วันที่ 21 - 22 กรกฎาคม ที่ผ่านมาผมได้มีโอกาสร่วมทีมวิทยากรอบรม ครู ศูนย์การเรียนชุมชน ของจังหวัดนครศรีธรรมราช ซึ่งจัดอบรมที่อำเภอทุ่งสง ครูนง (อ.จำนง หนูนิล)ซึ่งเป็นคนร่างหลักสูตรนี้ไม่ได้เข้าร่วมเพราะหมอนัดไป รพ. มอ. หาดใหญ่... ทีมวิทยากรที่เข้าร่วมก็มี พี่ทวี สร้อยสิริสุนทร อ.ชูใจ ช่วยชู ว่าที่เรือตรีเฉลิมพล บุญฉายา และผม หัวข้อที่เราได้รับคือการทำให้ ครู ศรช. เข้าในบทบาทการเป็นวิทยากรกระบวนการ
ตอนนั่งกันไปในรถ ตอนเช้าเราคิดกิจกรรมกันไปมากมายและได้จัดเตรียมอุปกรณ์การแสดงไปแล้วบางส่วนมีแม่งานคือ อ. แอ้ (อ.ชูใจ ช่วยชู) โดยกิจกรรมที่เราจัดไปก็คือการค้นหาตัวเองว่า "ฉันคือใคร" โดย ได้ตัดสติ๊กเกอร์เป็นชื่อต่างๆ มีทั้งชื่อผลไม่ อาหาร หวานคาว ชื่อจังหวัด เยอะแยะไปหมด
กิจกรรมก็คือ ทีมวิทยากรจะแจกกระดาษสติ๊กเกอร์ที่มีชื่อข้างต้นให้กับทุกคนโดยที่ผู้ที่ได้รับไม่มองว่าชื่ออะไร และนำไปติดที่ข้างหลังเพื่อน คนที่มีรายชื่ออยู่ข้างหลังต้องรู้ให้ได้ว่าตนเองเป็นอะไรก็จะต้องออกถามเพื่อนๆ โดยเพื่อนจะตอบได้แค่สองคำตอบคือ ใช่ หรือ ไม่ใช่ ทุกคนต้องถามจนรู้คำตอบว่าตนเองคือใคร...
มีหลายคนที่ถามเพื่อนๆ จนรู้ว่าตนเองคือใคร และมีหลายคนที่ไม่รู้...หลังจากจบเกมส์ เราได้ตั้งคำถามว่า ครูผู้เข้าอบรมได้อะไรจากเกมส์นี้บ้าง...คำตอบที่ได้จากบางคนทำให้เราใจเหี่ยวมาก คือสนุกมาก... มีบางคำตอบที่ทำให้เราใจชื้นขึ้นมาบ้างเช่นทำให้รู้จักตั้งคำถาม ตนมาสรุปที่ครูผู้หญิงคนหนึ่งบอกว่า ทำให้รู้จักคนมากขึ้น รู้จักในการจัดเก็บและรับรู้ข้อมูลเหมือนได้สะท้อนตนเอง จากการบอกเล่าของผู้อื่น....
จริงๆ แล้วเกมส์นี้เราอยากจะบอกทุกคนว่า ในบทบาทของครู กศน. จะต้องรู้จัก จัดเก็บรวบรวมข้อมูลในการจัดกิจกรรม กศน. เราจะคิดและตัดสินใจคนเดียวไม่ได้ ครู กศน. ต้องสร้างกระบวนการการเรียนรู้บริบทของชุมชน จากการซักถาม จากเวทีชุมชน หรือวิธีการต่างๆ ที่ให้ได้ข้อมูลที่เป็นจริงตรงตามบริบทของชุมชน และสอดคล้องกับวิถีการดำเนินชีวิตของชุมชนจริงๆ ภาบใต้บทบาทหน้าที่ของ ครู กศน. และการทำงานให้บรรลุได้ก็ต้องอาศัยภาคีเครือข่าย หรือเพื่อนร่วมงาน การเป็นวิทยากรกระบวนการจะทำคนเดียวไม่ได้...ต้องทำเป็นทีม
ผมไม่แน่ใจว่าจะมีครู กศน. ที่เข้ารับการอบรมวันนั้นสักกี่คนที่เข้าใจสิ่งที่มันแฝงอยู่ในเกมส์....หรือเพียงแต่ครูคิดว่ามันเป็นแค่เกมส์....ที่คลายเครียดระหว่างการอบรมแค่นั้น.....
ผมเป็นหนึ่งในครูที่เข้าร่วมกิจกรรมนี้ครับ ยอมรับว่าสิ่งที่ได้เจอเป็นสิ่งแปลกใหม่เหมือนกัน ที่อยู่ๆ ให้คนอื่นตอบสิ่งที่เราก็มองไม่เห็นเลยว่าใช่สิ่งนั้นสิ่งนี้ไม่ใช่ หรือให้ไปหาชื่อของคนที่เราไม่เคยรู้จักมาก่อนที่ตรงกับเงื่อนไข ผมเห็นด้วยกับครูราญครับที่ว่ากิจกรรมนี้ช่วยให้เห็นภาพของครู กศน. ชัดขึ้นมาก
แต่เรื่องที่ครู กศน. ไม่เข้าใจกระบวนการนี้ ผมคิดว่ามาจากหลายสาเหตุครับ เหนื่อยบ้าง อยากเปลี่ยนกิจกรรมบ้าง ไม่เข้าใจจริงๆ เพราะเพิ่งเข้ามาใหม่ ยังงงๆ อยู่บ้าง และอีกหลายอย่าง บางทีการที่ครู กศน. เข้าไปทำงานจริง ก็จะระลึกถึงกิจกรรมนี้ได้เองครับ