คว่ำบาตร-หงายบาตร ตัดกรรมหรือเพิ่มกรรม

_{คว่ำบาตร-หงายบาตร ตัดกรรมหรือเพิ่มกรรม ?}

_{-โมไนย พจน์-}

                _{เมื่องานครบรอบวันเกิด “แซยิด” ของ พ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร ที่กลุ่มคนเสื้อแดงได้จัดงานครบรอบวันเกิดดังกล่าวในวัด พร้อมทั้งมีพิธีตัดกรรม-หงายบาตร ในวัดแห่งหนึ่งในจังหวัดนนทบุรี ก็เลยสงสัยไปหาข้อมูลมาอ่านว่าใครทำอะไรที่ไหนอย่า}งไรก็ได้_{ความพอเข้าใจ แต่อยากแสดงทัศนะของตัวเองว่า ตกลงเอาพุทธพจน์มากล่าวอ้างเพื่อความน่าเชื่อถืออย่างนั้นหรือเปล่า ? ลงทุนนิมนต์พระพุทธเจ้ามาเพื่อหงายบาตร ให้ท่าน “ทักษิณ” กันเชียวหรือ ไม่ได้ค้ดค้าน แต่เพียงนึกต่อไปอีกนิดว่าไม่มีวิธีการทีดีกว่านี้แล้วหรือ ? คงได้แต่รำพึงกระมัง เพราะไม่อยู่ในฐานะที่จะทำอะไรได้ เพราะว่างานนี้หลวงพี่เจ้าอาวาสเล่นเอง  ในทัศนะส่วนตัวถ้า “เจ้ากู” ในฐานะสัญลักษณ์ของความเชื่อที่ดีงามยังแยกไม่ออกระหว่างบทที่เล่น  กับแนวคิดที่นำมาเล่น แล้วศาสนาในระยะยาวจะถูกเปลี่ยนแปลงหลักการเพื่อรองรับอะไรในอนาคตอีกหนอ และในเวลาเดียวกันการเข้าไปเป็นส่วนหนึ่งของความเป็นฝักและเป็นฝ่ายอาจทำให้เกิดความสับสนในความเป็นพุทธก็ได้  “พระ/ฝ่าย/ส่งเสริมความเป็นฝักเป็นฝ่าย”}

_{คำว่า คว่ำบาตร-หงายบาตร นั้น(วินย.จู7/265-267/45-48)  มีที่มาจากการที่พระสงฆ์ลงโทษบุคคลผู้มีปรารถนาร้ายต่อพระรัตนตรัยอย่างร้ายแรง ซึ่งมีความผิดอยู่ 8 ประการ  (๑)ขวนขวายเพื่อมิใชลาภแก่สงฆ์(๒) ขวนขวายเพื่อมิใช่ประโยชน์แก่สงฆ์  (๓) ขวนขวายเพื่อให้พระอยู่ไม่ได้ (๔) ด่าว่าเปรียบเปรยภิกษุทั้งหลาย (๕) ยุยงสงฆ์ให้แตกกัน (๖) ตำหนิติเตียนพระพุทธเจ้า (๗) ตำหนิติเตียนพระธรรม (๘)ตำหนิติเตียนพระสงฆ์}

_{ฆราวาสผู้ใดมีพฤติกรรมดังกล่าว “พระสงฆ์จะประชุมกันแล้วประกาศ” ไม่ให้ภิกษุทั้งหลายคบค้าสมาคมด้วย การคว่ำบาตรในทางพระวินัยไม่ได้หมายถึงการคว่ำบาตรลง แต่หมายถึงการไม่รับบิณฑบาตร ไม่รับนิมนต์ ไม่รับเครื่องใช้ อาหารหวานคาวที่บุคคลผู้นั้นนำมาถวาย แต่หากต่อมาคนผู้นั้นสำนักรู้สึกตน  กลับมาประพฤติดี คณะสงฆ์ก็จะประกาศเลิก “คว่ำบาตร” ยอมให้ภิกษุทั้งหลายคบค้าสมาคมรับบิณฑบาตร รับนิมนต์ รับเครื่องไทยธรรมได้ เรียกว่า “หงายบาตร” ดังนั้นการคว่ำบาตรและหงายบาตรจึงถือเป็นการลงโทษทางจารีตแบบหนึ่ง ที่พระสงฆ์ได้นิยมปฏิบัติสืบมาตั้งแต่สมัยพุทธกาลเพื่อประโยชน์ในการตักเตือนและความอยู่โดยปกติสุขระหว่างพระสงฆ์และพุทธศาสนิกชน (พระธรรมกิตติวงศ์:คำวัด)}

_{เจตนาหลักในการคว่ำหรือหงายบาตร มองไปที่เจตนาของกรรมวิธีดังกล่าว เป็นไปเพื่อการควบคุมสังคมระหว่างพระสงฆ์ชาวพุทธในการอยู่ร่วมกันอย่างสงบสุขบนพื้นฐานของเมตตา และมิตรภาพ พร้อมกันนั้นพฤติการณ์ดังกล่าวยังเกิดขึ้นด้วยเจตนาดีเป็นตัวตั้ง}

                _{ในทัศนะส่วนตัวของผู้เขียน  ชื่นชมกับการที่จะอธิบายแนวคิดของพุทธ มาตอบสนองสังคม ซึ่งเป็นการส่งเสริมสังคมให้เป็นสังคมอุดมปัญญา แต่คำว่าอุดมปัญญา ต้องก่อให้เกิดความเข้าใจที่ถูกต้อง ดีงามและก่อให้เกิดพฤติกรรมที่มุ่งเน้นไปสู่ “สันติ” ในการอยู่ร่วมกัน ไม่น่าจะเป็นการส่งเสริมที่ก่อให้เกิดความเข้าใจที่คลาดเคลื่อน และก่อให้เกิดเหตุการณ์ที่นำไปเป็นข้ออ้างในการเผชิญหน้า หรือท้าทายต่อความเชื่อ เพราะเท่าที่สังเกต ไม่ส่งเสริมความรู้อันใด ยังเข้าไปส่วนหนึ่งของความขัดแย้งเสียเอง}

                _{ท่าที่ของวัด พระสงฆ์ และการตีความหลักการใดทางพระพุทธศาสนา ที่ปรากฏต่อสาธรณะหรือการมีส่วนร่วมกับกิจกรรมอันใดที่ก่อให้เกิดการตีความเป็นอื่น หรือถูกนำไปรับใช้แนวทางหลักอื่นใดที่ก่อให้เกิดความแตกแยก จึงเป็นท่าทีที่ต้องระมัดระวัง เพราะจะกลายเป็นตราบาปต่อพระสงฆ์ และพระพุทธศาสนาในประเทศไทย ดังกรณี “ฆ่าคอมมิวนิสต์ไม่บาป” ของท่านกิตติวุฑโฒในอดีต เพราะโดยส่วนตัวของผู้เขียนเองไม่ “สมยอม” ในทุกกรณีที่บอกว่าจะให้พระสงฆ์เข้าไปมีส่วนร่วมต่อการเมือง หรือการที่พระสงฆ์จะออกไปมีส่วนร่วมกับการเมือง ก็ควรออกไปอย่างมีหลัก อิงเกณฑ์ตามแนวของพระพุทธเจ้าหรือนำหลักคิดทางพระพุทธศาสนาไปอธิบายให้เกิดความเข้าใจ หรือชี้ผิดชี้ถูกบนฐานคิดเชิงพุทธ ไม่ใช่เข้าไปเป็นผู้มีส่วนร่วมต่อการก่อความขัดแย้งเสียเอง  เพราะนั้นเท่ากับเป็นการลดคุณค่าของพระพุทธศาสนา ขนาดดัดแปลงพุทธพจน์ หรือตีความใหม่เพื่อตอบสนองความพึงพอใจของคนกลุ่มหนึ่ง แล้วมากล่าวอ้างตีสำนวนว่าเป็นประโยชน์ที่ทำให้คนเข้าวัด ฟังเทศน์ฟังธรรม ส่งเสริมพระพุทธศาสนา ทำบุญทำดี อาจถูกในเบื้องต้นเกี่ยวกับหลักการอย่างนี้ แต่ในเวลาเดียวกันต้องคิดและคำนึงถึงผลที่จะกระทบต่อภาพรวมหรือองค์กรในองค์รวมด้วยมิเช่นนั้นจะกลายเป็นว่า “พระ” ถูกนำไปเป็นเครื่องมือของการเมือง  “หลักพุทธ” ถูกดัดแปลงไปเป็นเครื่องมือรับใช้ “พระ” ที่ฝักใฝ่การเมือง และเอาความชอบไมชอบมาเป็นตัวนำ เคลื่อนตามด้วย “ผลประโยชน์” ในเชิงวัตถุมากกว่าหลักการ ซึ่งตรงนี้ต้องพิจารณาให้รอบครอบ เพราะวัตถุหรือผลได้จาการ “ทำบุญ” เป็นเพียงเครื่องยันยันเหตุการณ์นั้น ๆ ว่าอะไรเกิดขึ้น แต่หลักการณ์จะเป็นการยืนยันความมีอยู่ของพระพุทธศาสนาในระยะยาวตามกาลเวลาต่อไป}

                _{ผู้เขียนไม่ได้เห็นด้วยกับเหลือง กับแดง หรือกลุ่มอืนใด แต่ผู้เขียนมองในส่วนของศาสนากับ ความเข้าใจต่อศาสนาที่ถูกต้อง  เพราะคว่ำบาตร เป็นมาตรการของพระสงฆ์  ที่ใช้ในการควบคุมความสัมพันธ์ของสมาชิกในสังคมไม่ว่าจะในส่วนของพระสงฆ์และชาวพุทธในการอยู่ร่วมกัน หากจะสามารถนำมาอธิบายเสริมต่อว่าถ้าอย่างนั้นเอาแนวคิดพุทธศาสนามาประยุกต์ใช้การในการจัดการสังคม ควบคุม ตรวจสอบ บนมาตรฐานของกฏหมาย จริยธรรม ศาสนา ถ้า “เขา” ผู้นั้นในฐานะนักการเมือง นักธุรกิจ หรือสมาชิกอื่นใดในสังคม เป็นคนดีก็ส่งเสริม ไม่ดีก็ใช้แนวคิดในเรื่องคว่ำบาตร-หงายบาตร “จัดการ” ได้ ถามว่าประยุกต์ได้ไหมผู้เขียนคิดว่าได้ แต่ในเวลาเดียวกันต้องชี้นำให้ถูกและก่อให้เกิดประโยชน์ในการอยู่ร่วมกัน ไม่ใช่ส่งเสริมความขัดแย้ง หรือการเผชิญหน้าแต่ประการใด หรือนำข้อมูลที่เป็นไปเพื่อความดีงามมาชี้นำที่ผิด จนกลายเป็นความผิดบาป ตัดกรรม ล้างบาปให้กับฝ่ายหนึ่งฝายใด  อย่างนั้นคงผิดหลักการและเจตนารมณ์แห่งพระพุทธศาสนาเป็นแน่  ดังทัศนะของพระอาจารย์ ว.วชิรเมธี “การหงายบาตรการตัดกรรมไม่ควรจะเป็นเรื่องของการเมือง การหงายบาตรเป็นมาตรการของสงฆ์ในการเตือนให้คนทำผิดสำนึกผิด การตัดกรรมเป็นเรื่องของการสั่งสอนให้คนทำผิดทำชั่วเลิกทำผิดทำชั่ว เปลี่ยนพฤติกรรม ตัดความชั่วออกไป นั่นคือการตัดกรรมตามหลักของพระพุทธศาสนา” และท่านยังเสริมไปมองเรื่องคว่ำบาตร หงายบาตรที่ถูกนำมาเป็นพิธีกรรมในการ “ลบดี”  หรือ “ตัดชั่ว” ที่ว่า “พระพุทธเจ้าทรงสอนว่า ตนทำชั่วเอง จิตก็จะเศร้าหมองเอง ตนทำดีเอง จิตก็จะบริสุทธิ์เอง คนอื่นจะมีช่วยทำพิธี อธิษฐานตัดกรรมแทนกันหาได้ไม่ การที่ทำชั่วเองแล้วจะให้คนอื่นมาตัดให้ไม่ใช่แนวของศาสนาพุทธอย่างสิ้นเชิง ที่คิดจะทำกันไม่ใช่เรื่องของพุทธแต่เป็นเรื่องของทางไสยศาสตร์”}

[ขจิต ฝอยทอง]

ตามมาดู งง code ครับ สบายดีไหม หายไปนานมากๆๆ

วินย.จู 7/265-267/45-48

วิธีการดูอ้างอิง คือ เรื่องคว่ำบาตร หงายบาตรที่เป็นประเด็นทางการเมือง ปรากฏอยู่ใน พระไตรปิฏก ในส่วนของวินัยปิฎก จูฬวรรค เล่มที่ 7 ข้อที่ 265-267 หน้า 45-48 ย่อเป็น วินย.จู 7/265-267/45-48