วิธีคิดเชิงระบบของ beeman <๖> วิธีสอนให้คิดเชิงระบบ
ผมรับผิดชอบดูแลรายวิชาหนึ่ง ไม่บอกทุกท่านก็คงทราบว่า คือวิชา "การเลี้ยงผึ้ง" ซึ่งวิชานี้ตอนสอนเริ่มแรกเมื่อ ๒๐ กว่าปีที่แล้ว ผมก็สอนเนื้อหาที่มีอยู่ในหนังสือผนวกกับประสบการณ์การเลี้ยงผึ้ง และเน้นเรื่องการปฏิบัติการเลี้ยงผึ้ง
ต่อมาผมทำงานในหน้าที่หลายอย่างขึ้น ก็นำประสบการณ์อื่นๆ ที่นอกเหนือจากเรื่องผึ้งมาผนวกเข้าไปในเนื้อหาวิชา
ต่อมาเมื่อผมได้ไปเป็นอาจารย์ที่ปรึกษาค่าย "เรียนรู้ร่วมกันสรรค์สร้างชุมชน" ค่ายแรก นิสิตที่เข้าค่ายจะมีสมุดบันทึกการทำงานประจำวันอยู่ ผมก็จะให้นิสิตเล่าเรื่องที่ไปทำงานในวันนั้น นิสิตจะเขียนได้เพียงเล็กน้อย แต่สามารถเล่าได้อย่างยืดยาว (เขียนอธิบายยากกว่าพูดอธิบาย)
เรา (ผมกับอาจารย์อีกท่านหนึ่ง) ก็ขอให้นิสิตทุกคนส่งสมุด วันเว้นวัน แล้วเราก็จะช่วยกันตรวจและเขียน comment ลงไป ซึ่งนิสิตหลายคนชอบมากและก็จะเขียนเรื่องราวดีๆ มาให้เราอ่านยาวขึ้น ทำให้เรามีข้อมูลคัดเลือกชาวบ้าน ก่อนไปเยี่ยม และมีเป้าหมายที่จะไปเรียนรู้กับชาวบ้านและยอมรับในความรู้ของชาวบ้านด้วย
ต่อมามีเรื่องของ การจัดการความรู้ หรือ KM จากค่ายสคส. ของท่านอาจารย์หมอวิจารณ์และท่านอาจารย์ประพนธ์เข้ามา ผมก็เห็นว่าเป็นวิถีชีวิต ที่ผมประพฤติปฏิบัติอยู่ ผมก็ยอมรับ KM และนำมาปรับใช้ในชีวิตประจำวันและการสอนของผม
ต่อมามี GotoKnow เข้ามาอีก ผมเป็นคนชอบบันทึกเรื่องราวอยู่แล้ว แต่มักเป็นเรื่องของการสอน ก็เลยเข้าทาง..
การสอนยุคต่อมาใน ๕ ปี หลังนี้ ผมก็จะประยุกต์เรื่องการจัดการความรู้เข้าไปในการสอนของผม ตอนแรกก็พยายามหลายวิชา แต่วิชาที่คนลงทะเบียนมากจะไม่ค่อยได้ผลเท่าไร เลยต้องเลิกทำกับกลุ่มใหญ่ไป เหลือแต่กลุ่มเล็กคือวิชาการเลี้ยงผึ้งเท่านั้น
ซึ่งผมจะเริ่มจากให้นิสิตเขียนสิ่งที่ได้เรียนรู้ลงในสมุดก่อน เรียกว่า "สมุดแห่งการเรียนรู้" และต่อมาเมื่อมี blog ผมก็สอนให้นิสิตเขียนความรู้ลงบล็อกด้วย-ฝึกให้นิสิตจับประเด็น และนำสิ่งที่จับประเด็นได้ ลิขิตลงสมุด
ต่อมาก็นำเรื่อง "วิธีทำลายกำแพงสกัดกั้นศักยภาพของมนุษย์" เข้ามาสอนและประยุกต์ใช้ โดยมีตัวอย่างเรื่องเล่า
หลังจากนั้นก็ประยุกต์วิธีปฏิบัติ ซึ่งได้ไปเรียนรู้ในมูลนิธิข้าวขวัญมาปรับใช้ นั่นคือ เรื่องของกิจกรรม ๔ อย่าง
- ฝึกจิต เหมือนการทำสมาธิก่อนเรียน
- อุ่นเครื่อง เป็นการวอร์มอัพร่างกายเบาๆ และสร้างความสุขในการเรียน โดยมีเพลงและท่าเต้นสมัยเด็กอนุบาลและประถม (ทำเรื่อง nonsense ให้ makesense)
- ตระเวนข่าว เป็นการนำเรื่องดีๆ จากเพื่อนมาเล่าให้เพื่อนในชั้นฟัง เป็นการฝึกให้มองและคิดเชิงบวก
- สรุป เรื่องราวที่เรียนในวันนั้น ฝึกการจับประเด็น และการฝึกคิดเชิงระบบ
ตลอดรวมถึง การสอนแบบไม่สอน คือ ให้ชมสื่อการสอน ในรูปแบบ VCD, สไลด์ภาพ, และบันทึกเรื่องราวต่างๆ ในบล็อกครับ
รวมๆ แล้ว ต้องใช้วิธีสอนที่หลากหลาย และมีตัวอย่างปฏบัติประกอบ จึงจะสามารถสอนให้นิสิต "คิดเป็น" แบบ "คิดเชิงระบบ" ครับ
 |
|
มนุษย์ผึ้งมหัศจรรย์ |
ความเห็น (2)
เห็นด้วยครับ
เรียน ท่านอาจารย์ JJ
- ยังเขียนไม่จบเลยครับ
- วันนี้ หนูตูนนัดประชุม BAR ที่จะไป UKM16 ตอนบ่ายสามครับ
- แล้วจะรายงานผลทาง blog ครับ