๖. การตั้งตนไว้ชอบ (อัตตะสัมมาปะณิธิ จะ)

"มารดาบิดา ก็หรือญาติเหล่าอื่น พึงทำเหตุนั้นให้ไม่ได้ แต่จิตที่บุคคลตั้งไว้ชอบแล้ว พึงทำเขาให้ประเสริฐกว่าเหตุนั้นได้"

           คนบางตนในโลกนี้   ย่อมทำตนที่ทุศีลให้ตั้งอยู่ในสุศีล  ตนที่ไม่มี

ศรัทธาให้ตั้งอยู่ในสัทธาสัมปทา  ตนที่ตระหนี่ให้ตั้งอยู่ในจาคสัมปทา    การตั้ง

ตนดังกล่าว  ชื่อว่า   ตั้งตนไว้ชอบ.  การตั้งตนไว้ชอบนี้   เรียกว่า  อัตตสัมนาปณิธิ.   อัตตสัมมาปณิธินี้แลเป็นมงคล.   เพราะเหตุไร.  เพราะเป็นเหตุ

ละเวรที่เป็นไปในปัจจุบันและภายภาคหน้าและประสบอานิสงส์ต่าง ๆ อย่าง.

   พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสมงคลแห่งคาถานี้ไว้  ๓ มงคล   คือการอยู่ในปฏิรูปเทส  ๑   ความเป็นผู้ทำบุญไว้ในก่อน  ๑    และการตั้งตนไว้ชอบ  ๑

ด้วยประการฉะนี้.    ก็ความที่มงคลเหล่านั้นเป็นมงคล    ก็ได้ชี้แจงไว้ในมงคล  

นั้น ๆ แล้วทั้งนั้น.

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ขุททกปาฐะ เล่ม ๑ ภาค ๑ - หน้าที่ 183-184

~~*~~*~~*~~*~~*~~*~~*~~*~~*~~*~~*~~*~~*~~*~~*~~*~~

การตั้งตนไว้ชอบ หมายถึง การตั้งเป้าหมายชีวิต ทั้งทางโลกและทางธรรมไว้ถูกต้อง แล้วประคับประคองตนให้ดำเนินชีวิตไปตามเป้าหมายนั้น ด้วยความระมัดระวัง

การตั้งตนชอบเป็นสิ่งสำคัญมาก เป็นขั้นตอนแรกในการสร้างความสุข ความเจริญก้าวหน้าแก่ชีวิต เพราะถ้าใครตั้งเป้าหมายชีวิตไว้ผิด เช่น ตั้งเป้าไว้ว่าจะเป็นโจรที่ปล้นเก่งที่สุด หรือจะเป็นนักผลิตเฮโรอีนที่เก่งที่สุด แล้วพยายามดำเนินชีวิตไปตามนั้น คนๆ นั้นก็ไม่มีทางที่จะมีความสุขความเจริญก้าวหน้าได้ ถึงจะไปเสาะแสวงหาความรู้ความสามารถได้มากเพียงไร ก็ไม่เกิดประโยชน์อันใด เพราะความรู้ความสามารถนั้นๆ ล้วนเป็นไปเพื่อยังความพินาศให้เกิดขึ้นแก่ตนเองและผู้อื่นทั้งสิ้น

ผู้ที่รักความก้าวหน้าทั้งหลาย จึงจำเป็นต้องตั้งเป้าหมายชีวิตให้ถูกต้องก่อน จากนั้นจึงไปเสาะแสวงหาความรู้ความสามารถ พากเพียรพยายามเพื่อบรรลุเป้าหมายชีวิตที่ถูกต้องนั้นให้ได้

 

 

[Praepattra]

ขยายความมงคลข้อที่ ๖ การตั้งตนไว้ชอบ ก็เป็นอุดมมงคล

ผู้ที่ปรารถนาความดีงาม และความสำเร็จในชาตินี้และชาติหน้า

มีการเกิดในสุคติโลกสวรรค์ และบรรลุมรรค ผล นิพพาน ย่อมตั้งตนไว้ชอบ

ประกอบแต่สุจริตธรรม สัมมาปฏิบัติ มีศรัทธาเลื่อมใส เจริญทาน ศีล ภาวนา อยู่เป็นนิตย์

เพราะฉะนั้นผู้ที่ตั้งตนไว้ชอบ ก็คือผู้ที่ตั้งตนอยู่ในกุศลธรรมทั้งหลายนั่นเอง การตั้งตนไว้ชอบจึงเป็นอุดมมงคลเพราะเป็นเหตุให้พ้นอบาย และสำเร็จมรรค ผล นิพพาน ดังเรื่องของ

โจรห้าร้อย ในสมัยของพระกัสสปสัมมาสัมพุทธเจ้า ที่เที่ยวโจรกรรม ดักปล้น ชาวบ้านเลี้ยงชีวิต ต่อมาชนทั้งหลายเป็นอันมากรวมตัวกันจะจับโจร พวกโจรก็หนีเข้าป่าไป เมื่อเข้าไปในป่าได้พบภิกษุรูปหนึ่ง จึงเข้าไปนมัสการวิงวอนขอให้ท่านช่วย ภิกษุรูปนั้นก็บอกให้รักษาศีล เพราะศีลเป็นที่พึ่งอันประเสริฐในโลกหน้า โจรทั้งหมดก็พากันยินดีรับศีลจากภิกษุรูปนั้น แล้วพากันลาไป ชาวบ้านทั้งหลายติดตามมาทัน จึงช่วยกันฆ่าโจรตายหมด ด้วยอานิสงส์แห่งศีลที่พวกโจรรักษา ตายแล้วได้บังเกิดในสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ มีวิมานทองงดงาม

มีนางฟ้าหนึ่งพันเป็นบริวาร ได้เสร็จสุขอยู่ในวิมานนั้น นี่ก็เพราะการตั้งตนไว้ในศีล ในเวลาใกล้ตาย การตั้งตนไว้

ชอบ จึงเป็นอุดมมงคลอย่างนี้