การมีส่วนร่วมอย่างไรจึงจะเกิดการพัฒนาอย่างยั่งยืน
จากการเรียนในชั้นเรียนเรื่อง การมีส่วนร่วมของชุมชนในการพัฒนาสุขภาพ อาจารย์ได้นำวีซีดี มาเปิดให้ดูถึงการพัฒนาชุมชนโดยการมีส่วนร่วมของคนในชุมชนเพื่อปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตและความเป็นอยู่ อันประกอบด้วยชุมชนไม้เรียง จังหวัดนครศรีธรรมราช บ้านหนองกลางดง จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ มูลนิธิข้าวขวัญ จังหวัดสุพรรณบุรี อบต.หัวดง อำเภอเมือง จังหวัดพิจิตร ที่มีการพัฒนาที่แตกต่างกัน
ตั้งแต่การพัฒนาที่เริ่มจากตัวปัญหาของชุมชนโดยทุกคนร่วมกันค้นหาสาเหตุ เช่นชุมชนไม้เรียง จังหวัดนครศรีธรรมราช หรือบ้านหนองกลางดง จ.ประจวบคีรีขันธ์ ที่เริ่มต้นจากการเป็นหนี้ทำให้ทุกคนนำค่าใช้จ่ายของครัวเรือนมาวิเคราะห์ร่วมกัน จากนั้นหาแนวทางแก้ไข มีการจัดทำแผนแม่บทชุมชนเพื่อใช้ในการกำหนดแผนงานโครงการในการแก้ปัญหา เช่น โครงการผลิตปุ๋ยอินทรีย์ โครงการผลิตสารฆ่าแมลงจากสมุนไพร เกิดกลุ่มต่างๆที่สร้างกิจกรรมที่สอดคล้องเป็นวงจร เกิดวิสาหกิจชุมชนสร้างรายได้หมุนเวียนในชุมชน เกิดการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม
ส่วนมูลนิธิข้าวขวัญทำให้เห็นถึงการแก้ปัญหาชุมชนโดยคนนอกเป็นผู้คิดทำให้ไม่เกิดการยอมรับถึงแม้เทคนิควิธีการจะดีเท่าใดก็ตามถ้าไม่มีการเปลี่ยนแนวคิดจากเดิม ทำให้ค้นพบว่าเมื่อให้ผู้เผชิญปัญหามาร่วมศึกษาทดลองให้เห็นด้วยตนเองจึงจะทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงจากกลุ่มเกษตรกรที่มาเข้าโรงเรียนเกษตรกร ได้ฟังการให้ความรู้จากผู้เชี่ยวชาญ พร้อมทดลองการปลูกข้าว ในลักษณะต่างๆกันให้เห็นเชิงประจักษ์ การออกเก็บแมลงในทุ่งนาได้ร่วมกันจำแนกชนิดแมลงกับวิทยากรทั้งวิเคราะห์ได้กระทั้งว่ามีแมลงดีกี่ตัว ทุกคนได้ร่วมนำเสนอและแสดงความคิดเห็นมีส่วนร่วมจึงเปลี่ยนความคิดของตนได้ และนำความรู้ที่ได้จากโรงเรียนไปปฏิบัติด้วยตนเอง
อบต.หัวดง อ.เมือง จ.พิจิตร เป็นตัวอย่างของความใส่ใจและจริงจังในการพัฒนาของผู้นำที่มีสำนึกของการรักบ้านเกิด ร่วมกับชุมชนมาช่วยกันร่วมค้นหาปัญหาและใช้ศักยภาพของหน่วยงานช่วยก่อให้เกิดการแก้ไขปัญหาชุมชนโดยใช้งบประมาณ อบต. การมองภาพความหมายของสุขภาวะที่กว้างไม่มองแค่ตัวคน แต่มองถึงสังคม ชุมชน และสิ่งแวดล้อมที่เข้ามามีส่วนในการสร้างสุขภาวะ จนทำให้เกิดการพัฒนาตั้งแต่เรื่องการสร้างแหล่งน้ำเพื่อส่งเสริมอาชีพเกษตรกรรม การเสริมสร้างโอกาสการศึกษาโดยมีวิทยาลัยชุมชน การจัดศูนย์การเรียนรู้ด้วยจัดให้มี computer โครงการกองทุนวันละบาทเพื่อการช่วยเหลือสมาชิกในชุมชนเมื่อเกิดการเจ็บป่วย และต้องมีการส่งต่อ
โดยสรุปแล้วการพัฒนาสุขภาพไม่เพียงเป็นการพัฒนาสถานบริการ หรือสร้างภูมิคุ้มกันให้บุคคลเท่านั้นต้องมององค์รวมของการเกิดสุขภาพ ตั้งแต่สมาชิกในครัวเรือน ชุมชน สังคม สิ่งแวดล้อม เริ่มจากการค้นหา รวบรวมข้อมูลที่มีอยู่ นำมา วิเคราะห์ ร่วมหาแนวทาง สร้างแผนงาน-โครงการแต่จะให้ยั่งยืนต้องเกิดจากการมีส่วนร่วมของผู้ได้รับผลกระทบจากปัญหานั้นและการมีส่วนร่วมจะต้องร่วมตั้งแต่เริ่มต้นเรียนรู้ไปด้วยกันและ ร่วมกันคิด ร่วมกันทำ เปิดโอกาสให้มีการลองผิดลองถูกทุกคนมีศักยภาพในการเสนอความคิดเห็นและปฏิบัติ แต่จะต้องมีการเสริมศักยภาพของกลุ่มเพื่อให้เกิดการก้าวไปพร้อมๆกันในการพัฒนา สุดท้ายต้องทบทวนเพื่อการปรับปรุง
ความเห็น (2)
- อ่านบทความแล้วรู้สึกประทับใจมากค่ะ หากตัวใหญ่สักนิดและมีภาพประกอบด้วยก็จะน่าสนใจขึ้นค่ะ
- การยอมรับสิ่งใด ๆ ในชุมชนหากเป็นเรื่องใหม่และพวกเขาไม่เคยรู้ไม่เคยทำมาก่อน ถึงจะดีก็อาจไม่เติบโตตามแนวคิดได้ค่ะ
- การเริ่มต้นจากชุมชนเองเป็นสิ่งที่ดีที่สุด
- ขอบคุณสำหรับเรื่องราวดีๆค่ะ
ถ้าชุมชนส่วนใหญ่ของไทยมีแนวทางการเรียนรู้ พัฒนา คงจะทำให้ชุมชนน่าอยู่นะครับพี่กุ้ง ดูสื่อที่ท่านอาจารย์นำมาให้เรียนรู้และถอดบทเรียนแล้วมีความสุขดีเน๊อะ