ภาวะผู้นำ

ภาวะผู้นำ

        มวล. (มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์)  เชิญผมไปบรรยายเรื่องภาวะผู้นำเป็นเวลา ๑ วัน     ผมขอเปลี่ยนเป็น workshop    ด้วยเหตุผลว่า workshop จะช่วยให้คนเปลี่ยนพฤติกรรมได้ดีกว่า    หรือสร้างภาวะผู้นำได้ดีกว่า    ในเรื่องภาวะผู้นำ "รู้ปฏิบัติ" สำคัญกว่า  "รู้คิด" หรือ "รู้เข้าใจ"  

        อยู่ที่เรานิยามคำว่า "ภาวะผู้นำ" (leadership) อย่างไร    จริงๆ แล้วนิยามได้หลายอย่าง ไม่มีถูก-ผิด   

        ผมนิยามว่าหมายถึงการปฏิบัติของตนเอง ในการริเริ่มทำสิ่งที่ไม่เคยทำ หรือวิธีการที่ไม่เคยใช้    เป็นการกระทำที่มีความรอบคอบ และในขณะเดียวกันก็กล้าเสี่ยง     และมีความสามารถในการปรับการปฏิบัติไปสู่ความสำเร็จ

       แค่นั้นยังไม่พอ    ถ้าการปฏิบัตินั้นมีเป้าหมายเพื่อตนเอง และเป็นการเอาผลประโยชน์ส่วนรวมมาเป็นของตน    ไม่นับการปฏิบัตินั้นเป็นภาวะผู้นำ     ดังกรณีผู้นำรัฐบาลในปัจจุบัน    ผมไม่นับเป็นผู้นำ และไม่ยอมรับ เพราะเขาทำเพื่อตัวเองและพวกพ้องของเขาเป็นหลัก    เขาทำลายกลไกทางสังคมเพื่อตัวเอง     อย่างนี้ผมไม่ถือเป็นผู้นำ

       สำหรับผม ภาวะผู้นำ ต้องเพื่อประโยชน์ส่วนรวม หรือประโยชน์ของสังคมเป็นหลัก    ซึ่งในกรณีของ มวล. คือทำเพื่อ มวล. เป็นหลัก    

      ผมกำหนดกิจกรรมไว้ดังนี้

• 09.00 – 10.30 น. ประชุมกลุ่ม (กลุ่มละ 10 คน)   ให้สมาชิกแต่ละกลุ่มเล่าเรื่อง (Storytelling) สู่กันฟังว่า  ผลงาน/การกระทำที่ตนเองภูมิใจ   ว่าได้ปฏิบัติและสะท้อนว่าตนได้แสดงภาวะผู้นำเพื่อไปสู่วิสัยทัศน์ของ มวล. ขอให้เป็นการประชุมแบบสุนทรียสนทนา   มี group facilitator และ note taker
• 10.30 – 10.45 น.  พัก
• 10.45 – 12.00 น. เสนอผลการประชุมกลุ่ม   โดยเสนอเรื่องเล่าที่ทรงพลังในการแสดงพฤติกรรม และวิธีคิดแบบมีภาวะผู้นำและเสนอหลักการว่าภาวะผู้นำคืออะไร   ทำอย่างไร
• 12.00 – 13.00 น. รับประทานอาหารกลางวัน
• 13.00 – 14.30 น. ประชุมกลุ่ม (สลับคน?)   ระดมความคิดกันว่าจะสร้างภาวะผู้นำใน มวล. อย่างไร
• 14.30 – 14.45 น. พัก
• 14.45 – 16.00 น. นำเสนอผลการประชุมกลุ่มและสรุปแผนดำเนินการต่อ

       ทราบว่าทางเจ้าหน้าที่ของ มวล. พยายามบอกผมผ่านทางเก๋ว่าขอให้บรรยาย 1 ชั่วโมงเพราะมีคนนอกมาฟัง    ผมไม่ตกลงเพราะผมไม่เคยตกลงว่าเป็นกิจกรรมเปิดสู่ภายนอก    และผมขอยืนยันว่าใครมาเชิญผมบรรยาย เพื่อให้ผู้ฟังเรียนรู้เรื่องแบบนี้จากการบรรยาย     ผมไม่รับ เพราะผมไม่เชื่อว่าจะได้ประโยชน์ในทางปฏิบัติ    และยังเป็นการไปส่งเสริมวิธีคิดแบบ "เสพความรู้" ซึ่งผมไม่ศรัทธา และไม่ต้องการเอาตัวผมเข้าไปรับใช้       

      คำถามเกี่ยวกับภาวะผู้นำมีมากมาย    เช่น
           นำจากข้างหน้า หรือ นำจากข้างหลัง
           จะพัฒนาภาวะผู้นำภายในตัวเราเองอย่างไร
           หน่วยงานจะช่วยพัฒนาภาวะผู้นำของพนักงานได้อย่างไร
           ภาวะผู้นำเป็นพรสวรรค์ หรือพรแสวง 
          ปัจจัยอะไรบ้างที่ช่วยส่งเสริมภาวะผู้นำในองค์กร       
           ปัจจัยอไรบ้างที่เป็นอุปสรรคต่อการสร้างภาวะผู้นำในองค์กร
           ทักษะที่สำคัญของผู้นำมีอะไรบ้าง
           จงเล่าเรื่องของ "ผู้นำที่เป็นคนเล็กคนน้อย"  

วิจารณ์ พานิช
๒๖ มิย. ๔๙