การเรียน การสอน ภาษาไทย
คำว่า "บทอาขยาน" ผู้เขียนบันทึกนี้อดนึกถึงสมัยที่เป็นนักเรียนระดับชั้นประถมศึกษา คุณครูจะให้ท่องบทท่องอาขยานทุกๆวัน หลังเลิกเรียน ถึงแม้ว่าจะถูกตราว่า "เรียนเหมือนนกแก้วนกขุนทอง" แต่ ก็จำได้อยู่ในหัวใจ เท่าทุกวันนี้ ซึ่งต่างกับการเรียนการสอนของครู ตามหลักสูตรฯ พ.ศ. 2544 และหลักสูตรแกนกลาง ฉบับ พ.ศ. 25551 ซึ่งผมไม่ได้โทษหลักสูตร หรือไม่โทษครู
แต่ผมตั้งข้อสังเกตว่า ทำไมครูจึงไม่เห็นความสำคัญและให้เด็กได้ท่อง
บทอาขยานเลย
มันดีนะครับ ผมจึงค้นหาและรวบรวมมา เพื่อแลกเปลี่ยนเรียนรู้
ถ้าท่านใดสนใจ ก็ลองเอาไปให้เด็กท่องกันนะครับ ท่องทุกๆวัน แล้วสังเกตพฤติกรรมนะครับ แล้วเรามาประเมินผลกันว่า ดีหรือไม่ อย่างไร (อย่าใช้ทัศนคติที่ไม่ดีของตัวเองตัดสิน นะครับ)
บทอาขยาน แบ่งออกเป็น ๓ ประเภทคือ บทหลัก บทรอง และ บทอิสระ
บทอาขยานต่อไปนี้รวบรวมและเรียงลำดับโดย กรมวิชาการ ๒๕๔๒
คัดเลือกโดย คณะกรรมการคัดเลือกอาขยานภาษาไทยสำหรับนักเรียน
ในคำสั่งกระทรวงศึกษาธิการ วก ๓๗๒/ ๒๕๔๒
อาขยานบทหลัก
ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๑
แมวเหมียวแยกเขี้ยวยิงฟัน
แมวเอ๋ยแมวเหมียว
รูปร่างประเปรียวเป็นนักหนา
ร้องเรียกเหมียวเหมียวเดี๋ยวก็มา
เคล้าแข็งเคล้าขาน่าเอ็นดู
รู้จักเอารักเข้าต่อตั้ง
คํ่าคํ่าซํ้านั่งระวังหนู
ควรนับว่ามันกตัญญู
พอดูอย่างไว้ใส่ใจเอย
ของ ทัด เปรียญ
ร้องลำ แขกบรเทศ
จาก ดอกสร้อยสุภาษิต
รักเมืองไทย
คนไทยนี้ดี เป็นพี่เป็นน้อง
เมืองไทยเมืองทอง เป็นของคนไทย
คนไทยเข้มแข็ง ร่วมแรงร่วมใจ
รักชาติยิ่งใหญ่ ไทยสามัคคี
ธงไทยไตรรงค์ เป็นธงสามสี
ทั้งสามสิ่งนี้ เป็นที่บูชา
สีแดงคือชาติ สีขาวศาสนา
นํ้าเงินงามตา พระมหากษัตริย์ไทย
เรารักเพื่อนบ้าน ไม่รานรุกใคร
เมื่อยามมีภัย ร่วมใจป้องกัน
เรารักท้องถิ่น ทำ กินแบ่งปัน
ถิ่นไทยเรานั้น ช่วยกันดูแล
ของ นภาลัย สุวรรณธาดา
ในหนังสือเรียนภาษาไทย ชุดพื้นฐานภาษา
ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๑ เล่ม ๒ หน้า ๑๑๑
บทอาขยานหลัก
ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๒
ไก่แจ้
ไก่เอ๋ยไก่แจ้
ถึงยามขันขันแซ่กระชั้นเสียง
โก่งคอเรื่อยร้องซ้องสำ เนียง
ฟังเพียงบรรเลงวังเวงดัง
ถ้าตัวเราเหล่านี้หมั่นนึก
ถึงคุณครูผู้ฝึกสอนสั่ง
ไม่มากนักสักวันละสองครั้ง
คงตั้งแต่สุขทุกวันเอย
ของ หม่อมเจ้าประภากร
ร้องลำ นางนาค
จาก ดอกสร้อยสุภาษิต
รักษาป่า
นกเอ๋ยนกน้อยน้อย บินล่องลอยเป็นสุขศรี
ขนขาวราวสำ ลี อากาศดีไม่มีภัย
ทุกทิศเจ้าเที่ยวท่อง ฟ้าสีทองอันสดใส
มีป่าพาสุขใจ มีต้นไม้มีลำ ธาร
ผู้คนไม่มีโรค นับเป็นโชคสุขสำ ราญ
อากาศไร้พิษสาร สัตว์ชื่นบานดินชื่นใจ
คนสัตว์ได้พึ่งป่า มารักษาป่าไม้ไทย
สิ้นป่าเหมือนสิ้นใจ ช่วยปลูกใหม่ไว้ทดแทน
ในหนังสือเรียนภาษาไทย ชุดพื้นฐานภาษา
ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๒ เล่ม ๒ หน้า ๑๒๓
บทอาขยานหลัก
ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๓
เด็กน้อย
เด็กเอ๋ยเด็กน้อย
ความรู้เรายังด้อยเร่งศึกษา
เมื่อเติบใหญ่เราจะได้มีวิชา
เป็นเครื่องหาเลี้ยงชีพสำ หรับตน
ได้ประโยชน์หลายสถานเพราะการเรียน
จงพากเพียรไปเถิดจะเกิดผล
ถึงลำ บากตรากตรำ ก็จำ ทน
เกิดเป็นคนควรหมั่นขยันเอย
ร้องลำ ฝรั่งรำ เท้า
ในหนังสือเรียนภาษาไทย ชุดพื้นฐานภาษา
ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๓ เล่ม ๑ หน้า ๑๓
วิชาหนาเจ้า
เกิดมาเป็นคน หนังสือเป็นต้น
วิชาหนาเจ้า ถ้าแม้นไม่รู้
อดสูอายเขา เพื่อนฝูงเยาะเย้า
ว่าเง่าว่าโง่
ลางคนเกิดมา ไม่รู้วิชา
เคอะอยู่จนโต ไปเป็นข้าเขา
เพราะเง่าเพราะโง่ บ้างเป็นคนโซ
เที่ยวขอก็มี
ถ้ารู้วิชา ประเสริฐหนักหนา
ชูหน้าราศี จะไปแห่งใด
มีคนปรานี ยากไร้ไม่มี
สวัสดีมงคล
จาก ประถม ก กา ฉบับหอสมุดแห่งชาติ
ในหนังสือเรียนภาษาไทย ชุดพื้นฐานภาษา
ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๓ เล่ม ๒ หน้า ๙๖
บทอาขยานหลัก
ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๔
ปากเป็นเอก เลขเป็นโท
ปากเป็นเอก เลขเป็นโท หนังสือเป็นตรี ชั่วดีเป็นตรา
ปากเป็นเอกเหมือนเสกมนตร์ให้คนเชื่อ ฉลาดเหลือวาจาปรีชาฉาน
จะกล่าวถ้อยร้อยคำ ไม่รำ คาญ เป็นรากฐานเทิดตนพ้นลำ เค็ญ
เลขเป็นโทโบราณท่านสั่งสอน เร่งสังวรเวี่ยไว้ใช่ว่าเล่น
การคำ นวณควรชำ นาญคูณหารเป็น ช่วยให้เด่นดีนักหนารู้ท่าคน
หนังสือเป็นตรีวิชาปัญญาเลิศ เรียนไปเถิดรู้ไว้ไม่ไร้ผล
ยามยากแสนแค้นคับไม่อับจน ได้เลี้ยงตนด้วยวิชาหาทรัพย์ทวี
ชั่วดีเป็นตราประทับไว้กับโลก ยามวิโยคชีพยับลับร่างหนี
ที่ศูนย์แท้ก็แต่ตัวส่วนชั่วดี คงเป็นที่ ลือทั่วชั่วฟ้าดิน
ของ ท่านผู้หญิงสมโรจน์ สวัสดิกุล ณ อยุธยา
จาก บทประพันธ์อธิบายสุภาษิต
พฤษภกาสร
พฤษภกาสร อีกกุญชรอันปลดปลง
โททนต์เสน่งคง สำ คัญหมายในกายมี
นรชาติวางวาย มลายสิ้นทั้งอินทรีย์
สถิตทั่วแต่ชั่วดี ประดับไว้ในโลกา
พระนิพนธ์สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส
ในหนังสือเรียนภาษาไทย ชุดพื้นฐานภาษา
ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๔ เล่ม ๑ หน้า ๕๘
สยามานุสสติ
ใครรานใครรุกด้าว แดนไทย
ไทยรบจนสุดใจ ขาดดิ้น
เสียเนื้อเลือดหลั่งไหล ยอมสละ สิ้นแล
เสียชีพไป่เสียสิ้น ชื่อก้องเกียรติงาม
หากสยามยังอยู่ยั้ง ยืนยง
เราก็เหมือนอยู่คง ชีพด้วย
หากสยามพินาศลง ไทยอยู่ ได้ฤา
เราก็เหมือนมอดม้วย หมดสิ้นสกุลไทย
พระราชนิพนธ์พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
ในหนังสือเรียนภาษาไทย ชุดพื้นฐานภาษา
ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๔ เล่ม ๑ หน้า ๑๑๖
บทอาขยานหลัก
ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๕
ตนเป็นที่พึ่งแก่ตน
เราเกิดมาทั้งทีชีวิตหนึ่ง อย่าหมายพึ่งผู้ใดให้เขาหยัน
ควรคะนึงพึ่งตนทนกัดฟัน คิดบากบั่นตั้งหน้ามานะนำ
กสิกิจพณิชยการงานมีเกียรติ อย่าหยามเหยียดพาลหาว่างานตํ่า
หรือจะชอบวิชาอุตสาหกรรม เชิญเลือกทำ ตามถนัดอย่าผลัดวัน
เอาดวงใจเป็นทุนหนุนนำ หน้า เอาปัญญาเป็นแรงมุ่งแข่งขัน
เอาความเพียรเป็นยานประสานกัน ผลจะบรรลุสู่ประตูชัย
เงินและทองกองอยู่ประตูหน้า คอยเปิดอ้ายิ้มรับไม่ขับใส
ทรัพย์ในดินสินในนํ้าออกคลํ่าไป แหลมทองไทยพร้อมจะช่วยอำนวยเอย
ของ เพิ่ม สวัสดิ์วรรณกิจ
จาก บทประพันธ์อธิบายสุภาษิต
วิชาเหมือนสินค้า
วิชาเหมือนสินค้า อันมีค่าอยู่เมืองไกล
ต้องยากลำ บากไป จึงจะได้สินค้ามา
จงตั้งเอากายเจ้า เป็นสำ เภาอันโสภา
ความเพียรเป็นโยธา แขนซ้ายขวาเป็นเสาใบ
นิ้วเป็นสายระยาง สองเท้าต่างสมอใหญ่
ปากเป็นนายงานไป อัชฌาสัยเป็นเสบียง
สติเป็นหางเสือ ถือท้ายเรือไว้ให้เที่ยง
ถือไว้อย่าให้เอียง ตัดแล่นเลี่ยงข้ามคงคา
ปัญญาเป็นกล้องแก้ว ส่องดูแถวแนวหินผา
เจ้าจงเอาหูตา เป็นล้าต้าฟังดูลม
ขี้เกียจคือปลาร้าย จะทำ ลายให้เรือจม
เอาใจเป็นปืนคม ยิงระดมให้จมไป
จึงจะได้สินค้ามา คือวิชาอันพิสมัย
จงหมั่นมั่นหมายใจ อย่าได้คร้านการวิชา
ของเก่า
จาก ดรุณศึกษา เล่ม ๓
ผู้รู้ดีเป็นผู้เจริญ
มวลมนุษย์ผู้เปรื่อง ปรีชา เชี่ยวแฮ
เพราะใคร่ใฝ่ศึกษา สิ่งรู้
รู้กิจผิดชอบหา เหตุสอด ส่องนา
นี่แหละบุคคลผู้ เพียบด้วยความเจริญ
มวลผู้ชูปรีชา เสาะวิทยาไม่ห่างเหิน
ผิดชอบกอบไม่เกิน รู้ดำ เนินตามเหตุผล
ชื่อว่าปรีชาดี ผิดชอบมีพิจารณ์ยล
ผูนั้นจักพลันดล พิพัฒน์พ้นจักพรรณนา
ควรเราผู้เยาว์วัย จงใฝ่ใจการศึกษา
อบรมบ่มวิทยา ปรุงปรีชาให้เชี่ยวชาญ
ขั้นนี้จักชี้ว่า มีปัญญาไม่สมฐาน
ต้องหัดดัดสันดาน กอบวิจารณ์ใช้ปัญญา
ของ พระยาอุปกิตศิลปสาร
ใน หนังสือเรียนภาษาไทย ชุดพื้นฐานภาษา
ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๕ เล่ม ๑ หน้า ๙๔ - ๙๕
บทอาขยานหลัก
ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๖
ผู้ชนะ
เมื่อทำ การสิ่งใดด้วยใจรัก ถึงงานหนักก็เบาลงแล้วครึ่งหนึ่ง
ด้วยใจรักเป็นแรงที่เร้ารึง ให้มุ่งมั่นฝันถึงซึ่งปลายทาง
เมื่อทำ การสิ่งใดใจบากบั่น ไม่ไหวหวั่นอุปสรรคเป็นขวากขวาง
ถึงเหนื่อยยากพากเพียรไม่ละวาง งานทุกอย่างเสร็จเพราะกล้าพยายาม
เมื่อทำ การสิ่งใดใจจดจ่อ คอยเติมต่อตั้งจิตไ ม่คิดขาม
ทำ ด้วยใจเป็นชีวิตคอยติดตาม บังเกิดผลงอกลามตามต้องการ
เมื่อทำ การสิ่งใดใคร่ครวญคิด เห็นถูกผิดแก้ไขให้พ้นผ่าน
ใช้สมองตรองตริคิดพิจารณ์ ปรากฏงานก้าวไกลไม่ลำ เค็ญ
ความสำ เร็จจะว่าใกล้ก็ใช่ที่ จะว่าไกลฤาก็มีอยู่ให้เห็น
ถ้าจริงจังตั้งใจไม่ยากเย็น และจะเป็นผู้ชนะตลอดกาล
ของ บุญเสริม แก้วพรหม
ในหนังสือเรียนภาษาไทย ชุดพื้นฐานภาษา
ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๖ เล่ม ๑ หน้า ๘๑
เป็นมนุษย์หรือเป็นคน
เป็นมนุษย์เป็นได้เพราะใจสูง เหมือนหนึ่งยูงมีดีที่แววขน
ถ้าใจ ตํ่าเป็นได้แต่เพียงคน ย่อมเสียทีที่ตนได้เกิดมา
ใจสะอาด ใจสว่าง ใจสงบ ถ้ามีครบควรเรียกมนุสสา
เพราะทำ ถูกพูดถูกทุกเวลา เปรมปรีดาคืนวันสุขสันต์จริง
ใจสกปรกมืดมัวและร้อนเร่า ใครมีเข้าควรเรียกว่าผีสิง
เพราะพูดผิดทำ ผิดจิตประวิง แต่ในสิ่งนำ ตัวกลั้วอบาย
คิดดูเถิดถ้าใครไม่อยากตก จงรีบยกใจตนรีบขวนขวาย
ให้ใจสูงเสียได้ก่อนตัวตาย ก็สมหมายที่เกิดมาอย่าเชือนเอย
ของ พระธรรมโกศาจารย์ ( พุทธทาสภิกขุ )
จาก หัวข้อธรรมในคำ กลอน
ในหนังสือเรียนภาษาไทย ชุดพื้นฐานภาษา
ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๖ เล่ม ๑ หน้า ๑๔๐
โคลงโลกนิติ
เสียสินสงวนศักดิ์ไว้ วงศ์หงส์
เสียศักดิ์สู้ประสงค์ สิ่งรู้
เสียรู้เร่งดำ รง ความสัตย์ ไว้นา
เสียสัตย์อย่าเสียสู้ ชีพม้วยมรณา
ความรู้ดูยิ่งลํ้า สินทรัพย์
คิดค่าควรเมืองนับ ยิ่งไซร้
เพราะเหตุจักอยู่กับ กายอาต - มานา
โจรจักเบียนบ่ได้ เร่งรู้เรียนเอา
เว้นวิจารณ์ว่างเว้น สดับฟัง
เว้นที่ถามอันยัง ไป่รู้
เว้นเล่าลิขิตสัง - เกตว่าง เว้นนา
เว้นดังกล่าวว่าผู้ ปราชญ์ได้ฤามี
พระนิพนธ์สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเดชาดิศร
ใน หนังสือเรียนภาษาไทย ชุดพื้นฐานภาษา
ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๖ เล่ม ๒ หน้า ๑๒๒ - ๑๒๓
ความเห็น (8)
ดีมากเลยค่ะคุณครู ไม่ได้สอนภาษาไทย นะคะแต่สนใจอยากนำไปให้เด็ก ๆ ท่องจำดูบ้าง อย่างน้อยก็ได้ฝึกให้เด็กได้ท่องจำ ยอมรับนะคะว่าเด็กสมัยนี้ ไม่ค่อยได้ฝึกเพราะครูเน้นทำตามนโยบาย เรื่องเก่ายังไม่เห็นผล เรื่องใหม่มาอีกแล้ว ไม่ทราบว่ามีบทอาขยานของเด็ก ม.ต้น มั๊ยคะ ขอบคุณล่วงหน้าค่ะ
กลอนนี้ด้มากทำให้ระลึกถึงตอนอยู่ป.1-6มากถึงแม้จะผ่านมาหลายปีก็ตาม แต่พออ่านทำให้ความทรงจำเก่าๆกลับคือมาเหมืออยู่ในเวลานั้นจริง
ดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดดดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดดีดีดีดีดีดีดดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดดีดดีดีดีดีดีดดีดดีดดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีดีมากมากมากมาแกมากมากมากมากมากมากมากมากมากมากมากมากมากมากมากมากมากมากมากมากมากมากมากมากมากทากมาก
ดีจังเลยค่ะ ได้หวนคิด แล้วยังรู้สึกว่าตัวเองยังจำได้
นู๋อายุ20นะคะ แล้วก็คุณพ่อเวลาท่านสอนท่านก็จะนำเอาบทกลอน
หลากหลายมาสอน ท่านว่ากลอนหน่ะง่ายก็จริงแต่ก็สอนคนให้เป็นคนมาเยอะแล้ว
สวัสดีค่ะ ชื่อทรายนะคะ เรียนอยู่ชั้นประถมศึกษา 5 ค่ะ คุณครูให้หาคำที่ไม่เข้าใจ อยากถามว่า ในบทอาขยาน ผู้ดีเป็นผู้เจริญ
คำว่า เชี่ยวแฮ หมายความว่า....
เหตุสอด ส่องนา
ผิดชอบกอบไม่เกิน หมายความว่า....
จักพลันดล หมายความว่า....
มีปัญญาไม่สมฐาน หมายความว่า....
มีปัญญาอย่างเพียบเพ็ญ หมายความว่า....
;_; ช่วยหน่อยนะคะ ต้องทำส่งครูเร็วๆนี้อ่ะค่ะ ช่วยหน่อยนะคะ เดี๋ยวโดนครูตี อิอิ
ขอบคุณมากๆค่ะ ^^
เร็วที่สุดๆๆๆๆๆๆๆๆเลยนะคะ ขอร้อง เร่งรีบมากๆค่ะคุณครู
ขอบคุณน้าค้ะ
สงสัย..น้องทราย..เค้าส่งการบ้านไปแล้ว..
ไม่ค่อยจะได้เข้ามาที่บล็อคกนานแล้วครับ
จะตอบดีหรือไม่ดีนะครับ
นพพล เพ็งวิภาศ
สุดยอดเลยครับคุณครู ผมเข้ามาเจอ เว็บนี้เลยลองอ่านดู ซึ้งใจครับที่ยังมีคุณครูเห็นความสำคัญของการศึกษาของเด็ก อย่างครูนัท ครับ อีกอย่างพอผมได้อ่านก็คิดถึงสมัยตอนเป็นเด็ก ตอนนั้นอ่านคนล่ะวรรค สนุกดีครับ ขอให้คุณทำอย่างนี้ตลอดไปครับ เด็กไทยจะได้มีที่พึ่ง ในเรื่องความรู้ สู้ๆครับ