จัดให้มีพยาบาลเวชปฏิบัติประจำครบทุกศูนย์สุขภาพชุมชน  มีทีมสหวิชาชีพออกปฏิบัติงานดูแลผู้ป่วยที่บ้าน  แพทย์แผนไทยที่เป็นวิทยากรสมาธิบำบัด  ภาคีเครือข่ายในชุมชนที่เข้มแข็ง อาทิ  อาสาสมัครสาธารณสุขที่เป็นจิตอาสา  พระสงฆ์ที่สอนธรรมะ   องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่สนับสนุนกองทุนสุขภาพตำบล  จึงเกิดแนวคิดการดูแลแบบประคับประคอง (Palliative care)   สำหรับผู้ป่วยในระยะสุดท้ายของชีวิต ( End of Life)   ทั้งในหอผู้ป่วยในของโรงพยาบาลคลองใหญ่   ศูนย์สุขภาพชุมชน และที่บ้านของผู้ป่วย

วัตถุประสงค์

เพื่อให้การปฏิบัติต่อผู้ป่วยระยะสุดท้ายของชีวิตสามารถสนองตอบต่อความต้องการของผู้ป่วยและครอบครัว  โดยการประสานงานที่ดีของทีมสหวิชาชีพในโรงพยาบาลคลองใหญ่ และศูนย์สุขภาพชุมชน 4 แห่ง  รวมทั้ง การมีส่วนร่วมของอาสาสมัครสาธารณสุข และเครือข่ายผู้ดูแลเพื่อให้เกิดการดูแลแบบประคับประคองสำหรับผู้ป่วยระยะสุดท้ายของชีวิตอย่างต่อเนื่องที่บ้าน

กลุ่มผู้ป่วยระยะสุดท้ายที่เป็นเป้าหมาย

• กลุ่มผู้ป่วยโรคมะเร็งระยะลุกลาม
• กลุ่มผู้ป่วยระยะสุดท้าย
• กลุ่มผู้ป่วยโรคเรื้อรังอื่นๆ เช่น ไตวายเรื้อรัง อัมพาต โรคปอดระยะคุกคาม โรคเอดส์ระยะสุดท้า้ย เป็นต้น

ตัวอย่างผู้ป่วยในการดูแล

ผู้ป่วยอัมพาตซีกซ้ายและมะเร็งลำคอ PPS 50%

 

• เป็นอัมพาตมา 4 ปี เป็นมะเร็งมา 1 ปี ภรรยาตกงานได้ 3 เดือน ญาติช่วยค่าเลี้ยงดูเป็นรายเดือน
• เพื่อนบ้านทำกับข้าวมาให้ทานบ่อยๆ
• ภรรยาเข็นผู้ป่วยมาทำแผลที่รพ.ทุก 1-2 วัน ระยะทาง 300 เมตร ปัจจุบัน ER สอนภรรยาทำแผลให้ผู้ป่วยที่บ้าน
• เยี่ยมบ้านทุก 1 wk.เตรียมอุปกรณ์ทำแผลให้พอใช้ มอบ Pamperse เป็นของเยี่ยม ประสานให้เทศบาลจัดรถส่งไปให้ Chemo ตามนัดที่ รพ. พระปกเกล้าและไปรับกลับอีก 1 สัปดาห์
• เตรียมดูแลฟันก่อนการฉายรังสีรักษา

 

ผู้ป่วยมะเร็งลำไส้ใหญ่ระยะลุกลาม PPS 60 70 %

• เป็น 2 ปี ผ่าตัด 3 ครั้ง ที่ รพ. พระปกเกล้า
• ให้ Chemo มาแล้ว 3 ครั้ง หมอนัดทุก 2 เดือน
• หน้าท้องมีcolostomy bag เวลานอน มีอุจจาระรั่วซึมทางหน้าท้องตามรอยแผลเป็น กลิ่นรุนแรงมาก สามีต้องเปลี่ยนให้ตอนตี 2 ทุกวัน เครียดทั้งบ้าน เมื่อปรับอาหารให้ ลดเครื่องเทศลง อุจจาระกลิ่นดีขึ้น
• colostomy bag ที่ได้รับมาจาก รพ. พปก. ไม่พอใช้ได้จัดซื้อไว้ในรพ. ให้เบิกไปใช้ได้เพิ่มเติม
• ผู้ป่วยเก็บตัว ไม่ออกจากบ้านมา 2 ปี นอนไม่หลับ เมื่อมีการสอนทำสมาธิ ก็นอนหลับได้มากขึ้นออกมาทำบุญ และเดินเที่ยวในหมู่บ้านได้ ยิ้มแย้มมากขึ้น

 

ผู้ป่วยมะเร็งต่อมน้ำเหลืองระยะลุกลาม PPS 60 80 %

• เป็นมา 3 ปี รักษาที่ รพ.พระปกเกล้าให้ Chemo หมอนัดทุกเดือน
• มีไข้ทุกวันจากอาการของโรค ไอแห้งๆ ผื่นคันทั่วตัว ซีดให้เลือด 2-4 ถุง/เดือน
• หย่ากับภรรยา บิดาตกงาน มารดารับจ้าง แกะปูในโรงงาน 6.00–21.00 น มักอยู่บ้านคนเดียว บนที่นอนเก่า ฝุ่นมาก ท้อแท้ ไม่พูดจากับใคร นอนไม่หลับ
• รพ.ซื้อที่นอนและหมอนให้ สอนสมาธิ ให้แผ่นซีดีธรรมะ แผนไทยให้ขมิ้นโลชั่น สบู่ขมิ้น ฝางต้มน้ำดื่ม เยี่ยมบ้านทุกสัปดาห์ จัดรถพยาบาลส่งไ ปรพ.พปก. แวะเยี่ยมที่ รพ.พปก. โทรคุยบ่อยๆ ขณะนี้ดีขึ้นมากๆ

 

นี่เป็นเพียงรายละเอียดเบื้องต้น และตัวอย่างเพียงเล็กๆ น้อยๆ ผู้สนใจสามารถดาวน์โหลดต้นฉบับได้แล้วที่นี่  

 

ความสำเร็จที่เกิดขึ้นมิได้มาจากใครคนใดคนหนึ่งแต่มาจาก

 

1. เจ้าหน้าที่สาธารณสุขได้เรียนรุ้คุณค่าของ Home Ward
2. ผู้้ป่วย ผู้ดูแลผู้ป้วย อสม. และชุมชน ได้้เรียนรู้้การพัฒนาความสามารถตนเอง โดยเจ้าหน้าที่สาธารณสุขเป็นพี่เลี้ยงที่ดี
3. การทำให้สนามจริงของการทำงานสร้างสุขภาวะ คือชุมชน ไม่ใช่แค่ในสถานบริการ
4. ภาคีเครือข่ายรับรู้เป้าหมาย การร่วมมือกันมุ่งสู่ ชุมชนสุขภาพดี

และทั้งหมดนี้ คือ ปัจจัยแห่งความสำเร็จ ของเครือข่ายบริการสุขภาพอำเภอคลองใหญ่ในการดูแลผู้ป่วยระยะสุดท้ายแบบประคองประคอง จากใจถึงใจ